Demografska analiza

1. 1 Demografska analiza Prof.Maja Bacovic Podgorica, 01.03.2012.

2. 2 Sadrzaj I Stanovni�tvo i ekonomski rast 1. Stanovni�tvo u ekonomskoj teoriji i praksi 1.1. Stanovni�tvo u ekonomskoj teoriji 1.2. �to pokazuje empirija? 1.2.1. Proces razvoja svjetskog stanovni�tva i istorijske etape 1.2.2. Regionalna obilje�ja svetskog stanovni�tva 1.2.3. Meduzavisnost izmedu demografskih kretanja i ekonomskog razvoja 1.2.4. Istorijske etape razvoja stanovni�tva i teorija demografske tranzicije

3. 3 Demografija � definicija pojma Demografija - kombinacija grckih rijeci �demos� i �graphos� cije literarno znacenje jeste: deskripcija (opis) naroda (populacije). Rijec demografija prvi put je upotrijebljena 1855. godine u knjizi belgijanskog statisticara Achille Guillard: �Elements of Human Statistics or Comparative Demography�

4. 4 Demografija � definicija 1. �Demografija je nauka koja se bavi analizom ljudske populacije� (McFalls, 1998) 2. �Demografija je nauka o stanovni�tvu� (Weeks, 2002) 3. �Demografija je nauka o procesima i karakteristikama stanovni�tva� (Rowland, 2003). Procesi ukljucuju rast, fertilitet, mortalitet, migracije i starenje stanovni�tva, dok karakteristike obuhvataju: starost, pol, mjesto rodenja, strukturu porodice, zdravlje, obrazovanje i zanimanje. 4. �Demografija je nauka koja se bavi analizom velicine, distribucije, strukture karakteristika i procesa koji se odnose na stanovni�tvo� (Weeks, 1994) 5. Demografija se generalno smatra interdisciplinarnim predmetom sa sna�nim korijenima i vezama sa sociologijom, i ne�to slabijim, ali ne manje znacajnim vezama i meduzavisnostima sa ekonomijom, statistikom, geografijom, humanom ekologijom, biologijom, medicinom i ljudskom genetikom. Veoma rijetko se posmatra kao kompletno odvojena disciplina, a mnogo ce�ce kao sastavni dio neke druge glavne discipline� (Kirk, 1972)

5. 5 Korijeni demografije Demografija je nastala kao posledica saznanja da statistika stanovni�tva mo�e ukazati na mnoge informacije i zakljucke koje se odnose na prirodu i karakteristike dru�tva i dinamicke promjene koje se de�avaju. Prvi popisi stanovni�tva obavljeni su jos u doba starog Egipta, Vavilona, Rimskog carstva i u staroj Kini. Plemena Inka Ipak, popisi u antickom dobu, iako su istorijski stvorili bazu za nastanak demografije, nisu oznacili i sami nastanak ove discipline. Popisi u ovom periodu imali su za cilj kvantifikovanje stanovnika raspolo�ivih za vojno regrutovanje, oporezivanje ili rad. Ono �to je bila inspiracija za nastanak demografije kao nauke ipak nisu popisi, vec podaci o umiranju, dalje pro�ireni na podatke o broju brakova i broju kr�tenih lica (pripadnika vjerskih zajednica).

6. 6 Korijeni demografije (2) Prvi koraci u demografskoj analizi napravljeni su u XVI vijeku u Londonu (Engleska) �Bills of Mortality�, nastao u Londonu u XVI vijeku je prvi dokument koji predstavlja statisticki izvje�taj o demografskim kretanjima. Na izradi ovog dokumenta radili su londonski sve�tenici i objavljivan je nedeljno. Izvje�taj je sadr�ao broj umrlih lica, pracen podacima o uzrocima smrti, kao i broj sklopljenih brakova i broj kr�tenja. U XVII vijeku, u Londonu je radio �osnivac� demografije, John Graunt (1620-74), trgovac tekstilom, koji je bio zainteresovan za izvje�taj o smrtnosti (�Bills of Mortality�). Graunt nije posjedovao naucno formalno obrazovanje, ali nakon objavljivanja njegove knjige �Natural and Political Observations Made upon the Bills of Mortality�, stekao je naucni i istra�ivacki renome i priznanje.

7. 7 Korijeni demografije (3) Prvi potpuni popis stanovni�tva u Evropi � XVIII v Finska (1749), �vedska (1750), Norve�ka i Danska (1769) SAD (1790) Francuska i Engleska (1801) Pouzdanost ovih popisa je diskutabilna Prvi pouzdani popisi stanovni�tva u Evropi � XVIII v Francuska (1831) Engleska ( 1841)

8. 8 Stanovni�tvo u ekonomskoj teoriji Ibn Kaldun (XIV v.) � Teorija o ciklicnim promjenama stanovni�tva Gu�ce naseljeno stanovni�tvo ima niz prednosti (podjela rada, politicka i dru�tvena sigurnost, razvoj ekonomije i rast dohotka). Montesquieu, Mirabeau, Wallace (XVI v.) � pad broja stanovnika Bottero (1558) vjeruje da je proizvodnja �ivotnih namirnica dostigla maksimum, �to ce uticati na uspored rast stanovni�tva Peti � malobrojnost ljudi vodi siroma�tvu Adam Smith � najsigurniji znak za blagostanje je porast broja stanovnika Malthus � prirodni zakon o kretanju stanovni�tva Neomaltuzijanizam-ideja o kontroli radanja G.Becker � humani kapital

9. 9 Prirodni zakon kretanja stanovni�tva Malthus (XVIII v.) Stanovni�tvo raste geometrijskom progresijom, proizvodnja raste aritmetickom progresijom Stanovni�tvo je neminovno ograniceno raspolo�ivim �ivotnim namirnicama Stanovni�tvo nepromjenljivo raste gdje rastu �ivotne namirnice, osim ako nije sprijeceno mocnim kocnicama Rast stanovni�tva opredijeljen je obimom proizvodnje

10. 10 Kretanje stanovni�tva kao endogena varijabla Kretanje stanovni�tva je uslovljeno dru�tvenim faktorima Thomspon � porast �ivotnog standarda u kombinaciji sa �irenjem znanja uzrokuje smanjenje fertiliteta Marx i Engels ukazuju na vezu izmedu materijalnog statusa i nataliteta, i kretanje stanovni�tva obja�njavaju dru�tvenim komponentama

11. 11 Demografske promjene i ekonomski razvoj � XX vijek Znacaj demografskih faktora u makroekonomskim istra�ivanjima Opreznost prilikom kreiranja ekonomskih politika - stopa ekonomskog rasta nije jedina varijabla o kojoj treba voditi racuna i koju treba postaviti kao target; Znacaj sagledavanja demografskih trendova i analiza uticaja istih na ekonomske kategorije.

12. 12 Meduzavisnost izmedu demografskih promjena i ekonomskih varijabli Tr�i�te radne snage Obim proizvodnje �tednja Obrazovanje Zdravstvo

13. 13 US National Academy of Science � veza izmedu rasta stanovni�tva i ekonomskog rasta (3) Istra�ivanje ukazuje na pozitivne i negativne efekte sporijeg rasta populacije. Kljucni pozitivni efekti su: povecanje humanog kapitala (obrazovanja po stanovniku) usled vecih investicija u humani kapital per capita; smanjenje tro�kova zdravstvene za�tite; povecanje kvaliteta �ivotne sredine sa stanovi�ta ekolo�kih standarda; smanjenje nejednakosti. Kljucni negativni efekti su: smanjenje motiva za tehnolo�ke inovacije; smanjena ponuda a samim tim i kvalitet radne snage; smanjenje agregatne tra�nje a samim tim i proizvodnje.

14. 14 Humani kapital, fertilitet i ekonomski rast Humani kapital � znanja i vje�tine koje imaju produktivnu upotrebu i ekonomsku vrijednost Investicije u humani kapital � generator stabilnog rasta Zemlje na ni�em nivou razvoja � ni�a stopa prinosa na investicije u humani kapital i vi�a stopa fertiliteta Zemlje na vi�em nivou razvoja � vi�a stopa prinosa na investicije u humani kapital i ni�a stopa fertiliteta

15. 15 Razvoj svjetskog stanovni�tva

16. 16 Razvoj svjetskog stanovni�tva

17. 17