Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

1. NAJCZĘSTSZE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE OGRANICZAJĄCE ZDOLNOŚĆ DO PRACY OSÓB Z CHOROBAMI ALERGICZNYMI SKÓRY Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry to 85% ogółu chorób zawodowych skóry

3. ALERGICZNE KONTAKTOWE ZAPALENIE SKÓRY (ACD) to choroba: • często występująca • długotrwała • przeważnie o etiologii zawodowej • dotycząca coraz młodszychosób • przynosząca określone straty ekonomiczne • pogarszająca jakość życia

4. ROKOWANIE w zawodowym kontaktowym zapaleniu skóry W większości badań na ten temat: całkowite wyleczenie –18-40% poprawa –70-80% Rzadkou niektórych pracowników występuje utrwalone przewlekłe zapalenie skóry, mimo przerwania narażenia w pracy

5. POSTACIE KLINICZNEALERGICZNEGO KONTAKTOWEGO ZAPALENIA SKÓRY • Ostre alergiczne kontaktowe zapalenie skóry • Przewlekłe alergiczne kontaktowe zapalenie skóry • Postacie mieszane(najczęstsze)

6. OSTRE ALERGICZNE KONTAKTOWE ZAPALENIE SKÓRY 24-48 godz. po kontakcie z alergenem • okres rumieniowy • okres wysiękowy (obrzęk, pęcherzyki, nadżerki, sączenie,strupy) • okres cofania się wykwitów(złuszczanie,nieznaczny rumień) Silny świąd skóry

7. PRZEWLEKŁE ALERGICZNE KONTAKTOWE ZAPALENIE SKÓRY • rumień • zliszajowacenie(zgrubienie skóry ze wzmożonym poletkowaniem i liszajowatym połyskiem, okresowo nadmierne rogowacenie z pęknięciami) Uporczywy świąd skóry

8. NAJCZĘSTSZE ALERGENY • Metale – nikiel, chrom, kobalt, rtęć, pallad • Związki chemiczne wchodzące w skład gumy – przyspieszacze wulkanizacji i związki przeciwstarzeniowe • Środki zapachowe • Konserwanty • Związki paragrupy –parafenylenodi-amina • Tworzywa sztuczne – epidiany, akrylany, fenoplasty, aminoplasty

9. ALERGIA NA CHROM • Chrom metaliczny nie uczula. • Alergizują związki chromu, zwłaszczachromu sześciowartościowego,które łatwo przenikają przez błony biologiczne, zwłaszcza w środowisku alkalicznym. • Związki trójwartościowe są słabo wchłaniane i słabiej uczulają.

10. ALERGIA NA CHROM Źródła alergii zawodowej • cement(murarze, betoniarze) • piaski formierskie(odlewnicy) • zużyte smary i oleje(ślusarze, mechanicy) • chromowanie(galwanizerzy) • środki do garbowania skór (garbarze) • popioły, azbestocement, wełna mineralna • farby, lakiery, barwniki • gazy i dymy spawalnicze (spawacze) • chromianka, odczynniki do badania jakości mleka

11. ROKOWANIE w WYPRYSKU CHROMOWYM jest niepomyślne, schorzenie ma przewlekły przebieg, często zmiany chorobowe utrzymują się do końca życia. PRZEKWALIFIKOWANIE PRACOWNIKA FIZYCZNEGO UCZULONEGO NA CHROM JEST BARDZO TRUDNE.

12. ALERGIA NA KOBALT Alergia na kobalt współistnieje z uczuleniem na chrom u mężczyzn i na nikiel u kobiet (wspólne występowanie tych metali w podstawowych źródłach uczulenia).

13. ŹRÓDŁA ZAWODOWEGO UCZULENIA NA KOBALT • przemysł metali twardych (hard metals).Jest używany jako czynnik wiążący stopy metali bardzo odporne na zużycie. Zawartość kobaltu w tych stopach ok. 10%. • produkcja żywic poliestrowych(nafteniankobaltu jest katalizatorem) • farby olejne i werniksy • farby do malowania szkła i porcelany • farby drukarskie • cement(30–50% osób z alergią na chrom jest dodatkowo uczulonych na kobalt) • pasze dla zwierząt • zawodowa ekspozycja na nikiel

14. TWORZYWA SZTUCZNE Tworzywa silnie alergizujące Epoksydy Akrylany Żywice fenolowe (fenoplasty) Aminoplasty (żywice melaminowo-formaldehydowe, mocznikowo-formaldehydowe)

15. ŻYWICE EPOKSYDOWE Uczulenie zawodowe • producenci laminatów • formierze tworzyw sztucznych • monterzy urządzeń elektronicznych • murarze, płytkarze • malarze, lakiernicy • drukarze • stolarze, szkutnicy, modelarze • odlewnicy • pracownicy mikroskopii(olejki immersyjne)

16. ALERGIA NA EPOKSYDY U PŁYTKARZAwykonującego samopoziomujące wylewki podłogowe z żywic epoksydowych

17. ŻYWICE EPOKSYDOWE Obraz kliniczny • powodują ciężkie, rozległe, uporczywe, rozsiane zmiany wypryskowe skóry • powstają po stosunkowo krótkim okresie narażenia • utrzymują się długo, mimo zmiany stanowiska • testy naskórkowe rzadko się negatywizują • mogą być przyczyną ubytków owłosienia • (brwi i rzęsy)oraz zmian troficznych paznokci • powodują powstawanie wyprysku • POWIETRZNOPOCHODNEGO • (airborne dermatitis)

18. Czynnik etiologiczny łatwy do ustalenia i wyeliminowania. Przy zmianie stanowiska pracy dla osób uczulonych na epoksydy należy uwzględnić możliwość uczulenia powietrznopochpodnego. ŻYWICE EPOKSYDOWE

19. AKRYLANY Zastosowanie: • budownictwo – armatury przemysłowe i łazienkowe (wanny, brodziki) • przemysł spożywczy –opakowania • p. motoryzacyjny –szyby, obudowy reflektorów, elementy deski rozdzielczej • p. zabawkarski • p. papierniczy –zwiększają odporność na wodę i tłuszcze, zwiększają przyswajalność farb

20. AKRYLANYalergia zawodowa • stomatologia • przemysł elektrotechniczny • ortopedia • obsługa mikroskopów elektronowych • żele do elektroforezy • malarze • drukarze

21. AKRYLANY Powodują ciężkie zmiany wypryskowe rąk, umiejscowione nie tylko na powierzchniach grzbietowych palców, ale również na opuszkach. W obrazie klinicznym, obok zmian zapalnych, obserwuje się nadmiernerogowacenie oraz głębokie pęknięcia irozpadliny zrogowaciałego naskórka. Niekiedy także zmiany troficzne paznokci.

22. Czynnik etiologiczny łatwy do ustalenia i wyeliminowania. Chory może podjąć zatrudnienie bez narażenia na żywice. AKRYLANY

23. ŻYWICA 4-T-BUTYLO-FENOLO-FORMALDEHYDOWA Powstaje w wyniku kondensacjiczwartorzędowegobutylofenoluzformaldehydem. Jest najsilniej uczulającą żywicą z grupy fenoplastów.

24. ŻYWICA 4-T-BUTYLO-FENOLO-FORMALDEHYDOWA Zastosowanie: • kleje – stosowane w przemyśle OBUWNICZYM, SAMOCHODOWYM, MEBLARSKIM • taśmy klejące • materiały izolacyjne • papier kopiujący • atrament • wywoływacze filmów • dezodoranty

25. AMINOPLASTY • Powstają podczas kondensacji formaldehydu z aminami, głównie mocznikiem, tiomocznikiem i melaminą. • Stosowane są w produkcji tworzyw sztucznych, lakierów i klejów, a przede wszystkim w przemyśle włókienniczym w procesie wykończania tkanin. • Zwykle uczula formaldehyd uwalniający się ze środków apreterskich.

26. FORMALDEHYD Zastosowanie: • tworzywa sztuczne(fenolowo-formaldehydowe, mocznikowe) • kleje (neoprenowe, guma arabska) • papier • farby drukarskie • apretura tkanin • środki odkażające i konserwujące • płyny fotograficzne

27. FORMALDEHYD Alergia zawodowa • przemysł włókienniczy • służba zdrowia • przemysł metalowy(Bronopol, Germal II,Germal 115, biobany) • garbarstwo • materiały budowlane

28. Alergen występuje na wielu stanowiskach pracy. Częsta całkowita remisja zmian skórnych i negatywizacjatestów skórnych. FORMALDEHYD

29. GUMA Rodzaje alergii na gumę Alergia natychmiastowa lateks Alergia późna przyspieszacze antyutleniacze lateks

30. tiuramy tiokarbaminiany tiazole pochodne guanidyny pochodne tiomocznika związki aminowe pochodne guanidyny GUMA Kontaktowo najsilniej uczulają przyspieszacze wulkanizacji (akceleratory) i związki przeciwstarzeniowe (antyutleniacze) Antyutleniacze Przyspieszacze wulkanizacji

31. ZASTOSOWANIETIURAMÓW I TIOKARBAMINIANÓW • akceleratory i wulkanizatory gumy naturalnej i sztucznej (obecne w rękawicach ochronnych) • fungicydy (środki ochrony roślin - nasiona, rośliny, owoce) • chłodziwa • bakteriobójcze składniki mydeł • środki stosowane do leczenia alkoholizmu (disiarczek czteroetylotiuramu - antabus, esperal)

32. DOTYCHCZASTIURAMYBYŁY PODSTAWOWYMI ALERGENAMI KONTAKTOWYMI RĘKAWICZEK OCHRONNYCH

33. ZMIANA TECHNOLOGII PRODUKCJI RĘKAWICZEK LATEKSOWYCH W ostatnich latach zastąpiono silnie uczulającetiuramytiokarbaminianami- akceleratorami o słabszych własnościach alergizujących. Obecnie stosuje się głównie dietyloditiokarbaminian cynku dibutyloditiokarbaminian cynku.

34. ALERGIA NA INNE RODZAJE RĘKAWICZEK

35. ZASTOSOWANIE TIAZOLI • akceleratory gumy (buty, rękawice, bielizna, ubrania, kondomy, membrany, akcesoria medyczne, zabawki, rurki, kółka, części dializatorów nerkowych, sprzęt pływacki) • fungicydy • inhibitory korozji w chłodziwach • płyny przeciw zamarzaniu • smary • płyny fotograficzne • płyny i aerozole owadobójcze

36. ZASTOSOWANIEANTYUTLENIACZY AMINOWYCH antyutleniacze naturalnej i sztucznej gumy(styrenowo-butadienowej, nitrylowo-butadienowej, butadienowej, chloroprenowej) ALERGIA ZAWODOWA NA ANTYUTLENIACZE AMINOWE Zawodowo uczulają związki aminowe obecne w tzw. gumie technicznej(czarnej gumie) stosowanej do wyrobu opon, dętek,uszczelek, węży, pasów transmisyjnych, gumowych części dojarek mechanicznych. W Polsce nadwrażliwość taką wywołuje zwykle N-izopropylo-N-fenylo-4-fenyle-nodiamina(nonox ZA).

37. ALERGIA ZAWODOWA NA ANTYUTLENIACZE AMINOWE • producentów opon, dętek • wulkanizatorów • kierowców i mechaników samochodowych • monterów, ślusarzy • rolników Alergia na związki przeciwstarzeniowe ma przede wszystkimcharakter zawodowy i dotyczy głównie mężczyzn. Występuje u:

38. Przekwalifikowanie pracownika fizycznego uczulonego na gumęjest bardzo trudne Alergeny gumy występuje na wielu stanowiskach pracy, wchodzą też w skład środków ochrony skóry GUMA

39. Możliwości aktywizacji zawodowej osób z chorobami alergicznymi skóry Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

40. Możliwości aktywizacji zawodowej osób z chorobami alergicznymi skóry zależą od wielu czynników, w tym od: • Ciężkości i przebiegu procesu chorobowego • Stopnia rozpowszechnienia uczulających alergenów w środowisku zawodowym i pozazawodowym • Utrzymywania się nadwrażliwości na określone czynniki (kontrolne badania alergologiczne) • Współistnienia innych chorób • Wieku badanego • Wykształcenia • Zainteresowania pracownika podjęciem pracy • Rynku pracy

41. KONTROLNE BADANIA ALERGOLOGICZNE • U osób z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, testy naskórkowe (płatkowe) stanowią podstawowe narzędzie diagnostyczne • Testy nakładane są na 48 godzin na niezmienioną chorobowo skórę pleców • Po tym okresie testy są zdejmowane i dokonywany jest pierwszy odczyt wyników • Następnego odczytu dokonuje się po kolejnych 48 godzinach

42. TESTY PŁATKOWE Dodatnie wyniki testów płatkowych Przykładowy zestaw alergenów do badania uczulenia kontaktowego

43. TESTY PŁATKOWE • Podstawowym zagadnieniem w interpretacji uzyskanych wyników jest ustalenie tzw. istotności klinicznej! • dodatni test płatkowy jest istotny klinicznie tylko wtedy gdy zachodzi związek pomiędzy narażeniem, rozwojem zmian skórnych i uzyskanym wynikiem.

44. WSKAZANIA DO PRZEPROWADZENIA KONTROLNYCH TESTÓW NASKÓRKOWYCH • Nasilenie procesu chorobowego • Brak istotnego postępu terapeutycznego • Kwalifikowanie do pracy w okresie remisji klinicznej, w celu określenia utrzymywania sięalergii kontaktowej

45. Utrzymywanie się dodatnich wyników testów płatkowych Pacjent zdolny do pracy na każdym stanowisku Zdolny do pracy ale bez określonych narażeń! Pacjent w okresie remisji klinicznej Kontrolne badania dermatologiczno-alergologiczne Negatywizacja wyników testów

46. Powołanie zespołów interdyscyplinarnych w celu określenia możliwości podjęcia pracy przez osoby z alergią kontaktową • Dermatolog posiadający doświadczenie w zakresie • patologii zawodowej • Psycholog • Lekarz medycyny pracy • Pracownik ds. BHP Proponowany skład zespołu:

47. POKRZYWKA KONTAKTOWA I BIAŁKOWE ZAPALENIE SKÓRY • Metody diagnostyczne: skórne testy punktowe, oznaczanie swoistych IgE w surowicy, próby ekspozycyjne • Prawdopodobieństwo negatywizacji wyników jest niewielkie • Możliwość pracy ale bez określonych narażeń (często konieczność przekwalifikowania zawodowego)

48. Szkolenia, warsztaty, konferencje… W ramach kompleksowego programu ukierunkowanego na powroty do pracy osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera zorganizował: • warsztaty „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (15–16.11.2010, Łódź) • szkolenie „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (18.11.2010, Łódź) • szkolenie „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (2.12.2010, Łódź)

49. Szkolenia, warsztaty, konferencje… • szkolenie „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (10.03.2011, Łódź) • szkolenie „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (19.04.2011, Łódź) • warsztaty motywacyjno-rehabilitacyjne „Aktywizacja zawodowa osób z chorobami alergicznymi skóry i układu oddechowego” (12–13.05.2011, Łódź)

50. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego