Download
1 / 63
630 likes | 917 Views
Aqronomluq i xtisas ı nın “Bitki mühafizəsi” i xtisaslaşması üzrə “Ümumi fitopatologiya” kursu. Mövzu 12. Euascomycetes sinfi göbələklər inin dig ər qrupları haqqında . P L A N: 1 2.1 Erysiphales sırası göbələkləri
E N D
Aqronomluq ixtisasının “Bitki mühafizəsi” ixtisaslaşması üzrə “Ümumi fitopatologiya” kursu Mövzu 12. Euascomycetessinfigöbələklərinin digər qrupları haqqında P L A N: 12.1 Erysiphales sırası göbələkləri 12.2 Hypocrales, Sphaeriales, Diaportales, Clavicipitales sırasına daxil olan göbələklərin səciyyəvi xüsusiyyətləri
ƏDƏBİYYAT 1. Cəfərov İ. Ümumi fitopatologiya. Bakı: Elm, 2007, 392 s. 2.M.Timur Döken, Erkol Demirçi, Hüseyn ZenginFitopatoloji. Erzurum: 2010, 256 s. 3. Общая и сельскохозяйственная фитопатология / Ю.Т.Дьяков, М.И.Дементьева и др. М.: «Колос», 1984, 495 с. 4. Попкова К. Общая фитопатология. М.: Агропромиздат, 1989, 362 с. 5.Семенкова И.Г., Соколова Э.С. Фитопатология. М.: Изд. Академия, 2003, 496 с. 6. Чикин Ю.А. Общая фитопатология (часть 1). Учебное пособие - Томск: ТГУ, 2001, 170 с. www. google.ru www.dic.academic.ru www.hortnet.co.nz/ www.flickr.com
Erysiphalessırası Bu sırayadaxilolangöbələklərüçünqapalımeyvəbədəni-kleystotesixarakterikdir, kisəkleystotesidədəstəhalındayerləşir, meyvəbədənindənyetişmişaskosporlarınatılmasıfəalgedir. Sıranınnümayəndələrialibitkilərüçünobliqatparazitlərolub, «unluşeh» xəstəliyinitörədirlər. Mitselyaxşıinkişafetmişdir, ekzogenmən-şəlidir, özünəməxsus «əmziklər» -apressoriyalarvasitəsilə substrata möhkəmlənir. Apressoriyalarınəsasındannazikhiflərçıxır, epider-mistoxumasınadaxilolur, şarşəkilliqausstoriyalaraçevrilir. Qausto-riyalarınköməyiiləgöbələkqidalanmasınıtəminedir. Sırayayalnızbirfəsilə – Erysiphaceaedaxildir. Lakinfəsilənintərkibindəkleystotesilərinçıxıntılarınınquruluşuna, meyvəbədənidaxilindəolanasklarınsayınagörəmüxtəlifolancinslərmövcuddur.
Unluşehgöbələklərininkleystotesiləri:a –sfaeroteka (Sphaerotheca); b –erizife(Erysiphe); c – mikrosfaera (Mycrosphaera); ç – podosfaera (Podosphaera); d – unsinula(Uncinula); e – fillaktiniya (Phyllactinia)
Sphaerothecacinsinədaxilolannövlərinkreystotesiçıxıntılarıvegetativhiflərixatırladır. Sphaerothecapannosa f. persicaeşaftalıbitkisininzoğ, yarpaqvəmeyvələriniyoluxaraqunluşehxəstəliyinitörədir. Xüsusiləyoluxmuşmeyvələrdəyetişməgecikir, meyvələrəmtəəlikqabiliyyətiniitirirlər.
Podosphaeracinsinədaxilolannövlərinkleystotesilərindəçıxıntılarsapşəkillidir. Ənəhəmiyyətlinöv- almadaunluşehxəstə-liyinintörədicisiPodosphaeraleucotrichaSalm. cavanyarpaqvəsaplaqlarıyoluxur. Örtükçoxvaxtyarpağın alt hissəsindəbükülür, deformasiyayauğrayır. Sirayətlənmişzoğlardaəmələgələnkleysto-tesilərəgörəunluağörtükçirkli-bozrəngalır.
Erysiphecinsinədaxilolangöbələklərinçıxıntılarısadədir, asklarkleystotesidəbirneçədir. Bu cinsinəksərnövlərininixtisaslaş-mışformalarımövcuddurki, onlardayalnızmüəyyənbitkiləriyolu-xurlar. Morfolojiixtisaslaşmışformalarçətinseçilir.
Leveillulacinsininnövləriinkişafınəvvəlində endogen, sonraekzogenmitselformalaşdırırlar. Kleystotesitəpəhissədənbasıqdır. Bu cinsingöbələklərininxüsusiyyətləri, mitselinyayılmasınınxa-rakterindəözünügöstərir. Mitselbitkinintoxumasıdaxilindəinkişafedirvəaz-azağızcıqvasitəsiləonunsəthinəçıxır. Bu cinsinnövləriadətənquru, istiiqlimrayonlarındakətan, yoncabitkilərindəunluşehxəstəliyinitörədirlər.
Microsphaeracinsiningöbələklərininçıxıntılarımeyvəbədənintəpəhissəsindəyerləşmişdir. BuradaəntəhlükəlinövpalıddaunluşehxəstəliyinintörədicisiM.alphitoidesgöbələyidir.
Uncinulacinsinədaxilolannümayəndələrdəunluşehxəstə-liyinintörədicilərdir. ƏntəhlükəlinövüzümbitkisindəunluşehvəyaoidiumxəstəliyinintörədicisiU.necatorbitkininyarpaq, zoğ, gilələriniyoluxaraqməhsuldarlığakəskinzərbəvururlar.
Phyllactiniacinsigöbələklərindəiki tip çıxıntılarəmələgəlir: kleystotesinintəpəsində- nazik, zərifbudaqlananhif, selikayırırvəonunmərkəzindəşarformasında. P.suffultaçəkil, fındıq, tozağacıvəbaşqaağaccinslərindəparazitlikedir.
Hypocrealessırası Busıranıngöbələkləriüçünətlivəyayumşaq, şəffafvəyaaçıqrəngliperitesilərxarakterikdir. Peritesimitselinsəthindəvəyasubstratındaxilindəəmələgəlirlər. Bugöbələklərininkişaftsiklindəkonidimərhələsimühüməhəmiyyətkəsbedir. Bumərhələnövünyaylmasındaəsasroloynayır. Konidicinsimərhələnitamamiləəvəzedir. Birçoxnümayəndələ-rindəpleomorfizimməlumdur: onlarıninkişaftsiklindəçoxzamanikikoniditipiformalaşır. Bumərhələdəonlarıanamorfgöbələklərəaidedirlər (misalüçünfuzariumcinsindəmakrovəmikrokonidilər). Fitopatolojibaxımdan –Hypocreaceaefəsiləsimaraqlıdır. Hypocreacinsininnümayəndələrisaprotrofolaraqoduncaqda, bitkiqalıqlarında, qovgöbələklərininmeyvəbədənlərindəsaprotrofluqedirlər. Nectriaceaefəsiləsinədaxilolanbəzicinslər– Nectria, Calo-nectria, Gibberellamüəyyənmaraqdoğururlar.
Sphaerialessırası Sırayadaxilolangöbələklərsaprotrofdurlar, onlarüçünbardaqformalı, sancaqşəkillivəyasilindrikasklarlatündperitesilərxarak-terikdir. Peritesilərtək-təkmitselvəstromalardamüxtəlifquruluş-lardaəmələgəlirlər. Asklaradətənrəngsizparafizlərlənövbələşirlər. BitkilərdəxəstəliktörədənnövləriçərisindəgavalıdapolistiqmozvəyaqırmızıləkəlikxəstəliyinintörədicisiPolystigmarubrum ma-raqkəsbedir. Bu patogenininkişaftsiklindəqeyri-cinsiçoxalmayoxdur. Meyvəbədəni-peritesiyarpaqtoxumasınaoturmuşstroma-lardainkişafedir. ZərərliliyinəgörədahabircinsPhyllachoravəonunnüma-yəndələri, məsələn, P.graminis-dənlilərdəqaraləkəlikxəstəliyinintörədicisifitopatolojibaxımdanmaraqlıdır.
Diaportalessırası SıranıngöbələklərininperitesilərixaricigörkəmcəSphaerialessırasınümayəndələrininperitesiləriiləoxşardırlar. Bu sırayadaxilolanbirneçəfəsiləninnümayəndələripraktikcəhətdənəhəmiy-yətlidir. Valsacinsimühüməhəmiyyətkəsbedir. Bu cinsingöbələklərimüxtəlifağaccinsləriningövdələrindəinkişafedirlər. OnlarınkonidimərhələsiCytosporacinsinəaiddilərvəağaclardatufeyliqurumavəyasitosporozxəstəliyininəmələgəlməsinəsəbəbolurlar. Diaporthaceaefəsiləsinincinsləriəsasənfitopatogennövlərdir. Glomerellacinsinədaxilolannümayəndələrbirsırabitkilərdəantrak-nozxəstəliyinitörədəngöbələklərinçantamərhələsidir.
