Macahel’deki Projelerin Toplumsal Yansımaları ve Sürecin Getirdiği Riskler

1. Macahel’deki Projelerin Toplumsal Yansımaları ve Sürecin Getirdiği Riskler TEMA VAKFI PROJELERİ GEF-II/BİYOSFER PROJESİ HES PROJELERİ

2. TEMA VAKFI PROJELERİ • Vakfın yörede toplumsal yansıma ve risk değerlendirmesine konu olabilecek faaliyetleri • Arıcılık (Macahel Arıcılık A.Ş.) • Turizm (Biyotematur/Konaklama merkezi)

3. TEMA VAKFI PROJELERİ TOPLUMSAL YANSIMALARI • Doğrudan Katılım ve Destek - Arıcılık ve turizm faaliyetlerine katılarak gelir elde etme - Sivil toplum kuruluşlarının desteği • Dolaylı Yansımalar - Arıcılık şirket ya da işletmelerinin açılması - Pansiyon evlerinin açılması • Olumsuz Tepki ve Eleştiriler - Muhtarlıkların tepkileri (Dilekçeler, imza kampanyası) * Asli ihtiyaçların dikkate alınmaması, fon dağılımının adil olmaması, fonların belirli kişilere veya tek bir şirkete aktarılması * Arıcılığın uzun vadeli, sürekli bir geçim kaynağı olamayacağı düşüncesi * Vakfın doğa koruma amacıyla ekonomik kalkınma projelerinin bağdaştırılmamasına bağlı şüpheler * Vakfın yöresel yaşamı kısıtlayıcı ve asli sorunların çözümünü engelleyici girişimlerde bulunduğu düşüncesi * Halk arasında “Temacı” - “Temacı olmayan” ayrışmasına sebep olma tepkisi - Macahel Bizimdir İnisiyatifi (www.macahelbizimdir.org sitesi yayınları) * Yöresel tepki ve eleştirilerin organize ve profesyonel olarak yansıtılması ve geliştirilmesi

4. TEMA VAKFI PROJELERİ RİSKLER • Arıcılık - Tekel oluşturma, yöresel işletmelerin rekabet edememe riski - Geleneksel kara kovan arıcılığının yok olma riski • Turizm - Çevresel ve yapısal kirlilik riski - Yerel kültürün yozlaşma riski

5. GEF-II/BİYOSFER PROJESİ • GEF-II/BİYOSFER GELİŞİM SÜRECİ - 1998: Efeler ve Gorgit TKA. İlanı (Süresiz) - 1999-2000: GEF-II Projesi Pilot Bölge İlanı (7 yıl) - 2005: UNESCO Biyosfer Rezerv Alanı İlanı (Süresiz) • PROJE VE İLANLARIN AMACI • Efeler ve Gorgit TKA.: Milli Parklar Kanunu’ndaki yasaklamaları içeren koruma anlayışı • GEF-II Projesi: Katılımcı yaklaşımla etkili ve sürdürülebilir koruma alanı ve yönetimi tesis etmek • Biyosfer Rezervi: Koruma, kalkınmayı destekleme, bilgilenme

6. GEF-II/BİYOSFER PROJESİ TOPLUMSAL YANSIMALARI • Genel Yansıma - Macahel’in koruma sorununun olmadığı ve geleneksel yaşam tarzının bu konuda yeterli olduğu - Bunun dışındaki koruma statülerinin, yaşam tarzına sınırlama getireceği düşüncesi • Efeler ve Gorgit TKA. - Statünün henüz fiilen uygulamaya geçirilmemiş olması - Yapılan işlemin kamu yararı bakımından eleştirilmesi • GEF-II Projesi - Katılımcı yaklaşım yerine klasik memur-vatandaş yaklaşımının etkisi - Projenin yörenin asli sorunlarına çözüm getireceği beklentisine bağlı yansımalar: “Çiçek, böcek, ayı, ağaç var, insan yok” - Geleneksel yaşamı kısıtlayacağı düşüncesi ve somut yansımalar - Hibe fonların harcanma biçiminin sebep olduğu tartışmalar • Biyosfer Rezervi - Statünün GEF-II Projesi kapsamında, ona bağlı olarak ortaya çıkmasına bağlı yansımalar - Bölgelemenin (zonlamanın) içeriğine dair eleştiriler

7. GEF-II/BİYOSFER PROJESİ RİSKLER • Efeler ve Gorgit TKA. - Statünün fiilen uygulanmaya başlaması ve Milli Parklar Kanunu’ndaki yasaklar (avlanma, otlatma vs.) ve aynı Kanundaki yapı ve tesis yapımı riski • GEF-II Projesi - Projesi süresi 2007 yılında dolmuş ve sona ermiştir. Geride risk olarak Biyosfer statüsünü bırakmıştır. • Biyosfer Rezerv Alanı - Yörenin tümünü kapsayan statünün uygulanmasında geleneksel yaşam alanlarını kısıtlayıcı, kalkınmayı engelleyici düzenleme ve yaklaşımların benimsenmesi riski

8. HES PROJELERİ HİDRO-ELEKTRİK SANTRALİ PROJELERİ • Yenilenebilir enerji ve HES - Hidrolik (su), rüzgâr, güneş, jeotermal, biokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarından elde edilen enerji • 2005 yılında çıkarılan 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun • DSİ (su kullanım hakkı) ve EPDK (üretim lisansı) • Nehir tipi veya barajlı santraller • Çevre dostu, temiz enerji (AB ve UNESCO desteği) • Macahel’de HES Projeleri - 6 adet nehir tipi santral projesi (su kullanım hakkı başvurusu) - Gülkar Enerji Üretim ve Ticaret AŞ. (Düzenli HES – üretim lisansı)

9. HES PROJELERİ TOPLUMSAL YANSIMALARI VE RİSKLER • Olumlu yansımalar - Projelerin yöreye ücretsiz elektrik sağlayacağına dair hatalı yansımalar - Projelerin dolaylı olarak (istihdam, elektrik kesintilerinin olmaması vs) yöreye katkı sağlayacağı beklentisi ve göçü durduracağı düşüncesi • Olumsuz-eleştirel yansımalar ve riskler - Yöresel zenginliklerden olan derelerin yöre dışı kuruluşlarca ekonomik olarak değerlendirilmesinden kaynaklanan rahatsızlık - Projelerin çokluğuna ve denetimin etkinliğine bağlı çevresel endişe ve riskler * Dere yatağının değiştirilmesine bağlı çevresel riskler * Santral-yol inşasına ve faaliyetine bağlı çevresel riskler

10. SONUÇ VE ÖNERİLER TEMA VAKFI PROJELERİ • Arıcılık - Arıcılıkla ilgili Tarım Bakanlığı’na bağlı bir üretme istasyonunun kurulması, böylece yöresel zenginliğin adil paylaşımının temini - Bakanlık tarafından yöre arıcılarının ücretsiz eğitilmesi ve devamında kredi desteğinin sağlanması • Turizm - Turizmin kota konularak kontrol altına alınması - Yerel kültüre ve yaşam tarzına saygının vurgulanması - Camili Köyler Birliği’ne pay verilerek, gelirin paylaşılması GEF-II/BİYOSFER PROJESİ • Biyosfer rezerv alanı bölgelemesinin, yörenin geleneksel arazi kullanımına göre yeniden belirlenmesi (örneğin Efeler-Gorgit yerine dağların uç kısımlarının mutlak koruma zonu olarak saptanması) • Yöresel yaşamı kısıtlayıcı girişimler yerine, yöre dışı gelişmelerin yöre doğasına-kültürüne zarar vermesini önleyici mekanizmaların öne çıkarılması HES PROJELERİ • Projelerin, yörenin özgün yapısı dikkate alınarak sayısal olarak sınırlanması • Camili Köyler Birliği adına bir proje yapılması, böylece Birliğin ekonomik bir güç elde etmesi, aynı zamanda yöresel zenginliklerden yararlanmanın yöre halkı geneline yayılması