Konuşma- Dinleme

Konuşma- Dinleme • Sözel iletişimde konuşma becerilerinin yanı sıra dinleme becerileri de önem taşımaktadır. • Etkili konuşma ve dinleme becerilerine sahip olan bireyler, toplum içinde daima aranan ve itibar gören bireyler arasındadır.

Dinlemek ne demek? • Dinlemek: Sesleri anlamlara dönüştürmek • Dinlemek sosyal ve profesyonel başarı için gerekli bir beceri.

Dinleme • Dinleme, en az konuşma kadar önemlidir. • Özellikle sözel iletişimde iyi bir dinleyici olmak şarttır. • Yazılı bir iletişimde okunulan bir yazı anlaşılmadığında tekrar tekrar okunabilir, oysa dinlemede bu şans yoktur.

Dinlemek-Duymak • Dinleme duymaktan farklıdır. • Duymak, ses dalgalarının kulak zarına çarpmasıdır, gelen mesajların bir ses dalgası olmasıdır. • Dinleme ise kaynağın kodlayarak gönderdiği mesajı anlamaya çalışmak, kod açmak, işittiğimizi anlamak ve muhafaza etmektir. • Bazen duyduğumuzu hatırlamayız. Çünkü, dinlememişizdir. • İyi bir dinlemede sadece sözcüklerin kod açımına değil, kaynağın beden diline de (el kol hareketleri, mimikler, ses tonu vb.) dikkat etmek gerekir.

Etkin dinleme için ilkeler • Dinlerken siz de konuşmayın • Dinlemeye konsantre olun • Empati gösterin • Sadece kelimeleri değil, kaynağın düşüncelerini de anlamaya çalışın • Karşınızdakinin sözünü kesmeyin • Dikkatinizi konuşmacıya verin, göz teması kurun • İyi anlaşılmayan konuları not alın, soru sorun, aydınlatın • Kaynağın nasıl anlattığından çok, ne anlattığına bakın • Dinlerken zaman zaman tekrarlar yapın • Anlamadığınızda yorum yapmayın

Dinleme • İletişim süregiden bir süreçtir ve tek bir iletiden söz etmek güçtür. • Gönderici ve alıcının iletişim tarzları farklı olabilir. • Bireysel ve kültürel girdilerde farklılıklar • Fizyolojik ve psikolojik yapıda farklılıklar • Aktarılan iletideki farklılıklar • Kanal seçimindeki farklılıklar . . .

Dinleme • Eve’in göğsünden bir cerrahi operasyonla bir kitle alınıyor. • Kız kardeşine, arkadaşına ve kocasına bir operasyon geçirmenin ve bedenindeki bu değişikliğin ona ne kadar kötü hissettirdiğini ifade ediyor.

Dinleme • Kız kardeşinin ve arkadaşının tepkileri • Seni anlıyorum. Ben de ameliyat olduğumda benzer duygular hissetmiştim. • Bedeninin bir bölgesinin tahrip edildiğini hissediyor olmalısın. • Kocasının tepkisi • Estetik ameliyat yaptırabilir ve göğsünde meydana gelen tahribatı düzelttirebilirsin.

Dinlemek aktif bir süreçtir • İletişim davranışları içinde dinleme konuşmadan sonra en uyarıcı etkinlik. • Küçük grup tartışmalarında genellikle konuşanların tartışmadan aldıkları doyum daha yüksek.

Konuşmak için dinlemek • Araştırma bulgularına göre konuşmak dinlemekten daha eğlenceli görünüyor. Konuşmanın işlevleri daha çekici olabilir. • Sosyal tanınma sağlanmak • Dikkat çekmek • İlgilendiğin konuyu sürdürmek • Dinlemenin gündelik yaşamdaki payı ne?

Düşündüğümüzden çok dinliyoruz • Üniversite öğrencileri uyanık oldukları zamanın % 53’ünü dinleyerek geçiriyor (Barker ve ark., 1981). • Yazma % 14 • Okuma % 17 • Konuşma % 16 • Dinleme % 53

Dinlemek ne demek? • Dinleme dört temel bileşeni içeren karmaşık bir süreçtir. • Duyma • Dikkat • Anlama • Anımsama

Duyma • Dışarıdan gelen mekanik enerjinin (ses) alınmasını ve işlenmesini içeren fizyolojik bir süreç • İnsan konuşma frekansı 125-8000 Hz. • Birçok sözcüğün frekansı 1000-7000 Hz.

Fizyolojiksüreçler • Ses kulakta sinir sisteminde taşınabileceği nöral sinyallere dönüştürülür. • Merkezi sinir sistemine iletilir. • Beyinde işlenir. • Duyum ve algılama süreçleri gerçekleşir.

Sesin niteliği • Ortamdaki ses şiddeti kalıcı ve geçici işitme kayıplarına neden olabilir. • İnsan kulağı 55-85 dB şiddetindeki sesleri problemsiz olarak işleyebilir. • Gürültülü bir konser (~100 dB) işitme kaybı yaratabilir.

Algılamave bütünlük • Sesler beyinde anlamlı birimler ve bütünler halinde işlenir. • Sözcükler • Tümceler • Gramerkuralları • Anlamlar

İşlemlemehızı • Konuşmacının hızı duyma ve işleme sürecini etkiler • Ortalama bir konuşmacı dakikada 100-150 sözcük üretir. • İnsanlar dakikada 400-500 sözcüğü işleyebilir.

İşlemleme hızı • Duyduklarımızı (bilgiyi) işleme hızımız konuşanın düşüncelerini aktarma hızından 4 kat fazla. • Bu bir avantaj gibi görünse de dinleme sırasında “boş zaman” yaratıyor. • Sonuç: • Sıkılmaya ve hayal kurmaya başlayabiliriz. • Etkili dinleme azalır.

Dikkat vekonsantrasyon • Dikkat: Bir uyarana yöneltilen bilinçli farkındalık • Dışarıdaki tüm uyaranlara bilinçli biçimde dikkat edemeyiz. • Dışarıdaki bazı uyaranlara da istemesekde dikkat ederiz.

Konsantrasyon • Konsantrasyon: Yoğun dikkat • Birini dinlerken başka bir işle uğraşmak? • Aynı anda iki işi yapabildiğimizin göstergesi? • Kabalık? • Başka bir işle uğraşırken aynı anda bir insanı dinlemek neredeyse imkansız? • Ben en son ne söyledim? • Sessiz kalabilmek iletişimde önemli bir araç.

Seçici dikkat • Seçici dikkat:Belirli bir uyarana odaklanırken diğer uyaranları filtre etmek • Dikkat dağıtıcılar:Uyaranlar sinir sistemimize girmek için birbiriyle yarışır • Verimli ders çalışma için önerilen çalışma ortamının özellikleri? • Posterler • Kız-erkek arkadaşların fotoğrafları • Aile fotoğrafları • Müzik • Pencere kenarları

Seçici dikkat • Sinir sistemi bazı uyaranları filtre eder. Kriter? • Yaşamsal değer • Bizimle olan ilgisi • Şiddeti • Değişkenliği

Birçok insan aynı anda konuşurken bir tek insanı nasıl dinleyebiliriz? • Sürekliliği olan bir iletiye odaklanabilmek sürekli kesintiye uğrayan iletilere odaklanmaktan daha kolay. • Aynı kulağa gelen tek bir ileti ya da birden fazla ileti performansı farklı etkiler.

Eşik ve motivasyon • Tüm uyaranları işitebilmek mümkün değil. • Sinir siteminin sınırlılıkları var. • Motivasyon ve alarmda olma durumu duymayı etkileyebilir. • Annenin bebek sesine uyanması • Kalabalık ve gürültülü bir ortamda adımızın söylendiğini duymamız.

Anlama • Duyduğumuz sözcüklere iletiyi gönderen kaynağın amaçladığına benzer bir anlam yükleme süreci. • Anlama sürecini etkileyen bir çok etken var • Yargılama • Değerlendirme • Onaylama • Beklentiler • Benzer deneyimler • Geçmiş deneyimler • İletinin içeriği • Motivasyon

Hatırlama • Sonradan kullanılmak üzere bilginin depolanması • 3 tür bellek - Duyumsal bellek (çok kısa süreli) - Kısa süreli bellek (KSB-çalışan bellek) - Uzun süreli bellek (USB)

Duyumsal bellek • Çok kısa süreli (birkaç saniye) • Dikkat verilmezse birkaç saniyede unutulur. • Kapasitesi çok yüksektir. • Başlangıç analizleri genellikle fiziksel özellikler açısından yapılır. • Gerekli dikkat verildiğinde alınan girdi analiz edilip kısa süreli belleğe gönderilir.

Kısa Süreli Bellek (çalışan bellek), • Bilgiyi kısa süreli olarak saklar • Kapasitesi sınırlıdır. • Aksatılmaya çok duyarlıdır. • Dikkatin dağılması ile bilginin kaybolma olasılığı yüksektir. • Bilgi kayboldu mu hatırlanma olasılığı yoktur. • KSB’deki materyal öbekler halinde gruplanarak KSB’nin kapasitesi bir miktar arttırılabilir. • Anlamlı ya da yeterince tekrar edilen bilgiler USB’ğe gönderilir. • Bilgiyi KSB’te tutmak için yapılan tekrarın niteliği bilginin kalıcı olmasıyla yakından ilişkilidir.

Uzun Süreli Bellek • Kuramsal olarak kapasitesi sınırsızdır. • Bilgilerin oldukça uzun süredepolandığı bellektir. • Bilgilerin bazıları unutulsa da, büyük kısmı yıllarca kalır. • Bilgiler sürekli düzenlenir, eski bilgiler örgütlenir, yeni kazanılan bilgilerle yeni düzenlemeler yapılır.

Uzun Süreli Bellek • Deneyimlerimiz, değerlerimiz, inançlarımız bu bellekte saklanır. • Ürünler ve markalar ile ilgili düşünceler, deneyimler bu bellekte saklanır. • Bilginin kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe girebilmesi, uyarıcının anlamı hakkında düşünmeyi ve bellekte bulunan bilgi ile ilişkilendirmeyi gerektirir.

Uzun Süreli Bellek • Kısa, dikkat çekici ve akılda kalıcı reklam müziklerinin önemli görevi, duyumsal bellekten kısa süreli oradan da uzun süreli belleğe aktarma yapma sürecini kolaylaştırmasıdır. • Uzun süreli bellekten kaynaklanan hatırlama problemlerinin birkaç temel nedeni vardır. • Kodlama • Depolama

Duyduklarımızve Hatırladıklarımız • Bir materyalin • Duyulmasından hemen sonra % 50’sini, • Sekiz saat sonra % 35’ini, • İki ay sonra % 25’ini hatırlayabiliyoruz. • [Ancak ideal koşullarda yeterince dikkatle dinlenmiş kısa ve karmaşık olmayan bir ileti için]

Dinleme türleri • Eğlenceli dinleme • Ayırt edici dinleme • Eleştirel dinleme • Empatik dinleme

Dinleme türleri • Eğlenceli dinleme: resmi olmayan sosyal ortamlarda veya TV izlerken, müzik dinlerken kullandığımız dinleme yöntemi. • Ayırt edici dinleme: Temelde anlamak ve sonrasında hatırlamak amacıyla kullanılan dinleme yöntemi. • Sınıfta • İşte • Toplantıda • Yönergeler ve açıklamalar hakkında

Eleştirel dinleme • Yanlı olduğundan şüphe ettiğimiz ve bir konu hakkında seçim yapmamız gereken durumlarda kullanılan dinleme yöntemi. • Delillerin yeterliğinin sorgulanması • Gerçeklerle varsayımların ayırt edilmesi • Düşünme ve mantık hatalarının ayıklanması

Eleştirel dinlemede kullanılan araçlar • Analojiler • Örnekler • İstatistikler • Tanıklıklar ve alıntılar

Analojiler • İki durum ya da kavram arasında parallellikler kurmak • Madde kullanımı suçundan tutuklanan gençlerin sayısındaki artışla ilgili bir tartışma • “yasaların esnetilmesi tutuklama sayılarında azalmaya neden olabilir. Öte yandan bu terlemeyi azaltmak için kravatın gevşetilmesi gibi olacaktır”

İstatistikler • Olay ya da düşünceleri betimlemekte kullanılan sayısal ifadeler. • Yanlı olabilirler ya da kötüye kullanılabilirler. • Sadece genç çiftler arasındaki yüksek boşanma oranlarını vermek (aslında yaşı büyükler arasındaki boşanma oranları da yüksek olabilir) • Kopya çeken öğrencilerin oranıyla ilgili bir araştırma sonucunu kullanırken, başkaları da yaptığı için kopya çekmenin kabul edilebilir bir davranış olduğunu önermiş olmak

Konuşma- Dinleme