PROJEKT FOKS Identyfikacja kluczowych ognisk zanieczyszczenia wód podziemnych

1. PROJEKT FOKSIdentyfikacja kluczowych ognisk zanieczyszczenia wód podziemnych Grzegorz Gzyl Główny Instytut Górnictwa, Katowice

2. CEL OGÓLNY PROJEKTU FOKS Skupić działania naprawcze na kluczowych ogniskach zanieczyszczenia

3. PP1 (LP) – Główny Instytut Górnictwa, Katowice, Polska – Partner Wiodący PP2 – Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice, Polska PP3 – Urząd Miasta Jaworzno, Polska PP4 – Urząd Miasta Stuttgart, Niemcy PP5 – Urząd Miasta Mediolan, Włochy PP6 – Prowincja Treviso, Włochy PP7 - Instytut Zdrowia Publicznego, Ostrawa, Republika Czeska PARTNERZY PROJEKTU FOKS

4. NOVY BYDZOV: WSCHODNIA BOCHEMIA (CZ)

5. GORLA – OBSZAR METROPOLITALNY MEDIOLANU (IT)

6. ARCADE – PROWINCJA TREVISO (IT)

7. FEUERBACH – DZIELNICA STUTTGARTU (DE)

8. JAWORZNO – DOLINA WĄWOLNICY (PL)

9. Wdrożenie i przetestowanie nowoczesnych metod badania wód podziemnych i powierzchniowych Oszacowanie całkowitej emisji zanieczyszczeń do wód podziemnych i powierzchniowych Rozpoznanie rejonów o najistotniejszym wpływie na wody podziemne i powierzchniowe Dobór technologii powstrzymania emisji zanieczyszczenia CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTU FOKS W JAWORZNIE

10. PODEJŚCIE PROJEKTU FOKS

11. JAWORZNO – SCHEMAT DZIAŁANIA

12. PIERWSZY MODEL KONCEPCYJNY Dwa potencjalne ogniska zanieczyszczeń: 1. CSO – warstwa kilkumetrowej miąższości czystych izomerów HCH bez izolacji od góry ani od dołu; najgłębsza część zatopiona 2. Pole K – niekontrolowane sporadyczne składowanie odpadów z produkcji pestycydów

13. MODEL KONCEPCYJNY – MAPA

14. MODEL KONCEPCYJNY – PRZEKRÓJ

15. WIERCENIA I POMPOWANIA • Odwiercono 17 studni wzdłuż jednego przekroju; studnie posłużyły do przeprowadzenia pompowań badawczych • Odwiercono również 16 nowych piezometrów jako uzupełnienie sieci monitoringu wód podziemnych

16. ZINTEGROWANE POMPOWANIA BADAWCZE Przeprowadzone w 2010 r. w 2 fazach • Faza I – 8 studni o parzystych numerach • Faza II - 9 studni o nieparzystych numerach

17. WDROŻENIE METODY OPRÓBOWANIA PASYWNEGO

18. WDROŻENIE METODY „FINGERPRINTINGU”

19. BADANIA MODELOWE • Przeprowadzone w celu ustalenia zależności smug i ognisk zanieczyszczenia • Pierwszy etap – model przepływu na skalę doliny Wawolnicy (MODFLOW) • Drugi etap – osadzony na nim mniejszy model służący do symulacji transportu zanieczyszczeń (MT3D)

20. MODEL DOLINY WĄWOLNICY

21. ŚLEDZENIE WSTECZNE (BACKTRACKING)

22. WYNIKI ZINTEGROWANYCH POMPOWAŃ BADAWCZYCH • Przepływ masy zanieczyszczenia i średnie stężenie dla każdej studni • 2 smugi zanieczyszczenia: północna i południowa • Około 95% masy zanieczyszczenia przepływa w smudze południowej

23. WYNIKI ZINTEGROWANYCH POMPOWAŃ BADAWCZYCH

24. PIERWSZE UAKTUALNIENIE MODELU KONCEPCYJNEGO • Wstępne wyniki modelu i innych narzędzi FOKS wykluczyły powiązanie północnej smugi z CSO i polem K • Dodanie kolejnego ogniska zanieczyszczeń do modelu koncepcyjnego – składowisko wewnętrzne („przy torach”) • Jedynie północna część pola K może stanowić istotne ognisko zanieczyszczenia

25. KONIECZNOŚĆ BADAŃ NA OBECNOŚĆ ROZPUSZCZALNIKÓW ORGANICZNYCH • Najwyższe stężenia odnotowno na napływie do CSO  CSO nie może być jedynym ogniskiem dla smugi południowej • Północna część pola K jest kilkaset razy mniej zanieczyszczona HCH niż CSO • Podejrzenia o kluczowej roli rozpuszczalników organicznych • Badania przeprowadzone przez firmę Geo-Logik potwierdziły obecność kolejnych ognisk powyżej pola K

26. KOLEJNE UAKTUALNIENIE MODELU KONCEPCYJNEGO • Kluczowa rola  rozpuszczalniki organiczne – zwiększenie wymywalności oraz przyspieszenie migracji HCH • Główne ognisko rozpuszczalników – nagromadzenie cieczy niewodnych (NAPL) na terenie zakładów na lewym brzegu Wąwolnicy

27. MODEL KONCEPCYJNYPO UAKTUALNIENIU

28. GŁÓWNA SMUGA ZANIECZYSZCZENIA ROZPUSZCZALNIKAMI

29. GŁÓWNE SMUGI ZANIECZYSZCZENIA HCH

30. KONCEPCJA REMEDIACJI