Təsnifatda yeri : Aktinomisetlər və ya şüalı göbələklər , Streptomyces cinsi Bioloji qrupu :

3. Kartofunadidəmgili– Streptomyces scabies (Thaxter) WaksmanetHenrici. Təsnifatdayeri: Aktinomisetlərvəyaşüalıgöbələklər, Streptomyces cinsi Biolojiqrupu: Torpaqpatogeni

4. Yoluxmanəticəsindəyumrununsəthindəqeyri-düzgünformalı, diametribir neçəmillimetrdən 1 sm-əvədahaartıqolan, getdikcəölçüləriböyüyənvəmantarlaşanyaralarmeydanaçıxır. Adidəmgilin dördnövünüfərqləndirirlər: yastı (qabıqvəyayalnızperidermanınənüstqatıyoluxur), qabarıq (qabarıqziyilcikşəklindədir), dərin (lətlihissəninyaralarıətraflarıboyuncaqalxırvədibiqəhvəyidir) vətorlu (bütövxətlisəth, tozuxatırladır). Adidəmgilxəstəliyinitörədənaktinomisetlərtorpaqdamüxtəlifüzviqalıqlardavətoxumluqyumrulardayaşayırlar. Yumrularıninfeksiyayauğramasıyumruəmələgəlməfazasındanbaşlayır. Patogenyumruyaadətənmərcilərvasitəsiləkeçir, böyüyürvəmüxtəlifistiqamətlərdəqabığıcırırvəperidermanınböyükhissəsiaşağısağlamtoxumalardanmantarlaşmışölühüceyrələrəayrılırlar. S.scabiesgöbələyininmitselibuğumsuzağacaoxşarbudaqlanandır.

5. Xəstəlikkartofbecərilənbütünölkələrdəgenişyayılmışdır.Xəstəlikkartofbecərilənbütünölkələrdəgenişyayılmışdır. Adidəmgilintörədicisi – aerobdur, onuninkişafıüçünoptimaltemperatur 25-270C-dir. Yumrularınəmələgəlmədövrütorpağınaşağıtemperaturustreptomisetlərininkişafınıləngidir. Xəstəliyininkişafıüçünneytralvəyazəifqələvireaksiyalıtorpaqlar (pH 6,0-7,5) optimaldır. Əsaszərəryumrularınkeyfiyyətininaşağıdüşməsiiləsəciyyələnir. Dəmgiləyoluxmuşyumrularıncəlbedicigörkəmiyoxdur, tərkibindənişastaazolduğundandadvəəmtəəlikkeyfiyyətləriaşağıdır. Sağlaməkinmaterialı, toxumluqyumrularındərmanlanması, davamlısortlarınbecərilməsi, növbəli əkinvəsideral (yaşıl) gübrələrintətbiqiönəmlidir.

9. 8.4 Fəsilə bitkilərinin bakterial xəstəlikləri və onlarla mübarizə Pomidorunqarabakterialləkəliyi– Xanthomonas campestris pv. vesicatoria (Dowson) Dye. Təsnifatdayeri: Qrammənfiaerobçubuqlarvəkokklarbölməsi, Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

15. Pomidorunbakterialxərçəngi- Corynebacterium michiganenze pv. michiganenze (Smith) Iensen. Təsnifatdayeri: Qrammüsbətsporverməyəndüzgünolmayanformalıqrup, Corynebacterium cinsi. Cinsinmüasiradı Clavibacter Biolojiqrupu: Hemibiotrof

20. Bibər və badımcanın qara bakterial ləkəliyi – Pseudomonas syringae van Hallpv. syringaevanHall. Təsnifatdayeri: Qrammənfiaerobçubuqlarvəkokklarbölməsi, Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

23. Bibər və badımcanın gövdə və meyvəayaqcıqlarının bakterial xərçəngi – Erwinia carotovora subsp. caratovora, E.carotovora subsp.atroseptica, E.chrysanthemi Təsnifatdayeri: Qrammənfifakültətivaerobçubuqlarqrupu, Enterobacteriaeae fəsiləsi, Erwinia cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

30. Bibərinbakterialləkəlikxəstəliyi– Xanthomonas campestris pv. vesicatoria Təsərrüfatdayeri: Qrammənfiaerobçubuqlarvəkokklarbölməsi, Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi Sinonimi: Xanthomonas axonopodis pv. vesicatoria Biolojiqrupu: Hemibiotrof

33. 8.5 Fəsilə bitkilərinin virus mənşəli xəstəlikləri və onlarla mübarizə Kartofun zolaqlı mozaikası – Solanum virus 2 Smith. Adi və ya xallı mozaika – Solanum virus 1 Smith.

34. Pomidorunbürünclülüyü – Tomatospotted wiltvirus Pomidorun mozaikası – Tomato mozaic virus

35. Strik – Tobacco mozaic virus

36. Bibərdə mozaik virus - Cucumber mozaic virus

37. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları 1. Badımcançiçəklilər fəsiləsinə mənsub bitkilərdə fitoftoroz xəstəliyini törədən göbələk hansı sinifə və fəsiləyə mənsubdur? • Oomycetes sinfi, Peronosporaceae fəsiləsi • Oomycetes sinfi, Pythiaceae fəsiləsi • Oomycetes sinfi, Albugaceae fəsiləsi • Chytridiomycetes sinfi • Plasmodiophoromycetes sinfi, Plasmodiophoraceae fəsiləsi

38. 2. Fitoftoroz xəstəliyini ilk dəfə kim və neçənci ildə təsvir etmişdir? a) Alman alimi Anton de Bari 1861-ci ildə təsvir etmişdir b) Alman alimi Feliks Yust 1952-ci ildə təsvir etmişdir c) XVII əsrin 40-cı illərində Afanasiy Kirxer təsvir etmişdir d) Fransız alimi Lui Paster 1862-ci ildə təsvir etmişdir e) Alman həkimi Robert Kox 1874-cü təsvir etmişdir

39. 3. Fitoftorozla bitkinin hansı orqanları yoluxur? a) yalnız kartof yumruları b) gövdə və yarpaqlar c) yalnız yarpaqlar d) yarpaq, gövdə və yumrular e) bitkinin çiçək qrupu

40. 4. Phytophthora infestans göbələyinin zoosporlarının cücərməsi üçün optimal temperatur həddi neçədir? a) 10- 15ºC b) 0ºC- dən yuxarı c) 20ºC- dən yuxarı temperaturda d) 30- 35ºC e) 6- 7,8ºC

41. 5.Fitoftorozxəstəliyinintörədicisiharadavəhansıformadaqışlayır?5.Fitoftorozxəstəliyinintörədicisiharadavəhansıformadaqışlayır? a) torpağın səthində bitki qalıqlarında zoosporlarla b) torpağın 5-10 sm dərinliyində yoluxmuş yumruların səthində zoosporlarla c) yumruların gözcüklərində mitsel formasında d) yoluxmuş göbələklərin səthində mitsel ilə e) yoluxmuş vegetativ orqanların səthində zoosporlarla

42. 6.Kartofvəpomidoralternariozlanəvaxtsirayətlənir? a) yayın I yarısında b) may ayının III ongünlüyündə c) aprel ayının ortalarında isti hava şəraitində d) yumruların toplanması dövrü e) ilkin cücərtilərin çıxışı dövrü

43. 7.Qaradəmgilvəyarizoktoniozbitkininhansıorqanlarınıyoluxur?7.Qaradəmgilvəyarizoktoniozbitkininhansıorqanlarınıyoluxur? a) yaşlı bitkilər, yumrular, gövdə, stolon və köklər b) yalnız yumrular c) yalnız stolon və köklər d) yalnız yarpaq və gövdələr e) yalnız cavan bitkilər və onların generativ orqanları

44. 8.Səpgilidəmgilxəstəliyinintörədicisininbiolojiqrupunusöyləyin?8.Səpgilidəmgilxəstəliyinintörədicisininbiolojiqrupunusöyləyin? a) biotrof b) saprotrof c) nekrotrof d) hemibiotrof e) fakültətiv saprotrof

45. 9.Kartofunadidəmgilxəstəliyinin törədicisiStreptomycesscabieshansı təkamülqrupunaaiddir? a) Protozoa b) Xromista c) Mycota və ya Fungi d) Aktinomiset e) Rikketsi

46. 10.Kartofdaxərçəngxəstəliyinintörədicisihansısinfəvəsırayamənsubdur?10.Kartofdaxərçəngxəstəliyinintörədicisihansısinfəvəsırayamənsubdur? a) Chytridiomycetes sinfi, Chytridiales sırası b) Zygomycetes sinfi, Mucorales sırası c) Oomycetes sinfi, Peronosporales sırası d) Oomycetes sinfi, Pythiales sırası e) Euascomycetes sinfi, Erysiphales sırası

47. 11.Xərçəngxəstəliyinintörədicisiüçün optimal şərait ? a) nisbi rütubət 30%-dən böyük, optimal temperatur 90ºC –dən yüksək temperatur b) istənilən nisbi rütubət, 5-10ºC temperatur c) 60-80% nisbi rütubət, 15-18ºC temperatur d) 100%-ə yaxın nisbi rütubət, 25ºC-dən yüksək temperatur e) 25-35% nisbi rütubət və 25-35ºC temperatur

48. 12.Makrosporiozxəstəliyininəlamətləritarladanəzamanmüşahidəedilir?12.Makrosporiozxəstəliyininəlamətləritarladanəzamanmüşahidəedilir? a) cücərtilər əmələ gələn zaman b) yalnız çiçəkləmə dövrü c) çiçəkləmə fazasından 20 gün sonra d) çiçəkləmə fazasına 15-20 gün qalmış e) yumruların fəal böyüməsi dövrü

49. 13.Kartofunhəlqəviçürüməxəstəliyindəinfeksiyamənbəyi?13.Kartofunhəlqəviçürüməxəstəliyindəinfeksiyamənbəyi? a) sirayətlənmiş yumrular b)bitkinin bütün yerüstü orqanları c) yalnız yoluxmuş yarpaqlar d) sirayətlənmiş çiçəklər e) sirayətlənmiş yumrular və yarpaq, gövdə

50. 14. Pomidorununluşehxəstəliyitörədicisinininfeksiyamənbəyi? a) yoluxmuş bitki qalıqlarında saxlanılan mitsel və kleystotesilər b) yoluxmuş bitki qalıqlarında yalnız mitsel c) yoluxmuş bitki qalıqlarında yalnız kleystotesilər d) saxlanılan zaman pomidor meyvələrində mitsel e) saxlanılan zaman pomidor meyvələrində mitsel və kleystotesilər