1 / 53

Təsnifatda yeri :

Günəbaxanın alternariozu və ya tünd qonur ləkəliyi – Alternaria sp. Təsnifatda yeri : Fungi və ya Mycota aləmi , Anamorfic fungi şöbəsi , Hyphomycetes sinfi , Hyphomycetales sırası , Dematiaceae fəsiləsi , Alternaria cinsi Bioloji qrupu : Hemibiotrof.

eman
Download Presentation

Təsnifatda yeri :

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Günəbaxanınalternariozuvəyatündqonur ləkəliyi– Alternaria sp. Təsnifatdayeri: Fungi vəya Mycota aləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetes sinfi, Hyphomycetales sırası, Dematiaceae fəsiləsi, Alternaria cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  2. Günəbaxanınalternariozununbirneçəxəstəliktörədicisiqeydəalınmışdır: Alternariahelianthi, A.alternata, A.zinnieavəb. Alternariozəvvəlcəfilqəyarpaqlarda, sonrahəqiqiyarpaqlarda, gövdəvəsəbətlərdəzühuredir. Həqiqiyarpaqlardaxəstəlikəvvəlcədüzgünolmayankiçikləkələrşəklindəmeydanaçıxır, ölçücəböyüyürvəonlarınqurumasınasəbəbolur. Gövdəvəsəbətinarxasındaalternarioztündvəyaqonurzolaqlarlaüzə çıxır, belələkələr müxtəlifformavəölçülüdür. Yoluxmuştoxumadarütubətlihava zamanı xəstəlik törədicinin tünd və ya zeytuni örtüyü meydana çıxır.Spormərhələsiqısakonidida-şıyanlardaasanlıqladağılan, səpələnənsporzənciriiləformalaşır.

  3. a- konidilər; b-yoluxmuş yarpaq

  4. Günəbaxanınbuxəstəliyionuninkişafınınbütünmərhələlərindəmeydanaçıxır, lakinintensivinkişafyetişmədövründəbaşverir. Patogenlərləgünəbaxanınyoluxmasıüçünəlverişlişəraituzunmüddətlirütubətlihavavəhavanıntemperaturunun 15-300Colmasıdır. GünəbaxanınA.helianthiiləmaksimumyoluxması 25-270Ctemperaturdavə 3-4 günmüddətindəfasiləsizrütubətlihavadabaşverir. Alternariozgünəbaxanbitkisininvaxtındanəvvəlqurumasınasəbəbolur. XəstəlikRusiyanınŞimaliQafqazvilayətində, eləcədəUkraynavəMoldovaRespublikalarındadahaciddiitkilərə – ortahesabla 30%-əqədərməhsulitkisinəsəbəbolur. Xəstəlikləmübarizədətoxumlarındərmanlanması, dahadavamlısortvəhibridlərinbecərilməsiönəmlidir, növbəliəkindəvacibtədbirlərdəndir.

  5. Günəbaxanınbozçürüməsi- Botrytis cinerea Pers. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Moniliaceaefəsiləsi, Botrytis cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  6. Xəstəlik törədicinintelemorfmərhələsiBotryotiniafuckeliona (de Bary.) Whet. inkişaftsiklindəekzofitrənglimitsel, konidi, mikrokonidi, sklerosiyavəapotesiləriaskosporlarlaəmələgətirir. Meyvəbədəni-apotesilər 5 mm-əqədərdiametrli, hündürlüyü 4 mm-əqədərolmaqlasklerosiyalardaqaldırılmışboşqabşəkillitörəməşəklindəformalaşır. Buradakisələrvəkisəsporlaryerləşir. Mikrokonidiləraskosporlarınformalaşmasızamanıspermasiyarolunuyerinəyetirir. İnfeksiyamənbəyitorpaqdakıbitkiqalıqlarındasaxlanılansklerosiyalar, sirayətlənmiştoxumlardaolanmitsel, konidivəaskosporlardır. Xəstəliktörədicigünəbaxanıncücərtilərini, çiçəkləmədənsonrasıxəkinlərdəyarpaqvəgövdələrini, yetişmədövrüisəintensivolaraqsəbətləriniyoluxur.

  7. a- konididaşıyanlarla konidilər; b- göbələyin kisə spor mərhələsi

  8. XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI

  9. Xəstəliyinintensivəmələgəlməsisoyuqrütubətlihavailəəlaqədardır. Xəstəliktörədicininkütləvisporverməsi 12-220C-yəqədərtemperaturdabaşverir, göbələyinsporlarınıncücərməsiüçünhavanınoptimalnisbirütubəti 85-100% həddindəolmalıdır. V.İ.Yakutkinin (2001) məlumatlarınaəsasənbozçürüməintensivinkişafedənillərdəgünəbaxanınməhsulitkisi 50% vədahaçoxolur. XəstəliyinağıritkilərverdiyirayonlarsırasındaŞərqiQazaxıstan, QərbiSibir, MərkəziQaratorpaqregio-nu, ŞimaliQafqaz, Ukrayna, Moldovavəs. fərqlənirlər. Buyerlərdəbozçürüməxəstəliyi 10 ildə 2-4 dəfəepifitotiyaşəklindəinkişafedir.

  10. Günəbaxanınağçürüməsi – Sclerotinia sclerotiorum(Lib.) de Bary. Təsnifatdayeri: Fungi vəya Mycota aləmi, Ascomycota aləmi, Euascomycetes sinfi, Helotiales sırası, Sclerotiniaceae fəsiləsi, Sclerotinia cinsi Sinonimi: Whetzelinia sclerotiorum (Lib.) Korf and Dumort. Biolojiqrupu: Saprotrof

  11. Göbələkgünəbaxanbitkisininbütünhissələriniyoluxur: kök, gövdəninkökəyaxınhissəsi, gövdə, yarpaqlarvəsəbətlər. Anamorfmərhələdəxəstəliktörədiciekzofitbuğumlumitsel, mikrokonidilərvəsklerosiyalarəmələgətirir. Teleomorfmərhələdəsklerosiyalardapatogenmeyvəbədəni-apotesiləriformalaşdırır. Apotesiboşqabşəkillidir, stromasındakisəkisəsporlarla yerləşir. Optimalşəraitzamanısklerosiyalardagünəbaxanınvegetasiyadövrü 4 vədahaartıqapotesigenerasiyasıverəbilir. İnfeksiyamənbəyimitsel, sklerosiyalarvəaskosporlardır. Sklerosiyalarpatogenintorpaqdauzunmüddətqalmasınıtəminedirvəvegetasiyadövrüonubərpaedir. Mikrosklerosiyalarapotesilərformalaşanzamanspermasiyarolunuyerinəyetirir.

  12. a-sklerosiyalar apotesilərlə; b-kisələr parafizlə; c- sklerosiyanın bir hissəsi

  13. 3 4 Dünyanıngünəbaxanbecərilənbütünrayonlarındagenişyayılmışdır. MDBməkanındadaxəstəlikmühüməhəmiyyətkəsbedir. RusiyanınQaratorpaqzonası, ŞimaliQafqaz, UkraynavəMoldovadaağçürümətez-tezepifitotiyaformasında (10 ildə 3-4 dəfə) inkişafedir. Xəstəliyininkişafıvəonunformalarıhidrotermikşəraitdənasılıdır. Havanınnisbirütubəti 100% vətemperaturu 15-220Colduqdaxəstəlikepifitotiyahəddindəyüksəksurətləinkişafedir. Bəziədəbiyyatmənbələri (Yakutkinet. al., 1999) göstərirlərki, günəbaxanınağçürüməxəstəliyiepifitotiyaşəklindəinkişafetdikdəməhsulitkisi 60%-iüstələyir. Xəstəliyinəntəhlükəliformasısəbətlərinyoluxmasıdır. Plantasiyalardayüksəkaqrofonyaradılmasıbitkilərinbuxəstəliyəqarşıdavamlılığınıyüksəldir.

  14. Günəbaxanın unlu şehi – Erysiphe cichoracearum D.C. f. helianthi Jacz., Leveillulacampesitarum Golowf. helianthiGolow. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, ErysiphevəLeveillulacinsləri Biolojiqrupu: Biotrof

  15. Xəstəlik törədicigünəbaxanbitkisininyarpaqlarını, bəzənisəgövdələrinidəsirayətlənir. Erysiphecichoracearumgöbələyiiləyoluxmazamanıyarpaqlarınüstsəthindəsəthimitselvəsporlardanibarətağ, keçəyəoxşarörtükinkişafedir. Erysiphecichoracearumgöbələyitək-təkkələ-kötür, sarı, qonurhaşiyəliləkələrformalaşdırır. Çoxzamanmitselyarpağınalttərəfindəolanbitkitoxumasınayüklənir. Çoxnadirhallardayarpağınüsttərəfindədəbunarastgəlinir. Vegetasiyamüddətindəyoluxmuşgünəbaxandaxəstəlik törədiciləribirneçəqeyri-cinsiçoxalmadanibarətsporgenerasiyasıverir. Busporlartəkraryoluxmalarasəbəbolur. Konidilərmitseldəzəncirformasında (Erysiphecichoracearum) vəyatək-tək (Leveillulacampesitarum) formalaşır.

  16. Kleystotesilərvəqışlayanmitselcücərəndənsonraxəstəliközünü 13-170Ctemperaturdabərpaedir. Adətənunluşehxəstəliyigünəbaxanınçiçəkləmədövrümeydanaçıxır. Quruvəistihavadaxəstəliktörədicilərdahaintensivinkişafabaşlayır. Leveillulacampesitarumgöbələyiquraqlıqrayonlarıüçündahaxarakterikdir. Günəbaxanınyarpaqlarıxəstəlikləgüclüyoluxanzamanbitkilərinvaxtındanəvvəlqurumasınasəbəbolur, buisəməhsuldarlığıvətoxumunyağlılığınıaşağısalır. XəstəlikQazaxıstandavəRusiyanınbirçoxəyalətlərindəgüclüzərərvurur. Xəstəliyəqarşıdavamlısortvəhibridlərdənistifadəedilməsivacibdir. Kumulus (5 kq/ha), skor (0,3 l/ha), tilt (0,4 l/ha) kimipreparatlardanbiriiləişçiməhlulunməsarifi 400-800 l/haolmaqlaçiləməaparılır.

  17. Günəbaxangövdələrininbozləkəliyi (gövdələrinxərçəngi, fomopsis) – Phomopsis helianthi Munt. Cvet. et al Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi, Phomopsiscinsi Sinonimi: Diaporthearctii (Lasch) Nit. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  18. Xəstəliktörədicininteleomorfmərhələsiinkişaftsiklindəsarı-Xəstəliktörədicininteleomorfmərhələsiinkişaftsiklindəsarı- yaşılrəngliekzofit, uzunsov, düzvəyaəyripiknosporlarlapiknidlərəmələgətirir. Anamorfmərhələdəmeyvəbədəniperitesiikihüceyrəliellipsoidalaskosporludur. Tünd-qonurhəlqəvipiknidlərolub, epidermisaltındasirayətlənmiştoxumanındaxilindəformalaşır. Meyvəbədənihəlqəvitündrəngliperitesiburuncuqludur. Peritesiləryoluxmuştoxumadatək-təkvəyaqruplaformalaşır, onunburuncuğuyetişəndənsonraepidermisinsəthindəzühuredir. Askosporlarikihüceyrəli, diyircəklivəyaslindrikdir. Xəstəliyininfeksiyamənbəyibitkiqalıqlarındaolanaskosporlar, sirayətlənmişbitkilərdəvəyoluxmuştoxumlardapiknidlərləpiknosporlardır. Günəbaxanınaltyarpaqlarınınsirayətlənməsi 4-12 ədədhəqiqiyarpaqfazasındabaşverir.

  19. Click to add Title Click to add Title Click to add Title Click to add Title Xəstəliyədünyanınhəryerindərastgəlinir. Günəbaxanbecərənölkələrüçünxəstəlikxarakterikdir. KeçmişSSRİərazisindəxəstəlikilkdəfə 1986-cı ildə Ukraynada, 1988-ci ildə Moldovada və 1991-ci ildə Rusiyanın Stavropol diyarında qeydə alınmışdır (Yakutin, 1991). XəstəlikUkrayna, MoldovavəRusiyadadahagenişyayılmışdır. Xəstəliktörədicigeniştemperaturhəddində 5-300Cinkişafedirvəböyüyür. Mitselinböyüməsi, piknidinformalaşmasıvəpatogeninperitesilərininyaranmasıüçünənoptimaltemperatur 250Chəddindədir. Normalmülayimtemperaturdapiknidlər 7-10 günmüddətindəformalaşır, bugöstəriciperitesilərüçün 26 gündür. Uzunillərbuxəstəliktədqiqatçıalimlərindiqqətindənkənardaqaldığındanxəstəliktörədiciözarealınıgenişləndirmişdir.

  20. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları 1. Pambığın vertisillioz xəstəliyi adətən bitkinin hansı fenofazasına uyğunlaşmışdır? a) qönçələmə - çiçəkləmə fenofazası b) kütləvi cücərtilərin formalaşması c) 3-4 cüt filqə yarpaqların əmələ gəlmə dövrü d) çiçəkləmədən dərhal sonra e) qozaların fəal inkişaf dövrü

  21. 2. Vertisilliozxəstəliyinintörədicisi ilk dəfəneçənciildəhansıbitkidətəsviredilmişdir? a) 1900-cu ildə ərik bitkisi b) 1913-cü ildə soğangülü bitkisi c) 2010-cu ildə pambıq bitkisi d) 1987-ci ildə malva bitkisi e) XIX əsrin ortalarında badımcan bitkisi

  22. 3.Göbələyinmikrosklerosiyalarıüçün optimal şəraitigöstərin? a) optimal temperatur 24-26ºC, nisbi rütubət 60-70% b) optimal temperatur 0ºC-dən yuxarı, nisbi rütubət istənilən c) optimal temperatur 10-12ºC, nisbi rütubət 50%-ə qədər d) optimal temperatur 30ºC-dən yuxarı, nisbi rütubət 30% və daha çox e) istənilən temperatur və rütubət

  23. 4.Pambığınfuzariozsoluxmasıxəstəliyinitörədəngöbələkhansısinfə, sırayavəfəsiləyəmənsubdur? • a) Goelomycetes sinfi, Melanconiales sırası, Melanconiaceae fəsiləsi • b) Hyphomycetes sinfi, Hyphomycetales sırası, Tuberculariaceae fəsiləsi • c) Hyphomycetes sinfi, Hyphomycetales sırası, Dematiaceae fəsiləsi • Hyphomycetes sinfi, Hyphomycetales sırası, • Stilbaceae fəsiləsi • e) Coelomycetes sinfi, Sphaeropsidales sırası, Sphaeropsidaceae fəsiləsi

  24. 5.Fuzariozsoluxmasıxəstəliyiadətəntarladanəvaxtmüşahidəedilir?5.Fuzariozsoluxmasıxəstəliyiadətəntarladanəvaxtmüşahidəedilir? a) 3-4 həqiqi yarpaq fazasında may ayında b) cücərti fazasında, aprel ayında c) məhsul toplanışı dövrü, avqust ayının sonu d) çiçəkləmə dövrü, iyun ayının sonu e) 1-2 həqiqi yarpaq fazasında aprelin sonu

  25. 6.Fuzariozxəstəliyinintörədicisinecəsaxlanır? a) xlamidosporlarla b) mikrosklerosiyalarla c) mikrokonidilərlə d) makrokonidilərlə e) mikro və makrokonidilərlə

  26. 7.Fuzariozsoluxmaxəstəliyi ilk dəfəneçənciildəvəharadakimtərəfindənqeydəalınmışdır? a) 1912-ci ildə Özbəkistanda Zaprametov tərəfindən b) 1967-ci ildə Azərbaycanda İbrahimov tərəfindən c) 1902-ci ildə Misirdə Masseri tərəfindən d) 1905-ci ildə Tacikistanda Yaçevski tərəfindən e) 1863-cü ildə Almaniyada A.Bari tərəfindən

  27. 8.Adikökçürüməxəstəliyinintörədicilərihansıekolojiamilədahaçoxmeyillidir?8.Adikökçürüməxəstəliyinintörədicilərihansıekolojiamilədahaçoxmeyillidir? a) aşağı temperatur b) yuxarı temperatur c) yüksək rütubət d) optimal rütubət və 15ºC temperatur e) optimal temperatur və nəmlik

  28. 9.Pambığınhommozxəstəliyibitkininhansıorqanlarınıyoluxur?9.Pambığınhommozxəstəliyibitkininhansıorqanlarınıyoluxur? a) vegetasiya dövrü bitkinin bütün yerüstü orqanlarını b) yalnız kök sistemini c) yalnız qönçə və çiçəkləri d) yalnız qozaları e) bitkinin gövdəsini

  29. 10.HommozxəstəliyinitörədənXanthomonasmalvacearumbakteriyasıbitkiyənecə10.HommozxəstəliyinitörədənXanthomonasmalvacearumbakteriyasıbitkiyənecə daxilolur? a) mərcilərlə b) gözcüklərlə c) əsasən ağızcıqlarla d) digər təbii yollarla e) yalnız mexaniki zədə yerlərindən

  30. 11.Pambığınmakrosporiozu ilk dəfəneçənciildəkimtərəfindənqeydəalınmışdır? a) 1985-ci ildə F.Babayev tərəfindən b) 1897-ci ildə A.Yaçevski c) 1875-ci ildə Ş.Tülyan d) XX əsrin əvvələrində F.Peresıpkin e) 1988-ci ildə K.Popkova

  31. 12.Unluşehxəstəliyinintörədicisinecəqışlayır? a) tökülmüş yarpaqlarda kleystotesilərlə b) sirayətlənmiş bitki orqanlarında konidilərlə c) sirayətlənmiş bitki orqanlarında mitsel ilə d) torpağın səthində konidi və mitsellə e) torpağın 5-10 m dərinliyində yalnız kleystotesilər və mitsellə

More Related