600 likes | 3.42k Views
Y AŞAM BOYU GELİŞİM. Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog. Her şey anne karnında başladı VE …. Döllenme EMBRİYO ----- 2. hafta-3. ay ay arasındaki dönem FETÜS ----- 3. ay ile doğum arasındaki dönem YENİ DOĞAN ----- 0-1 ay BEBEKLİK ----- 1 ay-2 yaş
E N D
YAŞAM BOYU GELİŞİM Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog
Her şey anne karnında başladı VE … • Döllenme • EMBRİYO ----- 2. hafta-3. ay ay arasındaki dönem • FETÜS ----- 3. ay ile doğum arasındaki dönem • YENİ DOĞAN ----- 0-1 ay • BEBEKLİK ----- 1 ay-2 yaş • İLK ÇOCUKLUK----- 2 yaş-3 yaş • OYUN ÇAĞI ----- 3 yaş-5yaş • OKUL ÇAĞI ----- 6 yaş-12yaş • ERGENLİK ----- 12 yaş-18yaş • GENÇ YETİŞKİNLİK- 19 yaş-35yaş • YETİŞKİNLİK ----- 35 yaş-65 yaş • YAŞLILIK ----- 65 yaş sonrası
YAŞ KAVRAMI • Kronolojik Yaş—Kişinin doğumundan bugüne değin geçirdi yıllar • Biyolojik Yaş—Kişinin biyolojik sağlık yaşı • Psikolojik Yaş—Kişinin hayata uyum gösterme yeterliği bakımından bulunduğu gelişimsel yaş dönemi • SosyalYaş—Kişinin sosyal rol ve beklentilerinin toplumdaki diğer bireylerde görüldüğü yaş
GELİŞİM TEORİLERİ • Bilişsel Gelişim - PIAGET • Ahlak Gelişimi - KOHLBERG • Psikoseksüel Gelişim - FREUD • Psikososyal Gelişim - ERIKSON
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 0-2 YAŞ DUYUSAL-MOTOR DÖNEM Kendisini dış dünyadan ayırt etme Refleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçme Nesnenin sürekliliğini kazanma
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı • 3-6 YAŞ İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM • Ben merkezci dönem • Her şey benim yüzümden • Erkekken kız olunabilir, kızken erkek olunabilir. • Annem / Babam gibi olmalıyım!
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 6-10 YAŞ SOMUT DÖNEM Somut yollarla problem çözme - Mantıksal düşünme yeteneğinde gelişme Ben merkezlikten uzaklaşma Öğretmenim gibi olmalıyım!
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı 11 YAŞ SONRASI-SOYUT DÖNEM Değer ve inanç sistemini yapılandırma Fikir dünyasıyla aktif olarak ilgilenme ve düşüncesini etkinliklerine yansıtma Arkadaşlarım gibi olmalıyım!
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramına Yönelik Eleştiriler • Bir dönemi tamamlamadan diğerine geçmek mümkün mü tartışması • Bebekler bu kadar az bilgiyle dünyaya geliyor olamazlar tartışması • 4 yaş çocukları annelerinin seveceği hediyeyi seçiyorlarsa onlara gerçekten BenMerkezci diyebilir miyiz?
Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı HEINZİKİLEMİ • Gelenek Öncesi Düzey • Davranış somut sonuçlarına göre yorumlanır. • Cezadan kaçmak ya da ödülü alabilmek esastır.
Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı • Geleneksel Düzey • Başkalarını memnun eden davranış doğrudur. • Otoriteye saygı ve sosyal düzeni koruma esastır.
Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı • Gelenek Ötesi Düzey • Kişisel değerler, hakçalık, adalet, eşitlik, özgürlük önemlidir. Toplumun da bireyin de korunması gerekir. • Evrensel prensipler doğru ya da yanlışı belirler.
Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramına Yönelik Eleştiriler • Ergenler kadar erişkinler de ahlaki akıl yürütmede geleneksel düzeyin ötesine geçemiyorlar. • Bazı toplumlarda gelenek ötesi düzey hiç görülmemiş. • Kohlberg’in şemasında yer almayan merhamet gösterme ve acıyı hafifletme gibi değerler de var. • Testlerin tamamını erkek deneklerle yapmış olmak sonuçları etkilemiştir.
Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı 1. Oral: (0 - 18 ay) Temel haz emme davranışı 2. Anal: (1.5 – 3 yaş) Dışkılamanın kontrolü 3. Fallik: (3 – 6 yaş) Kendi cinselliğinin keşfi Oedipus ve Elektra Kompleksi 4. Gizil: (6 – 12 yaş) Cinsel hazdan uzaklaşma Aynı cins ebeveynle özdeşleşme 5. Genital: (12 – ) Cinsellikte yetişkinliğe geçiş
Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı • Gelişim her bir basamağı sağlıklı bir şekilde atlatıp atlatamamamıza bağladır. • Her bir basamağa ilişkin yaşam olayları (krizler) vakti geldiğinde karşımıza çıkmalı ve o dönem içerisinde çözümlenmelidir. Erken ya da geç olması, sağlıklı gelişimi engeller. • Freud’un kuramı, anne-babanın çocuğu etkileyişine vurgu yaparken, Erikson’ın kuramı, çocuğun da anne babayı etkileyebileceğini söyler.
Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı • 1. AŞAMA: GÜVEN X GÜVENSİZLİK (0-2 yaş) • Çocuğa hiç alan yaratmayıp her istediğinin her an gerçekleşmesi: duyusal uyumsuzluk • Çocuğun hiçbir isteğinin gerçekleşemesi: içeçekilme • DENGE: UMUT • 2. AŞAMA: OTONOMİ X UTANMA (2-3 yaş) • Çocuğun her istediğini yapabileceğini düşünmesi: dürtüsellik • Aşırı utançla hiçbir şeyi deneyememesi: takıntı • DENGE: İSTEK
Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı • 3. AŞAMA: İNSİYATİF X SUÇLULUK (3-5 yaş) • Hiç suçluluk hissetmeden aşırı insiyatif alma: Kuralsızlık • Yapacağı her şeyden suçluluk duyma: Ketlenme • DENGE: AMAÇ GELİŞTİREBİLME • 4. AŞAMA: ÇALIŞKANLIK X AŞAĞILIK KOMPLEKSİ (6-12 yaş) • Tek alanda ustalaşmaya zorlama-çocukluğunu yaşamasına izin vermeme: dar alanda ustalık • Her şeyi başarılı olma güdüsü ile deneme: eylemsizlik • DENGE: YETERLİK
Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı • 5. AŞAMA: KİMLİK X KİMLİK KARMAŞASI (12-18 yaş) • Kişinin hiç tolerans göstermeden kendisini yalnızca bir grupla tanımlaması: fanatisizm • Hiçbir yere ait olamayıp bir kimlik geliştirememe: rol inkarı • DENGE: SADAKAT • 6. AŞAMA: YAKINLIK X İZOLASYON (19-35 yaş) • Herkesle hemen aşırı yakın ilişkiler kurma: sadakatsizlik • Hiç kimseyle biraraya gelememe: dışlama • DENGE: SEVGİ
Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı • 7. AŞAMA: YARATICILIK X CANSIZLIK (35-65 yaş) • Yaratma hastalığı, işkoliklik: aşırı gerilme • Topluma hiçbir katkıda bulunmama, sıfır üretkenlik: cansızlık • DENGE: BAKIM VERME • 8. AŞAMA: BÜTÜNLEŞME X AYRIŞMA (65 yaş sonrası) • Yaşının gerekleriyle karşılaşmadan kabullenme: haddini bilme • Diğerlerini küçümseme: kibir • DENGE: BİLGELİK