CITES

1. T.C.ORMAN ve SU İŞLERİBAKANLIĞIDoğa Koruma ve Milli Parklar Genel MüdürlüğüYaban Hayatı Dairesi Başkanlığıİzleme ve Kontrol Şube Müdürlüğü2012

2. CITES CITES tabiri; “Nesli Tehlike Altında Olan Yabanı Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar Arası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin İngilizcesi olan; The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora ifadesinin ilk harflerinden meydana getirilmiş bir kısaltmadır. Kısaca, bu sözleşme, nesli tehlike altındaki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin milletler arası bir anlaşmadır. Dünyadaki doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedefleyen bu sözleşmeye, ülkemiz, 20 Haziran 1996 yılında taraf olmuş ve Ülkemizde de 22 Aralık 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir. CITES sözleşmesi, nesli tehlike altında olan türlerin ticaretinin engellenmesi, diğerlerinin ticaretinin de etkin şekilde denetlenmesi için uluslar arası bir çatı sağlamaktadır.

3. CITES • CITES mevzuattı, sadece nesli tehlike altında olan türleri ilgilendirmemekte; Nesli tehlike altında olan bu türlerle birlikte nesilleri henüz tehlike altına girmemiş fakat uluslar arası ticarete konu oldukları için nesilleri tükenme tehlikesiyle karşılaşacak durumdaki diğer türleri de kapsamaktadır.

4. CITES • Taraf olduğumuz CITES Sözleşmesi, CITES Uygulama Yönetmeliği ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında, memeliler (suda yaşayanlar hariç), kuşlar ve sürüngenlerin canlı yada ölü parça veya türevlerinin ithalatı, ihracatı ve yeniden ihracatı (re-export) konusunda izin ve belge düzenlemeye yetkili Yönetim Mercii Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüdür.

5. CITES • 24.04.2008 tarihli Bakanlık Makamının 4 No’lu Olur’u ile belge düzenleme yetkisi İstanbul, İzmir, Antalya ve Ankara İl ŞubeMüdürlüklerine devredilmiştir. • Söz konusu bu dört İl Şube Müdürlüğü 01.05.2008 tarihinden itibaren CITES izin belgeleri düzenlenmektedir. • Öte yandan bu İl Müdürlükleri aynı zamanda diğer İl Müdürlükleri gibi CITES ek listelerinde yer almayan CITES harici türler için “ithalata Uygunluk ve İhracata Uygunluk Belgeleri” düzenlenmektedir.

6. Söz konusu belgeler 4915 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan “Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde il müdürlüklerince verilmektedir. • Gerek Sözleşme gerekse Kanunun ve Yönetmeliklerin amacı nesli tehlike altında olan türlerin ticaretinin engellenmesi ve diğer türlerin ticaretinin ise etkin bir şekilde kontrol edilmesidir. Sözleşme, üretici ve tüketici ülkelere ortak bir sorumluluğu paylaşma imkanı verir, bu sorumluluğun yerine getirilmesinde temel olan uluslararası işbirliği için gerekli vasıtaları ortaya çıkarır. • Bu bağlamda,yabani hayvan ve bitki türleri ile bunların parça ve türevlerinin ithalat, ihracat ve re-eksportunu Sözleşme’de belirtilen şartların yerine getirilmesi şartıyla düzenlemektir.

7. CITES

8. CITES CITES sözleşmesiyle ticaretlerinin düzenlenmesi farklı statüde/derecede değerlendirilen yabani hayvan ve bitki türleri, üç ayrı ek liste (kategori) halinde belirlenmiştir. Bu ek listelerden 1’inci 2’nci listelerdeki değişiklikler, Taraflar konferansı sonucu yapılabilmektedir. 3’üncü ek liste’de yer alanlar ise ülkelerce tek taraflı olarak herhangi bir zamanda değiştirilebilmektedir. • EK-1listesi, nesilleri tükenme tehdidi ile karşı karşıya bulunan, ticaretleri sıkı mevzuata tabi tutulan ve ticaretlerine sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir.

9. CITES • EK-2 listesi, nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. • EK-3 listesi ise herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar.

10. BELGELER • CITES belgeleri; import (ithalat), re-eksport (yeniden ihracat) ve eksport (ihraç) olarak üç ayrı özellikte hazırlanır • CITES import belgelerinin geçerlilik süresi 12 aydır. • CITES re-eksport ve eksport belgelerinin geçerlilik süresi ise 6 aydır • Süresi içerisinde gerçekleştirilmemiş işlemlerde, CITES belgesinin geçerlilik süresi dolmuş olur. İthalat ve ihracatın yapılabilmesi için yeni belge düzenlenmesi gerekir.

11. Firmalar tarafından CITES listesinde yer alan bir türü veya derisinin ithal edilmek istemesi durumunda; malın geldiği ülkeden alınan CITES belgesinin aslı, Gümrük Giriş Belgesi fotokopisi, Fatura ve dilekçe ile ülkemizde bulunan yetkili Yönetim Otoritesine başvurularak ithalat/CITES belgesi alınması zorunludur. • CITES import (ithal) belgesi ile herhangi bir ülkeden getirdikleri deriyi mamul hale dönüştürerek veya deri olarak başka bir ülkeye satacak Firmalar ise re-eksport (Yeniden ihracat) belgesi almak zorundadır.

12. CITES reeksport belgesi CITES import belgesindeki bilgiler esas alınarak düzenlenir. • Firma söz konusu derinin tamamını veya bir kısmını reeksport belgesi ile yurt dışına gönderebilir. Reeksport işlemi tek seferde değil de birkaç seferde yapılacak ise her reeksport işlemi için yeni belge alınması zorunludur.

13. CITES • Üstünde oynama yapılmış, silinti, kazıntı bulunan, yetkili yönetim mercii’nin mührü bulunmayan belgeler geçersizdir. Bu tür belgelerle işlem yapılamaz. • CITES belgelerinde A, B, C, D olmak üzere 4 tür için yer/satır ayrılmıştır. • CITES belgelerinin sol alt köşesinde yer alan kutucuk gelen türe göre gümrük memurunca işlenmeli ve hangi türden ne miktarda olduğu belirtilerek mühürlenmelidir. • CITES belgeleri Mavi, sarı, yeşil ve kırmızı bantlı olmak üzere dört nüsha olarak hazırlanır.

14. CITES • Mavi bantlı nüsha belgeyi düzenleyen yönetim otoritesinde kalır. Kırmızı ve yeşil bantlı nüshalar işlem sırasında gümrük tarafından alınır. Sarı bantlı nüsha ise firmada kalır. • Herhangi bir sebepten ötürü kullanılmayan CITES belgeleri sarı, kırmızı ve yeşil bantlı nüshaları ile birlikte belgeyi düzenleyen yönetim otoritesine iade edilerek belge iptal ettirilir.

15. CITES CITES Hükümlerinden Muafiyet halleri: • Transit geçişler ve aktarma durumları, • Sözleşme öncesi elde edilmiş örnekler, • Kişisel ve ev eşyası sayılan bazı örnekler, • Suni yolla üretilmiş hayvan ve bitkiler, • Bilim adamları ve bilimsel enstitülerin koleksiyonlarındaki örnekleri birbirleri arasında değiştirilmeleri durumları, • Gezici sergilerde tutulan ve suni olarak üretilmiş veya sözleşmeden önce ele geçirilmiş örnekler, Sözleşme hükümlerinden muaftır.

16. CITES Bakanlığımızca CITES İzin Belgesi Düzenlenen Bazı Türler: • Papağanlar (Tümü Ek-II bazı türleri ise Ek-I’ de), • Timsahlar (Tümü Ek-II bazı türleri ise Ek-I’ de), • Kaplumbağalar (Testudo graeca), • Bazı av hayvanlarının post ve trofeleri (Kurt ve boz ayı gibi), • Sirkler veya hayvanat bahçeleri için getirilen türler (Fil, aslan ve kaplan gibi), • Müze örnekleri, • Fil dişi, timsah ve yılan derisi gibi örnekler, • … İçin belge düzenlenmektedir.

17. CITES Bakanlığımızca CITES İzin Belgeleri Düzenlenen Türler: Omurgasızlar Memeliler (Sucul türler hariç) Sürüngenler Kuşlar

18. Örnek CITES İzin Belgesi: Belge Numarası CITES Belge türü Geçerlik süresi İthal eden İhraç eden Gideceği ülke Belgeyi düzenleyen yetkili otorite Sevkıyatın amacı Türün latince adı Miktar Menşei ülkesi Bulunduğu liste ve kaynağı Örneğin tanımı Belgeyi imzalayan yetkili kişi İmzalanma tarihi ve yeri Gümrük Muayene Memuru tarafından doldurulması gerekli olan bölüm

19. CITES izin belgesi arka kısmı

20. CITES Sözleşme Sekretaryasınca, sözleşmenin daha etkin uygulanması, ülkeler arasında işbirliğinin sağlanması ve taraf ülkelere kolaylık sağlaması açısından bir internet sitesi oluşturulmuştur. Sitede Sözleşme’ye dair her türlü bilgi ile listelerde yer alan türlere ilişkin bilgiler bulunmaktadır. Bütün bu bilgilerin tamamını bu “http://www.cites.org/” adlı “tür veri tabanında” bulmak mümkündür.

29. 4915 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan “Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde il müdürlüklerince CITES listelerinde yer almayan türler için “İthalata Uygunluk Belgesi” ve “İhracata Uygunluk Belgesi” verilmektedir.

30. İthalata Uygunluk Belgeleri (CITES dışı türler için)

34. CITES Av-Yaban Hayatı Daire Başkanlığı’nca CITES kapsamında yürütülen Diğer Çalışmalar: • CITES Ek Listeleri’nde yer almayan türler için ihracata/ithalata uygunluk belgesi düzenlemesi, • Sirk hayvanları ve hayvanat bahçeleri için getirilen veya ülkeden çıkan canlı türler ile ilgili iş ve işlemler, • Üretimi yapılan CITES türleri ile ilgili düzenlemeler, • Müze örnekleri veya bilimsel materyaller için düzenlemeler, • CITES Yıllık Raporlarının düzenlenmesi, gibi çalışmalar yapılır.

36. CITES Belgesi Verecek İl Şube Müdürlüklerinin İrtibat Numaraları: İstanbul İl Şube Müdürlüğü Tel : 0 (212) 262 57 56 Fax: 0 (212) 262 51 79 Ankara İl Şube Müdürlüğü Tel: 0 (312) 212 20 47 Fax: 0 (312) 212 55 49 İzmir İl Şube Müdürlüğü Tel : 0 (232) 368 98 97 Fax : 0 (232) 369 64 84 Antalya İl Şube Müdürlüğü Tel: 0 (242) 345 16 65 Fax: 0 (242) 345 14 66

37. SONSÖZ Biyosferin kaynaklarını insan yararına kullanırken bugünkü nesil için maksimum yararı sağlayıp gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarının karşılanması da göz önünde bulundurulmalıdır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Yaban Hayatı Daire Başkanlığı Tel: (312) 207 60 83 207 60 46 İnternet Adresimiz www.milliparklar.gov.tr

38. Sabrınız ve Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim. İzleme ve Kontrol Şube Müdürlüğü Gökhan SEYHAN Ziraat Yüksek Mühendisi ŞubeMüdürü V. 2012