"Wczesne rozpoznawanie schizofrenii szansą na normalne życie pacjenta"

"Wczesne rozpoznawanie schizofrenii szansą na normalne życie pacjenta" dr n. med. Adam Klasik Katedra i Klinika Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach

Zachorowalność na schizofrenię to 1% całej populacji!

Podatność na schizofrenię – mity i fakty • Teoria „schizogennej matki” z Palo Alto • Teoria genetycznej podatności na schizofrenię • Komplikacje w czasie ciąży i porodu • Biologiczne podstawy schizofrenii • Wpływ czynnika społecznego na etiopatologię schizofrenii

„Schizogenna matka” • Wysyłanie dziecku sprzecznych komunikatów • Wysyłanie dziecku sprzecznych informacji dotyczących emocji Kocham Cię, ale tego nie da się odczuć!!!

Teoria genetycznej podatności na schizofrenię Badania nad bliźniętami(McGuffin, Farmer, 1987) : • Przebadano 55 par bliźniąt (jedno- i dwujajowych) • Wykazano ścisłą zależność pod względem schizofrenii u 50% bliźniąt jednojajowych, a tylko 9% u bliźniąt dwujajowych • Wykazano, że istnieje ścisły związek pomiędzy głębokością zaburzenia a prawdopodobieństwem wystąpienia schizofrenii u bliźniąt jednojajowych(Walker, Downey, Caspi, 1991) Dylematy: • Dlaczego 87% pacjentów nie posiada krewnych chorych na schizofrenię? • Dlaczego „tylko” 50% bliźniąt jednojajowych jest zgodna pod względem zachorowalności? Model: podatność genetyczna

Teoria genetycznej podatności na schizofrenię Schizofrenia w rodzinie(Gottesman, 1991): • Prawdopodobieństwo, że rodzeństwo pacjenta zachoruje na schizofrenię to 9% • Jeżeli oboje rodziców choruje na schizofrenię wtedy istnieje 46% prawdopodobieństwa, że potomstwo też zachoruje • Przebadano 341 fińskich dzieci, gdzie u 155 biologicznych matek stwierdzono schizofrenię (Tienari i wsp., 1994). Okazało się, że istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia schizofrenii u dzieci adoptowanych, ale jest ono o 20% zwiększane, gdy w rodzinach adopcyjnych występowały zaburzenia relacji (stres dziecka) model: podatność - stres

Komplikacje w czasie ciąży i porodu • U matek osób chorych na schizofrenię w okresie ciąży częściej dochodziło do infekcji wirusowych(Murray i wsp., 1992) • Ryzyko wystąpienia schizofrenii wzrastało u osób urodzonych tuż po epidemii grypy • Wskaźnik wystąpienia schizofrenii wzrasta u dzieci, których matki w trakcie ciąży były poddane silnemu stresowi(Torrey i wsp., 1997) • Wskaźnik wystąpienia schizofrenii wzrasta u dzieci u których w trakcie porodu wystąpiły powikłania porodowe: niedotlenienie, długotrwały poród, ustawienia pośladkowe(Cannon,1997, Jones i wsp., 1998) Model: podatność – stres – komplikacje porodowe i infekcje

Biologiczne podstawy schizofrenii • Neurochemiczne podstawy schizofrenii: • Hipoteza dopaminowa – u cierpiących na schizofrenię dochodzi do zwiększonego wydzielania tej substancji przez neurony w rejonie ciała prążkowatego, struktury podkorowej mózgu (Farde, 1997) • Hipoteza przekaźnika hamującego GABA – wzrost aktywności przekaźnika GABA u osób chorych na schizofrenię (Vollenweider, 1998) • Hipoteza serotoninowa – pomimo, że uważa się serotoninę za warunkującą głównie depresję, to istnieją wstępne doniesienia, iż u osób chorych na schizofrenię obserwuje się zbyt dużą aktywność tego neuroprzekaźnika (Lewis i wsp., 1999)

Biologiczne podstawy schizofrenii • Struktury mózgu a schizofrenia: • Na przestrzeni 30 ostatnich lat wykonano ponad 300 badań nad mózgiem osób chorych na schizofrenię • Na ich podstawie dowiedziono, że u osób chorych na schizofrenię: • Rozmiar komór mózgowych jest większy niż u osób zdrowych (MRI), • Komory po lewej stronie są znacznie większe, co wskazuje na ubytek tkanki mózgowej w otaczających ją obszarach (podobnie jak przy chorobie Alzheimera), • Mniejsze są płaty czołowe, płaty skroniowe, ciało migdałowate i hipokamp Obecnie przyjęto pogląd, że nieprawidłowości te występują już w fazie plenatarnej, a wraz z rozwojem osobniczym ulegają pogłębieniu. Ponadto podobne anomalie mogą występować również u osób krewnych, tyle że w dużo mniejszym nasileniu i nie powodują objawów schizofrenicznych. Model: podatność – stres – komplikacje porodowe i infekcje – struktura mózgu

Wpływ czynnika społecznego na etiopatologię schizofrenii Schizofrenia a relacje rodzinne: • Zaburzenia „emocji wyrażonych” (wrogość – nadopiekuńczość) Schizofrenia a klasa społeczna: • Schizofrenia nie omija żadnej kultury ani klasy społecznej, • Niektóre badania wykazują jednak, że wskaźnik zachorowalności jest wyższy w skupiskach miejskich u osób z najniższej klasy społecznej (Cohen, 1993), co potwierdzało by zależność schizofrenii od poziomu w danej hierarchii społecznej (hipoteza dryfu społecznego czy hipoteza przyczynowości społecznej?) Schizofrenia a kultura: • Kultura wpływa na treść urojeń i omamów • Wg badań WHO w krajach rozwijających się dochodzi częściej do remisji (63% pacjentów doszło do remisji) niż w krajach rozwiniętych (37% pełnych remisji)!!! Dlaczego?

Dziecięce zwiastuny schizofrenii • Zazwyczaj symptomów schizofrenii nie można zauważyć wcześniej jak w okresie początkowej dorosłości • W latach rozwoju jednostki podatność ta jest „wyciszona” lub nieujawniana, albo też pierwsze oznaki podatności są znikome • Nie wystarcza sam wywiad rodzinny (87% chorych nie posiada krewnych cierpiących na schizofrenię)

Badania prospektywne: Większe problemy przystosowawcze Opóźnienie w rozwoju ruchowym Gorsze wyniki w nauce Znaczne deficyty w procesach poznawczych, głównie w mechanizmach uwagi Badania retrospektywne: Opóźnienie ruchowe Niestabilność emocjonalna Problemy w nauce Problemy adaptacyjne Trudności w relacjach społecznych Wczesne objawy schizofrenii

Leczenie schizofrenii • Neuroleptyki: typowe i atypowe • Psychoedukacja dla pacjentów i wszystkich członków ich rodzin • Rehabilitacja poznawcza • Trening interperonalny – trening umiejętności społecznych • Terapia systemowa • Programy pomagające ponowne wejście w „normalne” życie Nagroda Nobla - John Nash

Schizofrenia wydaje się być czymś przerażającym.Powód? Boimy się nie osoby chorej na schizofrenię, lecz naszej niewiedzy o tej chorobie. Odcinamy się od chorych, bo nie wiemy czym ta choroba naprawdę jest.

Dziękuję Państwu za uwagę! Racibórz, 19 listopada 2005 roku

"Wczesne rozpoznawanie schizofrenii szansą na normalne życie pacjenta"