Yrkes og arbeidsmarknad

1. Yrkes og arbeidsmarknad Professor Kjell G. Salvanes Norges Handelshøyskole

2. Yrkesval og og utdanningsval • Korleis økonomar tenker på arbeidsmarknad og val av yrke. • Val av yrke og utdanning heng saman • Ein gjer med andre ord ei investering i dei fleste tilfeller for livet, når ein vel utdanning og yrke • Slik sett er dette ein av dei to-tre viktigaste investeringane ein gjer i livet • Ein bør med andre ord vera godt informert når ein tek slike val

3. Yrkesval og og utdanningsval • Med andre ord: dette er ikkje berre ein beslutning om ”love or money”, men ein treng informasjon for å ta den rette beslutninga for seg sjølv • Spørsmåla eg skal sjå på er: • Kva treng ein informasjon om?, og • kva kan arbeidsmarknaden gi informasjon om? • Og kan vi stola på informasjonen frå marknaden?

4. Kva treng vi informasjon om ? • Kva treng ein vite når td ein er ferdig med vidaregåande og skal velge utdanning og yrke? 1) Får du jobb etterpå? 2) Kva arbeidsoppgaver har du i jobben? 3) Kva tener du i jobben? • Her er altså tre viktige forhold ein bør vera informert om og så kan ein velgautdanning/yrke basert på sine eigne vurderingar av • ”love”=innhald i jobb, og • ”money”=inntekt og jobbsikkerhet

5. Kva kan marknaden gi svar på? • Marknaden kan gi svar på ”Money”-spørsmålla: 1) kor mange har relevant jobb etter eit halvår etter fullført utdanning? 1b) Kva er lønna la oss seia tre-fire år etter fullført utdanning?

6. Fungerer informasjonen i marknaden • Er informasjonen eller marknaden til å stola på? 2) Gis det slik informasjon? Informasjonen i marknaden fungerer: • Det er veldig stabile lønnsforskjellar mellom yrker og utdanningar • Men det er store forskjellar i løner og karriereløp avhengig av kor ein er utdanna. • Ein bachelor grad eller mastergrad er ikkje ein mastergrad • Og ein sivilingenør frå nth er noko anna enn ein sivilingenør frå la oss seia bergen ingenørhøgskole

7. Fungerer informasjonen i marknaden • Samanhengen er stort sett veldig enkel • Der ein må investera mest får ein også høgast avkasting i form av høgare løn og større sannsynleghet for jobb • Det er tilfeller der marknaden gir feil informasjon • Kvor er det så mange som ønsker å bli gitarist i the rollingers stones? • Markedet for superstjerner

8. Gis det nok informasjon? • Men viktigare: • kvifor vil alle bli journalist når det er få av dei (11 000) og antalet stillingar som journalistar er på veg ned? • Det gis ikkje informasjon verken av aetat eller av utdanningsinstitusjonar • Kvifor? • Det er ein marknadssvikt i markedet for informasjon • Det er med andre ord for lite insentiver til å samle inn informasjon om dette.