Studiedag Digitale Toegankelijkheid aan de K.U.Leuven

1. Toegankelijke documenten: richtlijnen en technieken Nadia Diraä nadia.diraa@esat.kuleuven.be Studiedag Digitale Toegankelijkheid aan de K.U.Leuven

2. Toegankelijke documenten • Inleiding • Tekstverwerking: MSWord • PDF-documenten • PowerPoint • Multimediabestanden

3. Toegankelijke documenten: Inleiding • Wat zijn toegankelijke documenten? • Kunnen door zoveel mogelijk mensen gelezen worden: gebruikers in uiteenlopende omstandigheden en met verschillende (uitlees)apparatuur of configuraties • Kunnen dus ook gelezen worden door mensen met een functiebeperking (blind, slechtziend, motorisch, ...)‏

4. Toegankelijke documenten: MSWord • Stijl en opmaak • Documenten structureren • Afbeeldingen • Complexe opmaak • Kleurgebruik, contrast en achtergrondkleur • Taalgebruik

5. Toegankelijke documenten: MSWord • Stijl en opmaak • Gebruik een goed leesbaar lettertype, zoals Verdana, Arial of Helvetica (sans serif of schreefloos)‏ • Laat voldoende ruimte tussen de letters • Minimum lettergrootte: 12pt • Lijn tekst links uit, beter niet uitvullen • Plaats tekst in een kader ipv een tekstvak te gebruiken

6. Toegankelijke documenten: MSWord • Documenten structureren • Structuur is niet hetzelfde als opmaak! • Opmaak = visuele structuur • Opmaakprofielen voor titels en andere hoofdingen • Vlot navigeren ahv deze titels en andere hoofdingen • Gebruik ook lijsten en opsommingen • Voor kolommen kies kolomopmaak

7. Toegankelijke documenten: MSWord • Afbeeldingen • Decoratieve afbeeldingen: geen extra informatie nodig • Andere afbeeldingen: zorg voor tekstbeschrijvingen of bijschriften • Welke? Symbols, Clip Art, Objects, Drawings en Autoshapes

8. Toegankelijke documenten: MSWord • Complexe opmaak • Schema's of gegevenstabellen • Schema's of een organigram: beschrijven in een tekst • Gegevenstabellen: informatie moet leesbaar zijn als het rij per rij wordt gelezen • Gebruik geen spaties of de tabtoets om een tabel te creëren

9. Toegankelijke documenten: MSWord • Kleurgebruik, contrast en achtergrondkleur • Gebruik niet enkel kleur om bepaalde informatie weer te geven • Zorg voor voldoende contrast tussen de kleur van de tekst en de achtergrondkleur • Gebruik geen drukke afbeeldingen als achtergrond in tabellen of op een pagina

10. Toegankelijke documenten: MSWord • Taalgebruik • KISS: Keep It Short and Simple • Gebruik zoveel mogelijk eenvoudige taal, maak je tekst zo beknopt en duidelijk mogelijk • Vermijd moeilijke woorden en jargon • Wees consequent in terminologie en concepten • Richtlijn: maximaal 15 woorden per zin, 4 zinnen per paragraaf, één idee per paragraaf • Verklaar afkortingen

11. Toegankelijke documenten: PDF • Toegankelijkheidsfuncties in Acrobat • Technieken om PDF-documenten toegankelijker te maken • Bestaande PDF's: toegankelijkheid checken • Bestaande PDF's: toegankelijkheid verbeteren

12. Toegankelijke documenten: PDF • Toegankelijkheidsfuncties in Acrobat • Toegankelijkheidschecker • Optische karakterherkenning (OCR)‏ • Toegankelijkheid toevoegen • Aanpassen van de leesvolgorde • Label Paneel • Content Paneel

13. Toegankelijke documenten: PDF • Technieken om PDF-documenten toegankelijker te maken: • Zorg dat je bronbestand al toegankelijk is! • Gebruik de Acrobat PDFMaker plug-in ipv het bestand af te drukken met (Adobe) PDF printer • Controleer de instellingen van PDFMaker: vink “Tagged PDF” aan • Document beveiliging: vink “access for screen reader devices” aan

14. Toegankelijke documenten: PDF • Bestaande PDF's: toegankelijkheid checken • Ingescande tekst is totaal ontoegankelijk! • Maak gebruik van de ingebouwde OCR-functie • Toegankelijkheidscontrole via menu Document > Snelle toegangscontrole • Krijg je als melding: "Er zijn geen toegangsproblemen ontdekt tijdens deze snelle controle" dan zijn er niet echt problemen met het document.

15. Toegankelijke documenten: PDF • Bestaande PDF's: toegankelijkheid checken • verschijnt de tekst "Dit document is niet gestructureerd, zodat de leesvolgorde mogelijk niet correct is. Probeer verschillende leesvolgorden in het venster met leesvoorkeuren." dan kan de PDF minder toegankelijk zijn. • via het menu Bestand > Opslaan als tekst controleren of de leesvolgorde is gerespecteerd.

16. Toegankelijke documenten: PDF • Bestaande PDF's: toegankelijkheid verbeteren • Enkel mogelijk met Acrobat Professional • Toevoegen van “tags”, logische structuur aan de inhoud van het document (titels, paragrafen, tabellen, voetnoten, etc.)‏ • Open het document in Acrobat Professional en ga naar Advanced > Accessibility > Add Tags to Document

17. Toegankelijke documenten: MSPowerPoint • Verschillende manieren om een presentatie te publiceren op het internet/Toledo: • Publiceren als .ppt of .pps • Alternatieve versie in .html voorzien • Alternatieve versie in .pdf maken

18. Toegankelijke documenten: MSPowerPoint • Publiceren als .ppt of .pps • Afhankelijk van de instellingen van de gebruiker wordt de presentatie in de browser getoond • Of gedownload op de pc en bekeken met MSPowerPoint • Maar: niet voor elke gebruiker even toegankelijk!

19. Toegankelijke documenten: MSPowerPoint • Alternatieve versie in .html • Opslaan in MSPowerPoint via menu Opslaan als > als webpagina • Scoort echter niet hoog qua toegankelijkheid • Beter alternatief: structuur en inhoud kopiëren naar een tekstverwerker en publiceren als tekst

20. Toegankelijke documenten: MSPowerPoint • Alternatieve versie in .pdf maken • Gebruik de Acrobat PDFMaker plug-in ipv het bestand af te drukken met (Adobe) PDF printer • Controleer de instellingen van PDFMaker: vink Tagged PDF aan • Document beveiliging: vink access for screen reader devices aan

21. Toegankelijke documenten: Multimedia • Inleiding toegankelijkheidsproblemen • Basisrichtlijnen • Captioning of dovenondertiteling • Audiobeschrijving voor blinden en slechtzienden • Flikkerende beelden

22. Toegankelijke documenten: Multimedia • Inleiding toegankelijkheidsproblemen • Blinden en sommige slechtzienden • gebruiken geen muis maar toetsenbord, • gebruiken “screenreader” in combinatie met spraaksynthese en/of brailleregel. • Lineaire toegang tot informatie. • Personen met motorische beperkingen • gebruiken soms “on-screen” keyboard.

23. Toegankelijke documenten: Multimedia • Basisrichtlijnen • Bedieningsknoppen (start, stop, pauzeren) • moeten aanwezig zijn • moeten bedienbaar zijn via toetsenbord • video en geluid niet automatisch starten • storend voor screenreader

24. Toegankelijke documenten: Multimedia • Captioning of dovenondertiteling • Captioning ≠ ondertiteling • ondertiteling: vertaling van dialoog in vreemde taal (of dialect)‏ • captioning: weergave van dialoog én belangrijke geluidseffecten • altijd zichtbaar: open captioning • keuze door gebruiker: closed captioning

25. Toegankelijke documenten: Multimedia • Audiobeschrijving voor blinden en slechtzienden • gesproken beschrijving van handelingen (soms ook gelaatsuitdrukkingen) van personages, tussen de dialogen door • nodig voor blinden en slechtzienden;nuttig voor licht mentaal gehandicapten en oudere mensen • in Vlaanderen nog vrij onbekend • taak voor specialisten

26. Toegankelijke documenten: Multimedia • Flikkerende beelden • Foto- of flitsepilepsie • vermijd flikkerende beelden door lichtflitsen en/of bepaalde patronen • Chromatische epilepsie • veroorzaakt door snelle kleurwisselingen en flitsen waarin veel rood aanwezig is

27. Toegankelijke documenten: Conclusie • Er is al heel wat mogelijk binnen bestaande softwareprogramma's. • Hoe vroeger in het proces toegankelijkheid wordt geïntegreerd, hoe minder werk! • Voordelen voor alle gebruikers • Veel kan je zelf, voor sommige dingen doe je best beroep op een gespecialiseerde dienst.

28. Toegankelijke documenten: Conclusie • Voor meer info: • Toledo community E toegankelijkheid Associatie K.U.Leuven, A-C4381-K • nadia.diraa@esat.kuleuven.be