Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları

1. Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

2. Anlama dayalı anlatım bozukluklarını birkaç bölüme ayırarak inceleyebiliriz: • Gereksiz Sözcük Kullanma • Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma • Sözcükleri Yanlış Anlamda Kullanma • Sözcüğün Yapısındaki Yanlışlık • Yerinde Kullanılmayan Sözcük ve Öğeler • Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

3. Anlama dayalı anlatım bozuklukları (devamı) 7. Deyim ve Atasözü Yanlışları 8. Gereksiz Yardımcı Eylemler Kullanma 9. Mantık Hataları 10. Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları 11. Karşılaştırma Hataları GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

4. Gereksiz Sözcük Kullanımı: Bir cümlede anlamları aynı olan veya anlamca biri diğerini içeren sözcüklerin birlikte kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. • Salona eskiantika eşyaları koymuş. • Antika zaten eskidir, yenisi olmaz. Eski ile antika beraber kullanılmaktadır. • Onu burayasengetirmişsin. • Bu cümlede sen sözcüğü yüklemden önce geldiği için önemle vurgulanan kavramdır, gereksiz değildir. Yüklem GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

5. 2. Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma:Anlamları veya yazılışları çok benzer olan sözcüklerin karıştırılması cümlenin anlam bütünlüğünü bozar. • Bu binalar gerçekten çok yaklaşıkyapılmış. • Yaklaşık kelimesi yerineyakın kelimesi kullanılmalıydı. • Deterjandan elleri tahrip oldu. • Tahrip yerine tahriş kelimesi kullanılmalıydı. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

6. 3.Sözcükleri Yanlış Anlamda Kullanma:Sözcük anlamlarına uygun yerde kullanılmadığı zaman ya da yanlış anlama gelecek şekilde kullanıldığında anlatım bozukluğuna yol açar. İki sınıf arasındaki ayrıcalık çoktu. Burada iki sınıf arasındaki ayrılıktan söz ediliyor. Kızılay’ı kapsayan çöpleri alın. Başkalarından üstün tutma Sınırlarının içine almak Kızılay’ı kaplayan çöpleri alın Her yerini örtmek GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

7. 4. Sözcüğün Yapısındaki YanlışlıkBir sözcük dil bilgisi kurallarına aykırı türetilirse anlatım bozukluğuna yol açar. • Mehmet Efendi on beş yıldır bakkalcılık yapıyor. • Yiyecekleri kokturmuşsun. • Bölgevi sorunlar artıyor. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

8. 5. Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler :Bir sözcüğün cümlenin akışına veya anlamına uygun yerde kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar. Babasının rahatsızlığını duyunca telgrafla geleceğini size bildirmişti. Bu cümlede” gelme “eyleminin telgrafla yapıldığı anlaşılıyor. Babasının rahatsızlığını duyunca geleceğini telgrafla bildirmişti. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

9. 6. Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada KullanılmasıBir cümlede anlamca birbirine ters olan sözlerin birlikte kullanılması cümlenin anlam bütünlüğünü bozar. Genellikle kesinlik ihtimal çelişkisi görülür. • Bu sınavdan kesinlikle beş alabilirsin. kesinlik olasılık Bu sınavdankesinliklebeş alırsın. Bu sınavdan beş alabilirsin. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

10. 7. Deyim ve Atasözleri YanlışlarıDeyimler ve atasözleri kalıplaşmış ve halk diline, kültürüne yerleşmiş kelime gruplarıdır. Bu yüzden deyimlerdeki kelimler kesinlikle değiştirilemez. Kullanılan deyim, cümleye de uygun olmalıdır. • “Öğretmenin anlattığı konu tüm öğrencilerin dikkatini çekmişti. Herkes kulak kabartmış, öğretmeni dinliyordu.” cümlesinde “kulak kabartmış” yanlış kullanılmıştır. Çünkü “kulak kabartmak” fark ettirmeden dinlemek anlamındadır. Burada “kulak kesilmek” deyiminin kullanılması gerekirdi. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

11. 8. Gereksiz Yardımcı Eylemler Kullanma:Türkçede doğrudan fiil olarak çekimlenebilecek bir kelimenin yardımcı eylem olarak çekimlenmesi yanlıştır. • Sınavı kazanacağını umut ediyoruz. • Sınavı kazanacağını umuyoruz. • Kısa sürede iyi olacaksın. • Kısa bir sürede iyileşeceksin. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

12. 9. Mantık Hataları:İyi ve sağlam bir cümlenin temel mantık ilkelerine uygun olması gerekir aksi takdirde anlatım bozukluğu yapılmış olur. • “Bırakın patates doğramayı yemek bile yapamaz o.” • cümlesinde “bırakın” sözcüğünün cümleye kattığı anlamdan dolayı sanki patates doğramak yemek yapmaktan daha önemliymiş gibi görülüyor. Bu yanlışın düzeltilmesi için cümle, • “Bırakın yemek yapmayı, patates bile doğrayamaz o.” • şeklinde söylenmelidir. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

13. 10. Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım BozukluklarıBazı cümlelerde iyelik zamiri kullanılmadığı taktirde bir anlam belirsizliği ortaya çıkar. Cümlenin başına hem senin hem de onun zamirini getirebiliyorsak orada bir anlam belirsizliği vardır. • Burada oturduğunu bilmiyordum. • Bu cümle, anlam yönünden belirsizdir. Kimin oturduğunu gösteren zamir yazılmamıştır. Bu cümleden iki anlam çıkarılabilir. • Seninburada oturduğunu bilmiyordum. • Onun burada oturduğunu bilmiyordum. ? Senin Onun GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

14. Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları (Devam) • Not: Bazen de bu belirsizlik noktalama işaretleriyle giderilir. • Hırsız, çocuğu kovaladı. • Genç, adama seslendi. • O, soruları yapamadı. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN

15. 11.Karşılaştırma HatalarıBazı cümlelerden iki farklı anlam çıkabilmektedir. Bu tip karşılaştırma bildiren cümlelerdeki anlatım bulanıklığı giderilmediği takdirde anlatım bozukluğu ortaya çıkar. *Adam, politikayla karısından çok ilgileniyor. *Bu kötü insanlara sizden çok kızıyorum. *Sen onu benden çok aradın. GÜLFİNAZ ÇALIŞKAN