Farmakoloji Sinir Sistemi Farmakolojisi …………

1. FarmakolojiSinir Sistemi Farmakolojisi………… Nöroleptik İlaçlar

2. (nöroleptikler)‏ • Bu gruba birden fazla isim verilmiştir: • Antipsikotikler • nöroleptikler • antişizofrenikler • major trankilizanlar

3. (nöroleptikler)‏ • Psikozlarda etkili olan ilaçlardır. • Psikoz: birden fazla mental hastalık durumudur. Düşünsel, algısal, kavram ve düşüncede karışıklık, duyumsamada yanılmalar, olmayan şeyler dokunmak, görmek, koklamak vb.) • Nöroleptikler: Şizofrenide, Şizoafektif hastalıkta, • Deluzyonda (olmayan şeylerin oldugunu görmek, hallusinasyonlar), depresyon ve mani 'de kullanılırlar.

4. . • ( Bu hastalara nobel ödülü verilebilir mi? )

5. AKIL OYUNLARI ... ( Dr. John Nash ; Nobel ödülü; 1994)

6. Psikotik hastalıklar • Psikotik hastalıklarda gerçek çevreden kopuş vardır • Düşünce, algı ve duygularda gerçekten uzaklaşma vardır. (Olmayanı var zannetme)‏ • Düşünce, duygu, algı'da sanrılar (olmayan koku, olmayan ses/işitme, olmayan tehlike)‏

7. . • Şizofreni, • Genellikle ergenlik dönemi ve gençlikte ortaya çıkar (13-25 yaş arasında); • erkeklerde daha fazla görülür. • Gerçeklikten kopma, sanrılar vardır. • Agresiflik olabilir. • Şizofreninin alttipleri vardır. • Akut şizofreni: pozitif semptomları vardır (hallusinasyonlari, düşünce bozuklugu). • İlaca yanıt verirler, radikal tedavi şansı azdır. • Kronik şizofreni: negatif semptomları vardır (afektif (duygusal, algısal) küntleşme, konuşma fakirliği); ilaca yanıt yetersizdir. Genellikle beyinde nöral kayıplar sözkonusudur.

8. . • Şizofreni, • Mekanizması: • Limbik sistemdeki Dopaminerjik aktivitenin önemli (D2 alttipi) • Mezolimbik hiperdopaminerjik; • mezokortikal hipodopaminerjik durum.. • Mesolimbik ve mezokortikal dopaminerjik reseptörlerin rolü önemlidir. Bu dopaminerjik reseptörler, tipik nöroleptikler ile bloke edilirler). • Dopamin’e ek olarak, 5-HT'nin rolü vardır. • 5-HT2 reseptör alttipi atipik nöroleptikler ile daha fazla bloke olur (ornek: klozapin, olanzapin, risperidon)

9. . • Nöroleptikler, • Radikal tedavi yapmazlar • Bağımlılık ve Öfori yapmazlar • Tolerans gelişmez • Agresifligi azaltırlar (afektif aldırmazlık oluştururlar)‏ • Şartlı refleksleri azaltırlar • Sedasyondan bağımsız olarak heyecanı azaltır • Katalepsi yapar. (kaslarda katılık, hareketsizlik, vucudun hareketsiz kalmasına varan koordinasyon bozuklugu)

10. . • Etki mekanizması : • Dopaminerjik reseptörler blokajı yaparlar. • Mezolimbik ve mezokortikal D2 reseptör blokajı yaparlar. • 5-HT2 reseptör blokajı,GABA ve glutamat rol oynayabilir. • Bulbusta; CTZ (chemoreceptor trigger zone) üzerinden antiemetik etkide artış olur. Bulantı kusmayı engeller.

11. Nöroleptiklerin Yan etkileri • Akut nörolojik etkiler: parkinsonizm, akut distoni, akatisia • Kronik nörolojik etkiler: tardif diskinezi, (yüz, dil ve el kol gibi ekstremitelere istemsiz hareketler), tardif distoni (kaslarda düzensiz hareketler, kasılmalar). • Endokrin; amenorrhoea, galaktore, infertilite. • Adrenerjik; histaminerjik, muskarinik R., alfa-adrenocopterler, • Histamin R. • Antikolinerjik: Ağız kuruluğu, konstipasyon, uriner retansiyon, bulanık görme, • Antihistaminik: sedasyon • Antiadrenerjik: hipotansiyon, artimiler • Digerleri

12. Nöroleptik ilaçlar : SINIFLANDIRMA • Fenotiyazinler • Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler • Butirofenonlar • Diğer nöroleptik ilaçlar (atipik)‏

13. Kimyasal yapı ve sınıflandırma • 1. Fenotiyazinler • Alifatik fenotiyazinler • Promazin; Klorpromazin; Asepromazin, Levomepromazin • Piperazinli f. • Perfenazin; Flufenazin; Trifluperazin, Proklorperazin, asetofenazin, karfenazin • Piperidinli f. • Tiyoriazin (TR.de mustahzarı yoktur) • 2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler • 3. Butirofenonlar • 4. Diğer (atipik) nöroleptikler

14. Fenotiyazin Klorpromazin (alifatik fenotiyazin) Flufenazin (piperazinli fenotiyazin) Tioridazin (piperidinli fenotiyazin)

15. Kimyasal yapı ve sınıflandırma • 1. Fenotiyazinler • 2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler • Zuklopentiksol, • Flupentiksol • Loksapin, Klorprotiksen • 3. Butirofenonlar • Haloperidol • Benperidol • Trifluperidol • 4. Diğer (atipik) nöroleptikler

16. Kimyasal yapı ve sınıflandırma • 1. Fenotiyazinlar • 2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler • 3. Butirofenonlar • 4. Diğer (atipik) nöroleptikler • Pimozid Zotepin • Sulpirid sertindol • Klozapin aripiprazol • Risperidon • Olanzapin • Amisulpirid • Ketiapin

17. Klorpromazin • Yeni antihistaminik geliştirme çabalarının sonucunda 1950lerde keşfedilmiştir. • Sedatif etki görülür, • Sedasyona karşı tolerans gelişir fakat antipsikotik etkisine karşı tolerans gelişmez. • CTZ uzerinde güçlü etkilidir, antiemetik etkili, bulantı kusmayı ortadan kaldırır. • Hipotermi yapar.

18. Klorpromazin • Otizm’de, tehlikeli saldırgan davranışlı psikozlarda kullanılır. • Oral ve i.m. Uygulanır. • Karaciger ve Kemik iligine toksik etki edebilir. • En fazla fotosensitazasyon yapan fenotiyazindir.

19. Diğer alifatik fenotiyazinler • Diger alifatik fenotiyazinler, farmakolojik profil olarak klorpromazine benzer. • Bunlar: • Promazin • Asepromazin • Levomepromazin • triflupromazin

20. Flufenazin hidroklorur • Piperazinli fenotiyazinlerin prototipidir. • Guclu antiemetik ve antivertigo etkilidir. • Ekstrapiramidal sistemi daha fazla etkiler (istemsiz kas hareketleri VE Parkinson benzeri semptomlar oluşturur). • Ciltaltı, oral ve i.m verilebilir. • Dekanoat ve enantat esterleri ( bitkisel yag içinde) enjeksiyonluk preparatı DEPO olarak i.m. Uygulanır (2-6 haftalık aralar ile).

21. Flupentiksol • Yapıca fenotiyazinlere benzeyen ilaçlar grubundandır. • Şizofreni ve özellikle kendini çevreden soyutlamış (withdrawal) olguların tedavisinde, ve depresyon tedavisinde • Tablet şeklinde oral kullanılır. • Manik ve psikomotor hiperaktiviteli olgularda kontrindikedir. • Flupentiksol dekanoat, depo preparatı şeklinde kullanılır.

22. Zuklopentiksol • Yapıca fenotiyazinlere benzeyen ilaçlar grubundandır. • Tablet ve parenteral şekilleri vardır. • Ajite saldırgan ve duşmanca davranış gösteren hiperaktif olguların tedavisinde kullanılır. (flupentiksol’un aksine) • Asetat ve dekanoat esterinde hazırlanan preparatları, depo preparatı şeklinde kullanılır.

23. Haloperidol • Yapıca butirofenon grubundandır. • Antipsikotik olarak sık kullanılılır. Fenotiyazinlere dirençli ve allerjik olgularda tercih edilir. • Hipotansiyon sedasyon ve antikolinerjik etkisi azdır. • Mide-barsaktan iyi absorbe edilir. • Karacigerden ilk geçişte büyük oranda yıkılır. (fakat enteral yada parenteral uygulaması arasında çok fark yoktur).

24. Haloperidol • Terapötik etkisi 4-6 gibi uzun zamanda görülür. • Ekstrapiramidal etkileri belirgindir (parkinson benzeri etkiler). • Akut ve kronik şizofrenide kullanılır. • Haloperidol dekanoat preparatı depo etkilidir, i.m uygulanır.

25. Haloperidol • Başlıca indikasyonları: • Şizofreni, mani, eksitasyon ve saldırgan davranış tedavisi • Yaşlılarda ajitasyon ve huzursuzluk tedavisi • Ağır anksiyetede kısa süreli yardımcı tedavi • Bulantı kusma ve inatçı hıçkırık tedavisi • Mental retardasyonlu hiperkinetik olgularda, uzun süreli tedaviden sonra sonuç alınmaya başlanır. Fakat çevre ile iletişim bozuklugunda etkili olmaz. • Pigmentasyon ve sedatif, hipotansif ve antikolinerjik yan tesirleri zayıftır. • Hipoglisemi yapabilir.

26. Atipik nöroleptikler • Klasik nöroleptik ilaçların, Ekstrapiramidal sistem ve otonomik ve sadatif etkiler gibi yan tesirleri azaltmak için yapılan çalışmalar sonucu geliştirilmiş ilaçlardır. • İkinci kuşak nöroleptikler olarak da adlandırılır. Bunlar: • Klozapin • Olanzapin • Risperidon • Aripiprazol • Amisulpirid • Ketiapin • Zotepin • sertindol

27. Atipik nöroleptikler • Etki mekanizma açısından; dopaminerjik etkinliği azaltılmış ve antiserotonerjik etkinlik artıırlşımş ilaçlardır (serotonin (5-HT2) reseptor blokörü). • Atipik nöroleptik ilaçlarda Ekstrapiramidal yan etkiler azalmıştır. • Klozapin, sizofreninin pozitif ve negatif semptomlarına karşı etkilidir. • Kemik iligi depresyonu ve agranulositoz yapar, klozapin alanlarda kan sayımı yapılmalıdır. • Risperidon, sizofreni yanısıra bipolar depresif hastalarda mani dönemindeki nöbetlerin tedavisinde etkilidir.

28. Atipik nöroleptikler • Olanzapin, 5-HT2A reseptörüne yüksek affinitelidir. Muskarinik, alfa-adrenerjik (alfa1) ve histaminerjik (H1) reseptörleri bloke eder. • Sizofreninin pozitif ve negatif semptomlarını düzeltir. • Bipolar, akut ya da karma mani tedavisinde, • Kanser kemoterapisindeki bulantı ve kusma tedavisinde ( özellikle beklentisel kusmalarda), • Sizofreni ve manide ajitasyonun kontrol altına alınmasında kullanılır. • Aripiprazol: Sizofreni ve mani tedavisinde kullanılır. Yan tesirleri daha azdır. • Ketiapin: Klozapin benzeri etkilere sahiptir. Etki süresi kısadır. Mani akut nöbetlerinin tedavisinde kullanılır. • Amisulpirid, zotepin ve sertindol diger atipik nöroleptiklerdir.

29. Atipik nöroleptikler sınıfına girmeyen diger nöroleptikler • Pimozid: • Yapısal olarak butirofenonlara, farmakolojik olarak fenotiyazinlere benzer. • Fenotiyazinlere göre daha az sedasyon ve daha az ekstrapiramidal etkilidir. • Psikozlarda, paranoid psikozlarda kullanılır. • parenteral kullanılmaz. • Ventrikuler aritmileri tetikleyebilir • Sulpirid: Dopamin D2 reseptörlerine selektiftir. Adrenerjik, serotonerjik, histaminerjik kolinerjik reseptörleri etkilemez. • Antipsikotik, antidepresan ve antiotistik etkinlik gösterir. • Belirgin antiemetik ve antivertigo etkisi vardır. • Hipertansiyonlularda, gebelerde ve renal yetmezlikli hastalarda kullanılmaz.

30. Nöroleptiklerin Yan etkileri • 1 Ekstrapiramidal sistemde: • Akatisia (yüz, el bacak ve beden kısımlarının sürekli tekrarlayan hareketleri olması, aşırı hareketlilik) • Parkinsonism • Tardif diskinezi • 2 Sedasyon • 3 Otonomik yan etkiler (alfa adrenerjik blokaj) • 4 Genital/seksüel etkiler (ovulason, siklus ve ejakulasyonu engeller, priapism görülebilir). • 5 Nöroendokrin etkiler (seks hormon salgısını engeller), • 6 Kilo alma. • 7 İlaç kesilmesi (rebound etki)‏

31. Nöroleptiklerin Yan etkileri • 8 Hepatotoksisite • 9 Allerji • 10 Hematolojik (lokosit yapımını azaltır) • 11 Göz: kornea ve lens opaklıgı artar. • 12 Toksik psikoz artışı. • 13 Konvülziyona egilim • 14 Kardiyotoksisite (aritmojenik etki) • 15 Nöroleptik malign sendrom (hipertermi).

32. Nöroleptiklerin Yan etkileri • 16 İnme (felç) • 17 Teratojenik etki • * İlaç etkileşimleri • Genel anestezikler ile etkileşme; anestezik etkide artış olur.

33. Kullanıldığı yerler • Akut psikotik reaksiyonlar • Akut mani ve bipolar hastalık • İlaç kesilmesine bağlı ajitasyon / deliryum • Anksiyete (alternatifler var)‏ • Şizoafektif bozukluk • Paranoya, paranoid sendrom • Major depresyon • Otizm • Bulantı kusma • Ateş • Nörolept anestezi ve anestezi • Huntington kore; inatçı hıçkırıklar

34. ve..