Konstruowanie programu nauczania wychowania fizycznego

1. Konstruowanie programu nauczania wychowania fizycznego Elżbieta Papiernik doradca metodyczny wychowania fizycznego Lublin 23.11.2011

2. Przepisy prawa oświatowego Rozporządzenie MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników

3. Program nauczania • traci status „ministerialny” • pozostaje w gestii i kompetencji szkoły • może być – w określonych granicach - wyrazem autonomii szkoły i twórczych działań nauczyciela.

4. Przepisy prawa oświatowego Program nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, zwany dalej „programem nauczania ogólnego”, program nauczania dla zawodu oraz program nauczania dla profilu kształcenia ogólnozawodowego, zwany dalej „programem nauczania dla profilu”, dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela lub nauczycieli.

5. Przepisy prawa oświatowego Nauczyciel może: • zaproponować program nauczania ogólnego opracowany samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami; • zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów); • zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów), w którym to programie nauczyciel wprowadza potrzebne zmiany (np. ze względu na warunki, zainteresowania uczniów, własne możliwości i umiejętności itp.) (§ 2.3.).

6. Decyzja nauczyciela: • Wybrać program nauczania napisany przez kogoś? • Wybrać napisany przez kogoś i dokonać jego modyfikacji? • A może – napisać program własny?

7. Program nauczania to dokument opisujący, w jaki sposób zostaną zrealizowane treści nauczania wskazane w podstawie programowej kształcenia ogólnego [oraz inne - dodatkowe, poszerzające.]

8. Program nauczania przedmiotu • Musi uwzględniać potrzeby i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. • Jest komponentem szkolnego zestawu programów nauczania (a więc musi być spójny z programami nauczania innych przedmiotów). • Musi uwzględniać misję szkoły i przyjętą w szkole filozofię nauczania i wychowania.

9. Przepisy prawa oświatowego § 4.1. Program nauczania ogólnego obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy edukacji wczesnoszkolnej (kształcenia zintegrowanego), przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego lub ich części i może być dopuszczony do użytku w danej szkole, jeżeli: stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, albo w dotychczasowej podstawie programowej kształcenia ogólnego;

10. 2.) zawiera: • szczegółowe cele kształcenia i wychowania, • treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego, • sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany, • opis założonych osiągnięć ucznia, a w przypadku programu nauczania ogólnego uwzględniającego dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego – opis założonych osiągnięć ucznia z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, określonych w przepisach w sprawie przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, • propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia; 3.) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym. Ewaluacja programu – wskazanie sposobów i form ewaluacji programu.

11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2011r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. § 1.1 Obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego dla uczniów klas IV-VI szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych są realizowane w formie: • zajęć klasowo – lekcyjnych; • zajęć do wyboru przez uczniów: zajęć sportowych, zajęć sprawnościowo – zdrowotnych, zajęć tanecznych lub aktywnej turystyki. 2. zajęcia klasowo – lekcyjne są realizowane w wymiarze nie mniejszym niż: 1.) 2 godziny lekcyjne tygodniowo w szkołach podstawowych i gimnazjach; 2.) 1 godzina lekcyjna tygodniowo w szkołach ponadgimnazjalnych.

12. § 2. Dopuszcza się możliwość łączenia, w okresie nie dłuższym niż 4 tygodnie, godzin zajęć do wyboru przez uczniów, z zachowaniem liczby godzin przeznaczonych na te zajęcia. § 3.1 Dyrektor szkoły przygotowuje propozycję zajęć do wyboru przez uczniów, uwzględniając: • potrzeby zdrowotne uczniów, ich zainteresowania oraz osiągnięcia w danym sporcie lub aktywności fizycznej; • uwarunkowania lokalne; • miejsce zamieszkania uczniów; • tradycje sportowe środowiska lub szkoły; • możliwości kadrowe.

13. 2. Propozycję zajęć, o której mowa w ust. 1, po uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną i radę szkoły lub radę rodziców, dyrektor szkoły przedstawia do wyboru uczniom. 3. Uczniowie, z wyłączeniem uczniów pełnoletnich, dokonują wyboru zajęć za zgodą rodziców. § 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2011r.

14. Program nauczania • Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu II. Założenia teoretyczne programu III. Procedury

15. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu • Autor programu i jego doświadczenie zawodowe. • Nazwa przedmiotu, nazwa etapu kształcenia, liczba godzin kształcenia. • Charakterystyka środowiska szkolnego. • Adresat programu. • Zakładane efekty realizacji. • Budowa programu. • Zadania szkoły oraz nauczycieli.

16. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd. Autor programu i jego doświadczenie zawodowe. Opracowując program nauczania, warto zapytać: • Kto (jaki nauczyciel, nauczyciele) będzie ten program realizował? • Jakimi kompetencjami jest obdarzony nauczyciel?

17. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd.Nazwa przedmiotu, nazwa etapu kształcenia, liczba godzin kształcenia. • Program nauczania przeznaczony jest dla określonego przedmiotu. • Układając program, warto rozplanować godziny danego przedmiotu na cały etap nauczania, następnie na każdy jego poziom i ewentualnie na kolejne semestry.

18. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka program – cd.Charakterystyka środowiska szkolnego. • warunki, w jakich ma odbywać się proces kształcenia, • wielkość szkoły (liczba uczniów i oddziałów), • środowisko (szkoła wiejska, czy miejska, położona w pobliżu dostępnych obiektów sportowych), • wyposażenie w obiekty sportowe, • wyposażenie w przyrządy, przybory i urządzenia sportowe.

19. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd.Adresat programu. Autor powinien znać wiek uczniów, ich płeć, właściwości rozwojowe charakterystyczne dla danego wieku, predyspozycje psychofizyczne, a także zainteresowania i potrzeby uczniów.

20. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd.Zakładane efekty realizacji. Punkt ten dotyczy poznania intencji twórcy programu. Przy konstruowaniu programu nauczania autorowi powinno przyświecać pytanie: Czemu program ma służyć i co jest jego wyróżnikiem, ze względu na który można go nazwać programem autorskim?

21. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd.Budowa programu. • klasyczny program nauczania – definiowany jest jako połączenie selekcji i gradacji materiału nauczania; zapewnia większą precyzję planowania procesu dydaktycznego narzuca także znaczne ograniczenia realizacyjne. • inwentarz – jest to wykaz materiału nauczania przeznaczony do realizacji.

22. I. Organizacja procesu kształcenia – metryczka programu – cd.Zadania szkoły oraz nauczycieli. • zakres zadań powinien określać ogólne kierunki działań szkoły, nauczyciela i uczniów w ramach wychowania fizycznego, • zakres działań powinien być obligatoryjny dla wszystkich uczniów, • zakres działań należy poszerzyć o działania nowe (uzupełniające) związane z autorskim charakterem programu.

23. II. Założenia teoretyczne programu • Koncepcja teoretyczna i filozofia programu. • Szczegółowe cele kształcenia i wychowania. • Treści nauczania. • Opis założonych osiągnięć ucznia po zakończeniu każdej klasy lub etapu edukacyjnego.

24. II. Założenia teoretyczne programuKoncepcja teoretyczna i filozofia programu. Koncepcja teoretyczna odnosi się do założeń teoretycznych, według których ma przebiegać proces wychowawczy i powinna być spójna z programem wychowawczym danej szkoły, a także z przyjętą przez nią koncepcją filozoficzną.

25. II. Założenia teoretyczne programuSzczegółowe cele kształcenia i wychowania. Zwracamy uwagę, aby cele były: • odpowiednio sformułowane tak na poziomie celów szczegółowych jak i zadań, jakie ma do wypełnienia szkoła oraz celów ogólnych odnoszących się do wychowania fizycznego. • zgodne z celami określonymi w podstawie programowej. Mogą jednak i powinny nieco poszerzać ich zakres.

26. II. Założenia teoretyczne programuSzczegółowe cele kształcenia i wychowania - cd. • Należy pamiętać, że cele kształcenia w nowej podstawie programowej sformułowane zostały w języku wymagań ogólnych. • Dzięki tak sformułowanym celom nie ma potrzeby określania standardów wymagań.

27. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania. Opracowując ten dział, autor powinien odpowiednio dobrać i uszeregować materiał nauczania – dla całego etapu edukacyjnego zgodnie z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

28. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania – cd. Należy zwrócić uwagę na: • Zgodność treści z podstawą programową; • Treści nauczania z podstawy mogą zostać poszerzone o nowe, które będą stanowić wyróżnik programu autorskiego; • Czy zakres treści jest uzasadniony;

29. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania – cd. Należy zwrócić uwagę na: • Czy treści prowadzą do osiągnięcia celów nauczania; • Czy treści zapewniają indywidualizację.

30. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania – cd Dobierając treści nauczania kierujemy się: • Potrzebami i oczekiwaniami ucznia; • Przydatnością treści w przyszłym aktywnym życiu jednostki; • Względami (warunkami) organizacyjnymi; • Własnymi umiejętnościami.

31. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania – cd. Opracowując treści nauczania z wychowania fizycznego, należy zwrócić uwagę na zsynchronizowanie zadań odnoszących się zarówno do kompetencji instrumentalnych (a więc wiedzy, umiejętności i sprawności), jak i kompetencji aksjologicznych (czyli wartości, potrzeb, motywacji i postaw).

32. II. Założenia teoretyczne programuTreści nauczania – cd. Sposób ułożenia treści nauczania: • Linearny układ treści nauczania – polega na ułożeniu treści nauczania kolejno jedne po drugim. • Spiralny układ treści nauczania – dotyczy ułożenia treści materiału w kolejno następujące po sobie cykle.

33. II. Założenia teoretyczne programuOpis założonych osiągnięć ucznia Ta część programu dotyczy określenia spodziewanych rezultatów w postaci kompetencji, jakie uzyskują uczniowie po zrealizowaniu programu. Cele ogólne i szczegółowe wymagają tu przełożenia na konkretne umiejętności ucznia na koniec nauki (danego etapu).

34. II. Założenia teoretyczne programuOpis założonych osiągnięć ucznia – cd. Opis założonych osiągnięć (kompetencji) ucznia powinien mieć formę zoperacjonalizowaną, czyli taką, dzięki której dają się sprawdzić.

35. III. Procedury • Sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania. • Zakres i kryteria oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia. • Ewaluacja programu.

36. III. ProcedurySposoby osiągania celów kształcenia i wychowania • W tej części twórca programu opisuje sposoby osiągania założonych celów z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy z uczniem w zależności od jego potrzeb i możliwości oraz warunków, w jakich program będzie realizowany. • Autor może zamieścić tutaj informacje dotyczące określonych środków, metod i form pracy.

37. III. ProcedurySposoby osiągania celów kształcenia i wychowania - cd. • Ze względu na wielość metod prowadzących do realizacji postawionych w programie celów autor programu nie musi narzucać nauczycielom i uczniom metod pracy, może opisać je w sposób ogólny lub przygotować przykładowe konspekty lekcji czy scenariusze zajęć. • Do programu można dołączyć poradnik metodyczny.

38. III. ProceduryKryteria oceny i metody sprawdzania osiągnięć ucznia W tej części programu wskazujemy kryteria i zasady oceniania ucznia. • Opis tej części stanowić może wyróżnik programu autorskiego, ponieważ każdy autor może zaproponować inny, nowy system oceniania. • Kryteria oceny z wychowania fizycznego powinny być dostosowane do potrzeb i specyfiki placówki.

39. III. ProceduryEwaluacja programu Zadaniem tej części programu jest ocena efektywności jego realizacji – wskazanie sposobów i form ewaluacji programu.

40. Dziękuję za uwagę!