310 likes | 712 Views
Makroekonomi II. Të ardhurat dhe shpenzimet. Pyetje. GDP nominale dhe reale Dallimi CPI dhe deflatori i GDP-së CPI> deflatori i GDP-së Komponentët e GDP-së Defino G, I, C dhe NX Diskuto efektin e rritjes së C në GDP GDP për kokë banori, në cfarë valute duhet shprehur.
E N D
MakroekonomiII Të ardhurat dhe shpenzimet
Pyetje GDP nominale dhe reale Dallimi CPI dhe deflatori i GDP-së CPI> deflatori i GDP-së Komponentët e GDP-së Defino G, I, C dhe NX Diskuto efektin e rritjes së C në GDP GDP për kokë banori, në cfarë valute duhet shprehur
Qëllimi i ligjëratës Ndryshimetnëproduktinrethnivelittëproduktitpotencial Ndërvarësianëmestëprodhimitdheshpenzimeve = shpenzimetpërcaktojnëprodhimindhetëardhurat = produkitdhetëardhuratpërcaktojnëshpenzimet ModeliKejnsian: supozimi se çmimetnukndryshojnë Ofertaagregate e sheshtë/horizontale? Niveliiprodhimitkur AS ështëhorizontalepërcaktohetvetëmngandryshimii AD.
Shkurtesat AS: Aggregate supply (oferta agregate) AD: Aggregate demand (kërkesa agregate) MPC: Marginal propopensity to consume (prirja margjinale për konsum) BS: Budget surplus (teprica buxhetore) Cka kuptoni me AS dhe AD
Produkti ekuilibër Vija 45 ° shndrron çdo distancë horizontale në një distancë të barabartë vertikale: përgjatë vijës 45° produkti=me kërkesën agregate. - nëse firmat prodhojnë 8 trilionë atëherë do të rriten niveli i inventarit, dhe - nëse prodhohet më pak firmat duhet të rrisin prodhimin për të plotësuar kërkesën.
Kërkesa agregate dhe produkti ekuilibër AD: Sasia e të mirave të përgjithshme të kërkuara në ekonomi AD=C + I + G + NX AD varet nga niveli i të ardhurave Supozimi: të ardhurat janë konstante Grafiku 3.1 Kërkesa është 6 trilionë dhe e pavarur nga niveli i të ardhurave
Produkti ekuilibër Produktiështënëekuilibëratëherëkursasia e prodhuarështë e barabartë me sasinë e kërkuar, pra: AD (=C + I + G + NX)=Y Kërkesaagregate: sasia e tëmiraveqënjerëzitduantablejnë I dhe C nëllogaritë e tëardhuravekombëtaretregojnësasinë e tëmiravetëbleraaktualisht I përfshijnëedhendryshimet e paparashikiuara/padëshiruaratëfirmave
Kur YAD => IU=Y-AD Nëllogaritë e tëardhurëskombëtare, kërkesaagregateaktualeështë e barabartë me nivelinaktualtëprodhimit Nëekuilibër: Y=AD dhe IU=0 IU shtesat e paplanifikuaratëinventarëve
Kërkesa agregate dhe produkti ekuilibër • Tri përfundimengaGrafiku 3.1 • AD percakton Y neekuilibër • Neekuilibër IU=0 • KurkemiIU0 lëvizdrejtekuilibrit • Ekuilibrinënkupton se shpenzimet e planifikuara=shpenzimetaktuale
Funksioni i konsumit dhe AD • Përcaktimi i kërkesës për konsum • Supozimi: G=0 dhe NX=0 • Funksioni i konsumit: • C=Ĉ+cY, Ĉ>0, 0<c<1 • Grafiku 3.2 • Tregon nivelin e C për çdo nivel të të ardhurave • Pjerrësia e vijës së C përcaktohet nga MPC (çfarë paraqet MPC?) • MPC: prirja margjinale për konsum • Nëse MPC=0.9, atëherë për çdo njësi shtesë në të ardhura, konsumi rritet për 0.9 njësi.
Konsumi dhe kursimi Pjesa e mbetur e rritjessëtëardhurave Y≡C+S S≡Y-C Konsumidhekursimi S≡Y–C=Y- Ĉ-cY=- Ĉ +(1-c)Y Kursimiështënjëfunksionrritës i nivelittëtëardhuravesepseprirjamargjinalepërkursim s=(1-c) ështëpozitive (sqaro?) Kursimirritet me rritjen e tëardhurave
Funksioni i konsumit dhe AD Supozim: Investimet janë konstante, G dhe NX=0 atëherë: AD=C+î Kërkesa agregate=shumën e kërkesës për konsum dhe investime = Ĉ + î +cY =Â+cY Â= Ĉ + î: pjesa e kërkesës e pavarur nga të ardhurat (shpenzimet autonome) Grafiku 3.2 (i shtohen investimet) Ekuilibri arrihet kur: Y=AD ose Y=Â+cY që rrjedh se: Yo=[1/(1-c) ] Yo rritet kur: c rritet  rritet Shembull: c rritet prej 0.8 në 0.9 dhe î rriten për 100 mil (sqaro)
Grafiku 3.3 Si arrihet ekuilbri? Y0=AD=Y Nën Y0 (në të majtë nga Y0 kur IU<0) firmat prodhojnë më pak se sa është kërkesa në treg: mungesë inventarësh Mbi Y0 (në të djathtë nga Y0 kur IU>0): firmat prodhojnë më shumë andaj tepricë inventarësh
Konsumi dhe të ardhurat Figura 1. Variabla e varur? Lidhje e ngushtë në mes të shpenzimeve për konsum dhe të ardhurave të disponueshme C=0.92YD Shpenzimet e konsumit rriten mesatarisht me 92 cent për cdo dollarë shtesë të të ardhurave të disponueshme
Multiplikatori • Sa rritet niveli ekuilibër i të ardhurave nga një rritje për 1$ e shpenzimeve autonome? • Prodhimi rritet me 1$ sepse shpenzimet janë rritur • Rriten të ardhurat • Kjo çon në rritjen e mëtejmë të shpenzimeve për shkak të rritjes së të ardhurave • Sa harxhohet për konsum nga rritja e të ardhurave fillestare prej 1$? • Varësisht nga MPC ose c. • Kjo rritje shtesë në konsum çon në rritjen e mëtejmë të prodhimit
Multiplikatori • AD=Â+cÂ+c2Â+c3 Â +… • =Â(1+c+c2+c3+…) • Për 0< c<1 • AD=1/(1-c)Â=Yo • Multiplikatori =1/(1-c) • Multiplikatori=Y/AD • Sa më e madhe c (apo MPC), më i madh është miltiplikatori • Kur: c=0.6 => =2.5 • c=0.8 => =5 • Prirja margjinale për konsum më e lartë nënkupton se do të konsumohet një pjesë më e madhe e një dollari shtesë, si rezultat një rritje më e madhe e kërkesës
Multiplikatori • Rritja në shpenzimet autonome rrit nivelin ekulibër të të ardhurave • Rritja në të ardhura përfaqëson një shumëfish të rritjes së shpenzimeve autonome • Sa më e madhe të jetë prirja margjinale për konsum aq më i lart multiplikatori që rrjedh nga lidhja në mes të konsumit dhe të ardhurave
Pse studiojmë multiplikatorin? Shpjegon luhatjet e produktit Tregon se: - produkti ndryshon kur shpenzimet autonome ndryshojnë dhe - ndryshimi në produkt mund të jetë më i madh se ndryshimet në shpenzimet autonome
Multiplikatori: shembull I: Konsumi rritet për 1 milionë euro Kërkesa rritet për 1 milionë euro Për të plotësuar kërkesën e rritur prodhimi rritet për 1 milione dhe Të ardhurat rriten për 1 milionë II: Rritja në prodhim=rritja e të ardhurave (1 milionë) * MPC III: Rritja në prodhim=rritja e të ardhurave në II * MPC
Konsumi Çka ndodh nëse besimi i konsumatorëve për një produkt bie? Në vitin 1990-1991 në SHBA konsumi u zvogëlua ngase indeksi i besimit të konsumatorëve u zvogëlua që rezultoi në zvogëlimin e konsumit. Kjo ndodhi nga frika për luftë të mundshme në Lindjen e Mesme, pritja nga rritjet e cmimeve të naftës dhe mundësia për recesion. Indeksi i besimit të konsumatorëve: në SHBA 5,000 familje intervistohen për besimin lidhur me kushtet ekonomike në të ardhmen, mundësit për punë, të hyrat familjare, etj. C↓Y↓ edhe më tej ↓Y
Multiplikatori Shembull: Rritje të I për 1 milioë euro MPC=2/3 GDP rritet për 1 milionë dhe këto janë të hyra për prodhuesit e makinave, të cilët i konsumojnë sipas MPC 1/(1-2/3) x 1 milionë = 3.0 milionë Multiplikatori 1/(1-MPC)
Sektori shtetëror Simundtëndikojshtetinëtëardhuratekuilibër? • Blerjetqeveritare G • Taksatdhetransfertat duke ndikuarnëlidhjennëmestëardhuarave Y dhetëardhuravetëdisponueshme YD
Sektori shtetëror Qeveria: G, TR, TA AD=C+î+G YD=Y+TR-TA (dallimi Y dhe YD) C=Ĉ+cYD=Ĉ+c(Y+TR-TA) G=G, TR=TR, TA=tY (politika fiskale) Zëvendësojmë dhe kemi: C=C+c(Y+TR-tY) =C+cTR+c(1-t)Y c(1-t) => MPC nga të ardhurat (1-t) => Y pas pagimit të taksave Nëse: c=0.8 dhe t=0.25, atëherë: c(1-t)=0.6, [=0.8(1-0.25)] Tani kemi: AD=(C+cTR+I+G)+c(1-t)Y = A +c(1-t)Y
Sektori shtetëror Të ardhurat ekuilibër kur përfshihet qeveria: Y=A+c(1-t)Y (transformojmë) Y[1-c(1-t)]=A Yo=1/[1-c(1-t)]A G rrisin nivelin ekuilibër të Y, ashtu edhe TR, ndërsa TA e zvogëlojnë multiplikatorin Kur: c=0.8 & t=0 => =5 c=0.8 & t=0.25 => =2.5 Kur c=0.8 & t=0.25, atëherë kur G me 1$ Yo 2.5$ Stabilizues automatik: mekanizmi që redukton sasinë me të cilën ndryshon produkti në përgjigje të një ndryshimi në kërkesën autonome (taksat proporcionale reduktojnë multiplikatorin, benefitet për të papunët që mundësojnë konsumin edhe kur janë të papunë andaj kërkesa bie më pak se do të binte pa këtë mekanizëm,etj.).
Sektori shtetëror • Efekti i një ndryshimi në G; ku shprehet efekti • Yo=G+c(1-t)Yo • Yo=1/[1-c(1-t)] G=GG • Kur: c=0.8 dhe t=0.25 atëherë kur • G me 1$ Yo për 2.5$ • Efekti i një zvogëlimi në taksa: ku shprehet efekti • Yo=-cYot+c(1-t’)Yo • Yo=-cYo/[1-c(1-t’)] t • Kur: t => c =>Yo
Buxheti Përkufizimi i deficitit buxhetor Teprica buxhetore: BS ≡ TA – Ĝ – TR BS > 0 suficit (kur TA>G-TR) BS < 0 deficit (kur TA<G-TR) Supozojmë një taksë proporcionale në të ardhurat: BS≡ tY – G – TR Teprica e buxhetit varet nga të ardhurat: me rritjen e të ardhurave rriten të hyrat nga taksat Rritja e investimeve rrit të ardhurat dhe rrit shumën e taksave të mbledhura. Në këtë rast qeveria nuk ka bërë asgjë për ndryshimin e deficitit. Recesion tY dhe TR
Buxheti • Shembull: Efekti në BS i rritjes së shpenzimeve qeveritare? • BS=TA-G • =t G*G-G • ={t/[1-c(1-t)]-1} G • Rritja e G zvogëlon BS por në masë më të vogël se sa rritja e G.
Paradoksi i kursimit Kursimi i lartë? Bie konsumi, kërkesa, prodhimi, të ardhurat, pjesa që mund të kursehet. Në afat të shkurtë kursimi I lartë në recesion (recesioni I viteve 1990-1991). Afat të mesëm dhe të gjatë mund të shpie në rritje të të ardhurave.
A është qeveria e plotfuqishme? A mund të arrij qeveria prodhimin e dëshiruar duke zgjedhur nivelin e shpenzimeve G dhe të taksave (T) Recesioni? Taksa dhe norma të reja të taksave kërkojnë kohë Rritja e prodhimit shpie në inflacion Zvogëlimi i taksave dhe rritja e shpenzimeve/blerjeve qeveritare shpie në deficit buxhetor dhe akumulimin e borxhit publik
Diskutim Multiplikatori Efekti i rritjes së G Efekti i rritjes së taksave Efekti i rritjes së konsumit dhe investimeve Përkufizo shpenzimet autonome? Efekti i kursimit të lartë? Efekti i konsumit të lartë?