Kryzys pod kontrolą? Ryzyko jako stały element zarządzania przedsiębiorstwem

1. Kryzys pod kontrolą? Ryzyko jako stały element zarządzania przedsiębiorstwem II Kongres Dyrektorów Finansowych Sheraton Warsaw Hotel, 28kwietnia 2010 r.

2. Kryzys się jeszcze nie skończył... Globalny scenariusz i synteza sytuacji makroekonomicznej Maxime Lemerle Economic Analysis Manager Euler Hermes SFAC

3. Wyniki za rok 2009: najgłębsza recesja od II wojny światowej Wzrost PKB na świecie * Produkcja przemysłowa na świecie (*) łącznie przy wagach na świecie w 2008 r. i przy obecnych kursach wymiany walutŹródło: IHS Global Insight, Euler Hermes Źródła : CPB, Euler Hermes

4. Wyniki za rok 2009: najgłębsza recesja od II wojny światowej Handel na świecie Upadłości na świecie * Indeks 100 = 1997 Źródła : CPB, Euler Hermes (*) łącznie przy wagach na świecie w 2008 r. i przy obecnych kursach wymiany walutŹródło: IHS Global Insight, Euler Hermes

5. 8 6 4 2 0 -2 -4 zmiana r-d-r -6 zmiana k-d-k (w ujęciu rocznym) -8 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 Globalne odbicie w drodze od … wiosny 2009 roku… PKB na świecie – zmiany % w ujęciu kwartalnym * Zmiana w % Q4-2009 + 1.5 + 5.1 IV kwartał 2009 +1,5 +5,1 * Źródło: COE – Rexecode; (*) 53 kraje łącznie wg procent rocznie : USA, Kanada, Meksyk, Japonia, Australia, Nowa Zelandia, Korea Południowa, Hongkong, Tajwan, Singapur, Malezja, Tajlandia, Filipiny, Indonezja, Indie, Chiny, Unia Europejska (27), Norwegia, Szwajcaria, Turcja, Rosja, Brazylia, Argentyna, Peru, RPA

6. 180 produkcja przemysłowa na świecie 160 handel na świecie 140 120 100 80 60 40 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 … z silnym odbiciem kilku wskaźników globalnych, wciąż jednak pozostających znacznie poniżej poziomu sprzed kryzysu Wskaźnik moralności płatniczej PMI na świecie Produkcja i handel na świecie Indeks zbiorczy (produkcja i usługi) Dane w ujęciu miesięcznym, indeks 100 = 2000 Opinia pozytywna Opinia negatywna Ostatni punkt: Luty 2010 r.51,6 Źródło: CPB Źródło: Markit

7. USA (główna stopa procentowa) 7 Japan (stopa dyskontowa) EMU (stopa refinansowa) UK (stopa referencyjna) 6 5 4 3 2 1 0 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 W znacznym stopniu jednak wynika z silnych, lecz tymczasowych czynników... Kluczowe stopy procentowe • stopniowe zakończenie redukcji zapasów na dużą skalę • OECD • ekspansja monetarna • ogromny bodziec fiskalny • USA • Chiny

8. Stan na 10 stycznia ostatnie 6 m ostatnie 12 m lipiec 2008 porównanie Chiny 2008 2009 2010 2011 9,2% 15,9% Produkcja przemysłowa 8,5% -2,8% import 12,5% 7,0% PKB 9,6 8,7 9,5 8,8 eksport 9,6% -7,5% -3,2% % zmiana w poprzedzającym okresie Wydatki konsumpcyjne 8,4 8,9 9,0 9,0 290 Wydatki publiczne 8,3 10,1 8,9 8,5 produkcja przemysłowa Inwestycje 9,4 18,4 14,0 11,5 270 import Akcje * 0,5 0,3 0,0 0,0 eksport Eksport 13,9 -9,0 8,0 7,0 250 Import 15,2 -3,5 10,3 8,3 Eksport netto * 0,8 -3,5 -0,5 -0,2 230 Rachunek bieżący ** 2961 2011 1962 1866 210 Rachunek bieżący(% PKB) 11,5 6,6 5,8 5,0 Inflacja 5,9 -0,7 3,5 3,0 190 Saldo budżetowe ** -120 -745 -1060 -970 Saldo budżetowe(% PKB) -0,4 -2,2 -2,8 -2,3 170 Zadłużenie publiczne (% PKB) 18,6 20,5 21,0 21,0 Zmiana w danym okresie, o ile nie wskazano inaczej: : 150 * wkład we wzrost PKB 05 06 07 08 09 10 ** mld juanów (CHY) ... i jest widoczne głównie we Wschodzącej Azji dzięki udziałowi Chin(choć jego tempo nie jest zrównoważone) ... Kryzys w Azji już odwołany Chiny - prognozy Dane w ujęciu miesięcznym, indeks 100 = 2000 Źródło: CPB

9. USA 2008 2009 2010 2011 2008 PKB 0,4 -2,4 2,9 2,2 100% Wydatki konsumpcyjne -0,2 -0,6 1,6 2,1 70% Wydatki publiczne 3,1 1,8 2,0 1,4 19% Inwestycje -5,1 -18,3 1,6 4,8 15% -22,9 -20,5 3,2 3,8 Budownictwo 3% 1,6 -17,8 1,2 5,1 Sprzęt 12% -0,3 -0,6 0,9 0,0 Akcje * 0% Eksport 5,4 -9,6 12,7 7,5 12% Import -3,2 -13,9 8,9 7,4 16% 1,2 1,0 0,2 -0,2 Eksport netto * -4% Rachunek bieżący ** -706 -420 -483 -576 Rachunek bieżący (% PKB) -4,9 -2,9 -3,3 -3,7 Zatrudnienie -0,5 -3,8 -1,0 0,9 Stopa bezrobocia 5,8 9,3 9,8 9,4 Zarobki 3,8 3,0 2,0 2,3 Inflacja 3,4 -0,1 2,2 2,0 Saldo budżetowe ** -680 -1471 -1527 -1308 Saldo budżetowe (% PKB) -4,7 -10,3 -10,3 -8,5 Zadłużenie publiczne (% PKB) 74,1 86,4 94,3 100,2 Zmiana w danym okresie, o ile nie wskazano inaczej: * wkład we wzrost PKB ** mld USD ... i w USA, co najmniej (a może w najlepszym wypadku) do końca 2010 r. USA - prognozy • Ostatnie wskaźniki są pozytywne... • Sprzedaż detaliczna – wydatki konsumpcyjne • Produkcja wytwórcza i zamówienia • Badania poziomu zaufania • Zyski przedsiębiorstw • Liczba stanowisk/ przepracowane godziny • ... ale wciąż działają siły hamujące... • Eksport do OECD • Wskaźnik wykorzystania potencjału • Poziom stopy bezrobocia • Deficyt państwowy i samorządów lokalnych • SŁABNĄCY BODZIEC FISKALNY • ... i utrzymuje się niepewność • Nastawienie konsumentów (stopa oszczędności) • Dostępność/wybiórczy charakter finansowania • Kalendarz strategii wyjścia

10. Tempo reszty świata jest różne w krajach wschodzących ... Produkcja przemysłowa Handel Dane w ujęciu miesięcznym, indeks 100 = 2000 Dane w ujęciu miesięcznym, indeks 100 = 2000 Źródło: CPB Źródło: CPB

11. … i w krajach rozwiniętych (2/3 światowego PKB), zwłaszcza w Europie Zachodniej, gdzie potencjał wzrostu jest wciąż ograniczony • PKB w OECD przyspieszyło o 3,0% w IV kw. 2009 r. (po wzroście o 1,3% w III kw. 2009 r.). • Jednak głównie dzięki USA (70% wzrostu w IV kw.) nadal jest mniejszy o 3,7% od poziomu sprzed kryzysu oraz o 1,2% od poziomu z końca 2008 r. • Ryzyko utraty impetu w 2010 r. PKB W OECD: wzrost kwartalny Źródło : Euler Hermes

12. Wejście w krytyczny okres (a) • Czynniki wspierające: • Wcześniejsze • wkrótce stracą impet: szybko (korekta stanu zapasów) lub stopniowo (potężny bodziec, spready kredytowe, dezinflacja); • lub są zbyt silne, aby się utrzymać (wzrost w Azji). • Nowe • Niewystarczająco silne (poziom zaufania); • lub wciąż oczekiwane (cykl inwestycyjny, zwrot w budownictwie mieszkaniowym, wzrost zatrudnienia), zwłaszcza w OECD.

13. Wejście w krytyczny okres (b) • Czynniki obciążające: • Wcześniejsze wciąż będą silne przez kilka kwartałów (delewarowanie, efekt bogactwa, wysokie bezrobocie). • Nowe • już działające (niezrównoważone wysokie deficyty budżetowe); • lub oczekiwane (wpływ regulacji finansowych na możliwość zwiększenia akcji kredytowej przez banki).

14. Wejście w krytyczny okres (c) • Wysoki poziom niepewności: • Mieszane i zmienne miesięczne dane liczbowe oraz wskaźniki zaufania; • Ustalenie czasu strategii wyjścia (banki centralne, budżety publiczne); • Rosnące standardowe odchylenie prognoz. Ostrożny optymizm: bardzo delikatne ożywienie narażone na wiele możliwych wstrząsów (przyspieszenie kryzysu w zakresie zadłużenia publicznego, odbicie cen ropy, nowe straty banków, wzrost protekcjonizmu…

15. 15% 5% 12% 4% 12% 11% 9% 3% 10% 9% 8% 7% 7% 6% 2% 6% 5% 5% 3% 1% 3% 2% 0% 0% 0% 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 -3% -1% -6% -2% Światowy poziom wzrostu handlu (lewa oś) -9% -3% Światowy wzrost realnego PKB (prawa oś) -12% -4% -13% -15% -5% Główny scenariusz: umiarkowane globalne ożywienie z tendencją wzrostową osiągającą szczytowy poziom w 2010 r. i silnymi różnicami regionalnymi Światowe PKB i wzrost handlu Poziom światowego PKB przed 2011 rokiem nie ma powrotu do poziomu sprzed kryzysu Źródło : Euler Hermes Źródło: Euler Hermes

16. Pogłębienie różnic pomiędzy gospodarkami Kalendarz « ożywienia » Europa w rzeczywistości nie przechodzi ożywienia (w przeciwieństwie do USA) i pozostaje blisko ryzyka drugiego dna recesji pr. 2010 pr. 2011 2008 2009 Źródło : Euler Hermes 2,9% 0,7% 1,5% 1,0% 0,5% 0,9% 2,4% 7,1% 3,1% 2,9% 2,2% 1,3% 1,4% 1,8% 1,0% 1,6% 3,0% 6,9% 2,7% 2,9% USA Strefa euro Niemcy Francja Włochy Wlk. Brytania Europa Wsch. Azja (z wyj. Japonii) Ameryka Łac. ŚWIAT 0,4% 0,5% 1,0% 0,3% -1,3% 0,5% 4,3% 6,7% 4,2% 2,0% - 2,4% - 4,0% - 4,9% - 2,3% - 5,1% - 5,0% - 6,2% 5,3% - 2,1% - 2,1% Wzrost w USA i Azji ulegnie spowolnieniu w 2011 r. (głównie z powodu zakończenia działania bodźca)

17. Upadłości firm w 2010 r. pozostaną na wysokim poziomie (pomimo zapoczątkowania spadków w niektórych krajach) Pierwsze dostępne dane końcowe za 2009 r. na ogół zgodne z głównymi oczekiwaniami. 2009 Końcowy Globalny Wskaźnik Upadłości EH wzrósł prawdopodobnie o ok. 29% za 2009 r. (po wzroście o 26% w 2008 r.), w porównaniu do początkowo oczekiwanych 33% 2010 - 2011 Ożywienie gospodarcze postępuje za wolno, a wyniki wrócą do poziomu sprzed kryzysu dopiero po kilku kwartałach (a w niektórych krajach – nawet latach), jest wrażliwe na zmiany. Przedsiębiorstwa muszą walczyć o rentowność, gdyż spadek obrotów nadal będzie wymagał znaczących korekt. Po 2 latach dużego wzrostu, w niektórych krajach do poziomów historycznych, liczba upadłości w 2010 r. może zacząć lekko spadać, w międzyczasie utrzymując się na wysokim poziomie.

18. Dziękuję za uwagę Maxime Lemerle Economic Analysis Manager Euler Hermes SFAC

19. Organizatorzy Audytor Partnerzy Patroni Medialni