IERiGŻ-PIB, Zakład Rachunkowości Rolnej mgr inż. Grażyna Nachtman grazyna.nachtman@fadn.pl

1. Dochodowość i opłacalność produkcji w gospodarstwach ekologicznych specjalizujących się w uprawach polowych w latach 2005-2008 na podstawie danych Polskiego FADN IERiGŻ-PIB, Zakład Rachunkowości Rolnej mgr inż. Grażyna Nachtman grazyna.nachtman@fadn.pl WARSZTATY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO, PUŁAWY 2010

2. Plan wystąpienia: • Zagadnienia metodyczne: - pojęcia kosztów, wartości produkcjii dochodów, - dobór próby Polskiego FADN, a obecność gospodarstw ekologicznych, - zasady klasyfikacji gospodarstw. • Wyniki ekonomiczne grupy certyfikowanych gospodarstw rolnych, specjalizujących się w uprawach polowych. • Wnioski.

3. Koszty ogółem obejmują trzy główne grupy: • Koszty zużycia pośredniego • bezpośrednie koszty produkcji (m.in. koszt nawozów z zakupu lub nieodpłatnych przekazań, nasion, środków ochrony roślin, herbicydów, koszt przygotowania produktu do sprzedaży) • koszty ogólnogospodarcze(m.in. koszt paliwa, energii wynajmu maszyn, remonty bieżące, ubezpieczenia budynków), • Amortyzację, • Koszty czynników zewnętrznych • odsetki od zobowiązań, • opłata pracy najemnej, • czynsz za ziemię dzierżawną.

4. Wartość produkcji netto (bez dopłat) - dotyczy roku obrachunkowego liczona jest bez podatku VAT, w cenach bieżących.

5. Kategorie dochodowe Wartość dodana brutto = wartość produkcji - zużycie pośrednie Na tym poziomie następuje skorygowanie otrzymanej wartości nadwyżki o podatki i dopłaty związane z działalnością operacyjną gospodarstwa (odjęcie kwoty podatków i dodanie kwoty dopłat Wartość dodana netto = wartość dodana brutto - koszty amortyzacjinaliczane w  gospodarstwie rolnym Wartość dodana netto jest rynkową opłatą za zaangażowane czynniki produkcji (ziemia, praca, kapitał) niezależnie od formy własności

6. Kategoriedochodowe Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego = wartość dodana netto - koszty czynników zewnętrznych Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego jest gratyfikacją za własne czynniki wytwórcze: pracę rodziny rolnika, ziemię oraz kapitał a także za zarządzanie.

7. Gospodarstwa ekologiczne w próbie Polskiego FADN Rozmieszczenie 72 certyfikowanych gospodarstw ekologicznych, prowadzących nieprzerwanie rachunkowość FADN w latach 2005-2008, w tym 25 specjalizujących się w uprawach polowych.

8. Wielkość ekonomiczna analizowanych gospodarstw ekologicznych specjalizujących się w uprawach polowych Ekwiwalenty 8 ESU w jednostkach fizycznych w regionie FADN Mazowsze i Podlasie

9. Zasoby gospodarstw ekologicznych w latach 2005-2008 (typ „Uprawy polowe”)

10. Wartość produkcji i dynamika zmian w latach 2005-2008

11. Produktywność czynników produkcji

12. Koszt wytworzenia 1 zł produkcji

13. Koszty produkcji w latach 2005-2008

14. Relacje dopłat do działalności operacyjnej do wartości produkcji

15. Znaczenie dopłat w dochodzie z rodzinnego gospodarstwa rolnego

16. Dochody z rodzinnego gospodarstwa rolnego i rentowność

17. Dynamika zmian wybranych parametrów w latach 2005-2008 w gospodarstwach z uprawami polowymi

18. WNIOSKI: • Certyfikowane gospodarstwa ekologiczne specjalizujące się w uprawach polowych i prowadzące nieprzerwanie rachunkowość FADN w latach 2005-2008 użytkowały średnio 19-21 ha UR, w tym warzywa polowe i uprawy sadownicze stanowiły około 14-18% tej powierzchni. • Warzywa i owoce wytworzyły łącznie około 52-68% wartości produkcji ogółem. • Koszty produkcji ogółem na 1 ha UR wzrosły w 4-leciu o około 25%, wartość produkcji na 1 ha o 41%, a dochód na 1 ha o 67%. • W każdym roku prowadzenia rachunkowości rolnicy uzyskiwali nadwyżkę wartości produkcji nad kosztami produkcji (bez kosztów własnych czynników wytwórczych), powiększonymi o podatki.

19. Następował systematyczny wzrost dochodowości na gospodarstwo, na osobę nieopłaconą w rodzinie rolnika i na 1 ha UR; głównym czynnikiem tego wzrostu był coroczny wzrost wartości produkcji owoców i warzyw oraz dopłaty do działalności operacyjnej, które tworzyły około 54,0-73,7% wartości dochodu. • Rosnąca dochodowość analizowanych gospodarstw ekologicznych, ze znacznym udziałem upraw warzywnych i sadowniczych, rokuje nadzieję na przyszły ich rozwój. Od roku 2006 gospodarstwa wypracowywały zysk od 4 000 zł w 2006 r. do około 17 000 zł w 2008 roku, co łącznie z naliczoną kwotą amortyzacji umożliwiało rozwój potencjału gospodarstwa (reprodukcję rozszerzoną).

20. Dziękuję za uwagę