dr Arkadiusz Pulikowski IBiIN Uniwersytet Śląski Katowice

1. Elektroniczna książka na elektronicznym papierze. Czy to już zmierzch ery druku? dr Arkadiusz Pulikowski IBiIN Uniwersytet Śląski Katowice Informacja dla nauki a świat zasobów cyfrowych 11-13 września, Świnoujście

2. Plan wystąpienia • przyczyny zainteresowania e-czytnikami, • charakterystyka papieru elektronicznego, • charakterystyka e-czytników, • przegląd dostępnych obecnie e-czytników wykorzystujących e-papier, • przyjęta metodologia, • omówienie ankiety, • przedstawienie wyników, • odpowiedź na pytanie: Czy to już zmierz ery druku?

3. Przyczyny zainteresowania e-czytnikami • problemy z czytaniem obszerniejszych dokumentów elektronicznych na ekranie monitora, • znaczny przyrost liczby czytanych dokumentów elektronicznych, • wszechmarnotrawstwo papieru, • próba odpowiedzi na pytanie czy e-papier jest w stanie konkurować z papierem tradycyjnym, • informacje o nowych urządzeniach pojawiające się w prasie, np.: • „Magazyn "Time" donosi, że 12 proc. książek sprzedanych w serwisie Amazon.com w czerwcu to ebooki przeznaczone dla urządzenia Amazon Kindle” (na 130 000 pozycji dostępnych zarównow postaci drukowanej jak i elektronicznej). • Reuters: „Mahaney szacuje, że Amazon sprzeda 380 000 egzemplarzy Kindle w 2008 roku. Poprzednio przewidywano sprzedaż na poziomie 190 000 sztuk. Nowe dane oznaczałyby, że Kindle sprzedaje się w podobnym tempie jak iPhone w pierwszym roku sprzedaży. Według Mahaney'a Amazon miałby sprzedać 150 000 czytników w samym czwartymkwartale.”

4. Papier elektroniczny (e-papier) • to wyświetlacz mający imitować tradycyjny papier, • od powszechnie dostępnych wyświetlaczy używanych w monitorach, telefonach komórkowych i innych urządzeniach odróżnia go przede wszystkim brak podświetlenia - świeci światłem odbitym tak jak papier tradycyjny, • raz wyświetlony tekst nie pobiera już energii z baterii, • e-papier został wynaleziony przez Nicholasa Sheridona w 1975 roku, wówczas pracownika firmy Xerox, • jest on również autorem samego pojęcia „e-papier”, • od tego czasu powstały różne technologie otrzymywania elektronicznego papieru, • pierwsze komercyjne urządzenie wykorzystujące elektroniczny papier – LIBRIe, zostało udostępnione na rynku Japońskim przez firmę Sony w kwietniu 2004 roku, • LIBRIe, a także prawie wszystkie obecnie dostępne e-czytniki, wykorzystują technologię E Ink stworzoną przez E Ink Corporation, • e-papier jest również wykorzystywany w wyświetlaczach telefonów komórkowych, zegarków i tablicach ogłoszeniowych • e-papier wyświetla na razie obraz w odcieniach szarości, ale są już opracowane kolorowe protytypy oraz jeden kolorowy e-czytnik dostępny w sprzedaży - FLEPia firmy Fujitsu.

5. E-czytniki • e-czytniki (e-readers, e-book readers) do wyświetlania tekstu wykorzystują e-papier, głównie E Ink, którego najnowsza odmiana Vizplex ma o 20% jaśniejsze tło i jest 2x szybsza, • e-czytniki były już dostępne na długo przed 2004 rokiem, ale wykorzystywały wyświetlacze emitujące światło i męczące wzrok, • posiadają wbudowaną pamięć (64-512MB) oraz gniazda kart pamięci (SD, MMC, Memory Stick) pozwalające rozszerzyć pojemność e-czytnika, • odczytują wiele różnych formatów plików tekstowych, graficznych a nawet dźwiękowych, • z komputerem stacjonarnym lub laptopem łączą się poprzez port USB, • wyświetlacze mają przekątną od 5” do 9,7” (A4), • najtańsze e-czytniki kosztują ok. 300$ w USA, • w Polsce są obecnie dostępne: - Sony Reader PRS 505 na Allegro 840-880zł z USA, - Hanlin eReader na Allegro i na www.ebookreader.pl 1090zł, - Cybook Gen3 na www.e-czytnik.pl 1328zł, - iRex iLiad na www.e-czytnik.pl 2634zł. • parametry tych modeli oraz Kindle’a promowanego przez księgarnię Amazon zostały zestawione w tabeli.

6. Parametry wybranych e-czytników • iRex iLiad posiada dotykowy ekran z rysikiem do tworzenia notatek, • inne e-czytniki dostępne obecnie na świecie: STAReBOOK, Astak Mentor, GeR2, BeBook.

8. Charakterystyka badania ankietowego • w ankiecie wzięło udział 50 osób: - 20 → bibliotekarze z Biblioteki UŚ, - 15 → pracownicy Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ, - 15 → studenci IBiIN, • wymienione grupy nie były wydzielone do osobnej analizy, • wypełnianie jednej ankiety trwało od 10 do 15 min., • badanie zostało przeprowadzone na początku września br.

9. Metodologia • na początku respondenci byli zapoznawani z celem badania, kolejnymi jego etapami, a także mieli możliwość zewnętrznego obejrzenia Cybooka, • następnie ankietowani proszeni byli o wypełnienie pierwszej części ankiety, zawierającej 5 pytań wprowadzających, wśród których znajdowało się istotne pytanie o ogólne nastawienie do e-czytnika przed badaniem, • kolejnym etapem było czytanie fragmentu tekstu z książki drukowanej, • po jego przeczytaniu respondenci kontynuowali lekturę w e-czytniku, • ostatnim elementem badania było wypełnienie drugiej części ankiety, zawierającej 10 pytań.

10. Pierwsza część ankiety – przed czytaniem 1. Płeć:  kobieta,  mężczyzna. 2. Wiek:  20 - 29,  30 - 39,  40 - 49,  50 i więcej. 3. Jak często korzysta Pani/Pan z komputera (stacjonarnego/laptopa):  codziennie lub prawie codziennie,  co kilka dni,  rzadziej. 4. W jaki sposób czyta Pani/Pan obszerne dokumenty elektroniczne (można zaznaczyć kilka):  na ekranie monitora komputera stacjonarnego lub laptopa,  na ekranie palmtopa,  na ekranie telefonu komórkowego,  robiąc wydruki. 5. Ogólne nastawienie do e-czytników:  sceptyczne,  obojętne,  pozytywne,  entuzjastyczne.

11. Książka tradycyjna • jest to reportaż z Zakaukazia, • respondenci mieli do przeczytania nieco ponad dwie strony tekstu, w tym wstęp napisany przez Ryszarda Kapuścińskiego, • istotnym argumentem przemawiającym za wykorzystaniem tej książki, oprócz treści, była jej dostępność w wersji elektronicznej. • do badań wykorzystana została książka autorstwa Wojciecha Jagielskiego pt. Dobre miejsce do umierania,

12. Książka elektroniczna • przed rozpoczęciem czytania, ankietowani mogli dopasować rozmiar czcionki do indywidualnych preferen-cji, • do przeczytania był ciąg dalszy tekstu czytanego w wersji drukowanej obejmu-jący odpowiednik 3 stron książki, • liczba zmian elektronicznych stron zależała od wybranego rozmiaru czcionki (5-10). • wersja elektroniczna książki pochodzi z serwisu NEXTO, • jest to wersja demo, zawierająca pierwsze 16 stron,

13. Druga część ankiety – po czytaniu (p.1-6) 1. Czytelność tekstu w e-czytniku jest:  dużo gorsza niż papieru,  niewiele gorsza od papieru,  taka sama jak papieru,  lepsza niż papieru. 2. Wyświetlacz e-czytnika męczy wzrok:  podobnie jak papier,  bardziej niż papier, lecz znacznie mniej niż monitor komputera,  podobnie jak monitor komputera. 3. Czytelność tekstu jest wystarczająca do czytania:  nawet kilkusetstronicowych dokumentów,  co najwyżej kilkudziesięciostronicowych dokumentów. 4. Mając na uwadze mobilność, wymiary urządzenia (szerokość, wysokość, grubość) są:  za małe,  za duże,  w sam raz. 5. Wyświetlacz czytnika jest:  stanowczo za mały,  za mały,  w sam raz. 6. Błysk pojawiający się przy zmianie stron:  nie przeszkadza,  przeszkadza w niewielkim stopniu,  bardzo przeszkadza.

14. Druga część ankiety – po czytaniu (p.7) 7. Jak ocenia Pani/Pan przydatność niżej wymienionych możliwości, jakie obecnie oferują e‑czytniki:

15. Druga część ankiety – po czytaniu (p.8-10) 8. Nastawienie do e-czytnika po wypróbowaniu i poznaniu możliwości:  sceptyczne,  obojętne,  pozytywne,  entuzjastyczne. 9. Czy chciałaby Pani/Pan posiadać to urządzenie?  tak,  nie,  nie wiem. 10. Jeśli w pytaniu 9. odpowiedź brzmi „tak” lub „nie wiem”, to ile maksymalnie gotowa byłaby Pani/Pan zapłacić za to urządzenie:  100 zł,  200 zł,  300 zł,  400 zł,  500 zł,  600 zł,  700 zł,  800 zł,  900 zł,  1000 zł,  1100 zł,  1200 zł.

16. Wyniki ankiety cz. 1. (p.1-5) 1. Płeć: 33os. / 66%→kobieta, 17os. / 34%→mężczyzna. 2. Wiek: 23os. / 46% →20 - 29, 17os. / 34% →30 - 39, 7os. / 14% →40 - 49, 3os. / 6% →50 i więcej. 3. Jak często korzysta Pani/Pan z komputera (stacjonarnego/laptopa): 48os. / 96% →codziennie lub prawie codziennie, 2os. / 4% →co kilka dni, 0os. / 0% →rzadziej. 4. W jaki sposób czyta Pani/Pan obszerne dokumenty elektroniczne (można zaznaczyć kilka): 46os. / 92% →na ekranie monitora komputera stacjon. lub laptopa, 3os. / 6% →na ekranie palmtopa, 6os. / 12% →na ekranie telefonu komórkowego, 28os. / 56% →robiąc wydruki. 5. Ogólne nastawienie do e-czytników: 6os. / 12% →sceptyczne, 14os. / 28% →obojętne, 23os. / 46% →pozytywne, 7os. / 14%→entuzjastyczne.

17. Wyniki ankiety cz. 2. (p.1-6) 1. Czytelność tekstu w e-czytniku jest: 1os. / 2% →dużo gorsza niż papieru, 15os. / 30% →niewiele gorsza od papieru, 21os. / 42% →taka sama jak papieru, 13os. / 26% →lepsza niż papieru. 2. Wyświetlacz e-czytnika męczy wzrok: 34os. / 68% →podobnie jak papier, 14os. / 28% →bardziej niż papier, lecz znacznie mniej niż monitor komputera, 2os. / 4% →podobnie jak monitor komputera. 3. Czytelność tekstu jest wystarczająca do czytania: 40os. / 80% →nawet kilkusetstronicowych dokumentów, 10os. / 20% →co najwyżej kilkudziesięciostronicowych dokumentów. 4. Mając na uwadze mobilność, wymiary urządzenia (szerokość, wysokość, grubość) są: 3os. / 6% →za małe, 1os. / 2% →za duże, 46os. / 92% →w sam raz. 5. Wyświetlacz czytnika jest: 0os. / 0% →stanowczo za mały, 13os. / 26% →za mały, 37os. / 74% →w sam raz. 6. Błysk pojawiający się przy zmianie stron: 17os. / 34% →nie przeszkadza, 27os. / 54% →przeszkadza w niewielkim stopniu, 6os. / 12% →bardzo przeszkadza.

18. Wyniki ankiety cz. 2. (p.7) 7. Jak ocenia Pani/Pan przydatność niżej wymienionych możliwości, jakie obecnie oferują e‑czytniki (na niebiesko wartości procentowe):

19. Wyniki ankiety cz. 2. (p.7) c.d.

20. Wyniki ankiety cz. 2. (p.8-10) 8. Nastawienie do e-czytnika po wypróbowaniu i poznaniu możliwości: 2os. / 4% →sceptyczne, 12% przed wypróbowaniem 1os. / 2% →obojętne, 28% przed wypróbowaniem 28os. / 56% →pozytywne, 46% przed wypróbowaniem 19os. / 38% →entuzjastyczne. 14% przed wypróbowaniem 9. Czy chciałaby Pani/Pan posiadać to urządzenie? 42os. / 84% →tak, 2os. / 4% →nie, 6os. / 12% →nie wiem. 10. Jeśli w pytaniu 9. odpowiedź brzmi „tak” lub „nie wiem”, to ile maksymalnie gotowa byłaby Pani/Pan zapłacić za to urządzenie: 3os. / 6% →100 zł, 5os. / 11% →200 zł, 15os. / 31% →300 zł, 7os. / 15% →400 zł, 9os. / 19% →500 zł, 4os. / 8% →600 zł, 2os. / 4% →700 zł, 1os. / 2% →800 zł, 0os. / 0% →900 zł, 1os. / 2% →1000 zł, 0os. / 0% →1100 zł, 1os. / 2% →1200 zł.

21. Czy to już zmierz ery druku?

22. Czy to już zmierz ery druku? TAK!

23. Dziękuję za uwagę