SPOŁECZNE ROLE OJCA I MATKI Opracowała: Monika Haligowska

1. SPOŁECZNE ROLE OJCA I MATKI Opracowała: Monika Haligowska

2. Rola obojga rodziców w wychowywaniu i opiekowaniu się dzieckiem jest równie ważna, choć każde z nich ma nieco inne funkcje do odegrania oraz różne zadania do wypełnienia w stosunku do swoich dzieci.

3. ROLA OJCA Ojciec wpływa na rozwój dziecka dwoma drogami: pośrednią – przez osobę matki oraz bezpośrednio – poprzez udział w codziennych osobistych kontaktach z dzieckiem. Każdy ojciec ma do spełnienia w rozwoju dziecka specyficzną, niezwykle ważną i trudną rolę.

4. ROLA OJCA • ojciec pomaga dziecku przejść od fazy statycznego • spokoju i poczucia bezpieczeństwa do dynamicznego • rozwiązywania napotkanych problemów, co oznacza • dodawanie otuchy i uczenie niezależności; • powinien przygotować dziecko na niebezpieczeństwa, • pomóc mu dokonywać samodzielnych wyborów, • zachęcać do działania, uczyć odpowiedzialności;

5. ROLA OJCA • uczy dzieci poszanowania godności kobiety: chłopców • uczy szanować dziewczęta, dziewczętom wskazuje • potrzebę szacunku dla własnej kobiecości; • wpływa na przystosowanie się dziecka do życia • w społeczności szerszej niż rodzina, kształtuje u niego • potrzebę osiągnięć, motywuje do samodzielności; • podkreślając odmienność roli mężczyzny i kobiety, • przyczyniają się w ten sposób do rozwoju u dzieci • zachowań związanych z własną płcią;

6. ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA • daje synowi wzorce dot. roli męskiej – roli ojca, • męża, brata, etc. które są przez niego przyswajane • na drodze naśladowania; • naśladowanie dotyczy również sfery emocjonalnej; • Psychologowie i in. zauważają, że osoby, które nie miały okazji w dzieciństwie poczuć niejako • „na własnej skórze” pozytywnej postawy ojca, później w dorosłym życiu mają duże kłopoty • z okazywaniem miłości własnym dzieciom.

7. ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA • ojciec kładzie fundament pod poczucie tożsamości • młodego chłopca; poprzez swoje wymagania • i zachowanie przekazuje mu najistotniejszą wiedzę • o tym, kim jest mężczyzna; • wzbudza w synu wiarę we własne siły i utrwala ją • w nim; • daje synowi odpowiedzi na to, czy ten dobrze coś • robi i potwierdza jego wartość;

8. ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA • syn ulega wpływom ojca w takich sferach życia, jak: • przekonania polityczne i stosunek do pracy zawodowej; • przyczynia się w znaczący sposób do rozwoju moralnego • syna, w kształtowaniu jego wartości i sumienia; • w miarę upływu czasu rozwoju syn przyswaja rolę męską • od ojca, ale już na drodze modelowania; nie naśladuje • już dosłownie zachowań ojca, ale odczytuje ich sens • (po co ojciec to robi), nadając im własne znaczenie; • robi to samo co ojciec, ale po swojemu;

9. MOŻLIWE SKUTKI NIEOBECNOŚCI OJCA • DLA FUNKCJONOWANIA DZIECKA • chłopiec pod nieobecność ojca, nie posiadając realnego • wzorca męskiego do identyfikacji będzie tworzył własny • obraz tzw. „prawdziwego mężczyzny”, w którym będą • dominować cechy i zachowania agresywne; • chłopiec spostrzega, że w otaczającym go świecie istnieją • mężczyźni, do obowiązków których należą walka • i używanie siły; • wielu chłopców bycie mężczyzną łączy z demonstrowaniem • siły, przemocy i agresji;

10. badania Schona Lothara: • chłopcy wychowywani tylko przez kobiety są bardziej • agresywni i częściej wpadają w konflikt z prawem niż • chłopcy, w których wychowaniu ojciec brał czynny udział, • co można wyjaśnić tym, że chłopiec wychowywany bez ojca • tworzy sobie własny obraz mężczyzny i dąży do tego, • aby takim mężczyzną być; jednocześnie odrzuca • naśladowanie zachowań matki, jako – wg niego – • przynależnych tylko kobietom; • Zachowuje się agresywnie, ponieważ: • złości go to, co proponuje mu matka, bo nie jest to zgodne z tym, • co sam sobie wymyślił; • 2) złość tę okazuje tak, jak jego zdaniem przystoi to mężczyźnie.

11. w okresie dzieciństwa chłopcy wychowywani bez ojców: • mieli słabą motywację do osiągnięć, • niską samooceną, • małą zdolność do rezygnacji z bieżących nagród • dla korzyści, które można by osiągnąć w przyszłości, • byli mniej skłonni do rywalizacji, • mniej cierpliwi i odporni na niepowodzenia, • ujawniali większą koncentrację na sobie, • byli lękliwi, co przeważnie nie było dostrzegane • przez otoczenie;

12. - mieli poczucie braku równowagi emocjonalnej, • - szybko wpadali w złość, • często odczuwali smutek bez przyczyny, • mówili o zmieniających się falujących nastrojach, • często alienowali się w grupie, co rodziło trudności • z budowaniem i utrzymywaniem głębokich i długotrwałych • związków z rówieśnikami; • choć zarazem postrzegani byli jako osoby bardzo • towarzyskie.

13. ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI • mają decydujący wpływ na to, jak córka zaistnieje za jakiś • czas w roli kobiety; • wychowując córkę musi odpowiedzieć sobie na pytanie: • jakie cechy / kompetencje / postawy będą jej najbardziej • przydatne w dorosłym życiu? • podczas zabaw uczy się wchodzenia w relacje oparte • na rywalizacji, sile, dzięki czemu może nabrać przekonania • o swojej fizycznej sprawności, co jest niezbędne • do budowania obrazu siebie i przekonania o własnych • możliwościach potrzebnych w kontaktach z rówieśnikami, • w relacjach;

14. ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI • relacja z ojcem przekłada się na edukację szkolną dziewcząt: • zainteresowanie ojców postępami córek przyczynia się • do tego, że lepiej radzą sobie z matematyką i naukami • ścisłymi; • w wieku dojrzewania osiągają lepsze wyniki w nauce; • Relacja ta działa w obie strony: • Ojcowie zaangażowani w życie szkolne dzieci, częściej bawią się z nimi, lepiej porozumiewają, potrafią słuchać dziecka • i opiekować się nimi.

15. ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI • brak dobrej relacji z ojcem zmniejsza poczucie • bezpieczeństwa i pewności sobie w roli • kobiety; • w konsekwencji córka szuka za wszelką cenę • takiego związku, w którym odnajdzie oparcie • i potwierdzenie swojej kobiecości; • (Wojciechowska, 2007)

16. WYCHOWYWANIE SYNÓW PRZEZ SAMOTNE MATKI – zagrożenia: • jeśli dziecko jest dla niej jedynym sensem życia, to może • próbować je zawłaszczyć, hamując jego próby • usamodzielnienia się, • może próbować uczynić z syna „zastępczego partnera”, • podkreślając: „on jest taki dobry dla mnie”, co może • doprowadzić u niego w dorosłym życiu do ukształtowania • się egocentrycznej postawy w relacjach z rówieśnikami, • bądź np. na przyjęciu w późniejszym życiu, zwłaszcza • w relacjach z kobietami, „postawy opiekuna” cechującej się • nieumiejętnością wystarczającego dbania o zaspokajanie • własnych potrzeb;

17. ROLA MATKI • pełni wobec dzieci funkcje opiekuńcze i wychowawcze; • zaspokaja podstawowe potrzeby dziecka; okazując dziecku • troskę, miłość, zapewnia mu bezpieczeństwo i poczucie • więzi, przynależności; • odgrywa decydującą rolę w uformowaniu postawy dziecka • wobec otaczającego świata głównie dlatego, że jej kontakt • z dzieckiem jest pierwszym ze wszystkich kontaktów • społecznych dziecka; dostarcza dziecku pierwszych wzorów • relacji społecznych, dot. samouspokajania i inicjowania • kontaktu, dzięki czemu później potrafi ono radzić sobie • z emocjami i podejmuje relacje społeczne; • (Stokłosa, 1987; Wojciechowska, 2007)

18. ROLA MATKI • dba o klimat emocjonalny oraz ciepło w rodzinie, • o harmonijne relacje panujące pomiędzy jej poszczególnymi • członkami; jej rola polega na podtrzymywaniu więzi • rodzinnych i kultywowaniu tradycji; • dba o rozwój dzieci, zwł. emocjonalny, ucząc, jak wyrażać • emocje, uczy dzieci szacunku, tolerancji, troski, cierpliwości; • dostarcza wzorca kobiecości, zarówno dziewczynkom, • jak i chłopcom; ułatwia córkom identyfikację z własną płcią, • a synom – pierwsze bliskie relacje z dziewczętami;

19. Porównanie stylu opieki podejmowanego przez matkę i ojca

20. LITERATURA: K. Jabłoński (2009). Będę jak mój tata. Wpływ rozwodu rodziców na życie synów. Charaktery nr 9, s. 22-25. E. Napora (2007). Cień wielkiej góry : relacje z ojcem a psychospołeczne funkcjonowanie dorosłego syna. Sprawozdanie z badań. – Bibliogr. Niebieska Linia, nr 2, s. 16–18. K. Pospiszyl (2004). Ojcostwo w życiu mężczyzny. Małżeństwo i Rodzina nr 2, s. 24–28. Z. Skorny (1992). Psychologia wychowawcza dla nauczycieli. Warszawa WSiP. M. Smith (2005). Między ojcem a synem [decydujące znaczenie aktywnej obecności ojca dla rozwoju syna. Niebieska Linia nr 1, s. 16-18. B. Stokłosa (1987). Struktura rodziny a wzorce poznawcze ról rodzinnych. Rzeszów WSP. E. Szperlich (2007). Mały książę mamusi. Konsekwencje nieobecności ojca w dorastaniu syna. Charaktery nr 5, s. 30–32. A. Widera-Wysoczańska Docenić rolę ojca (2005). Świat Problemów, nr 1, s. 21–23

21. J. Wojciechowska (2005). Córki i ich ojcowie. Wpływ ojców na córki, rodzaje i konsekwencje ojcowskiego wsparcia. Charaktery nr 7, s. 19–20. J. Wojciechowska (2007). Bo do dziecka trzeba dwojga. Interakcje rodziców z dziećmi, ich wpływ na rozwój : relacje ojca z córką. Charaktery nr 7, s. 18–20. M. Ziemska (1979). Rodzina i dziecko. Warszawa PWN.