Privreda i kultura u zapadnoj Evropi

1. Privreda i kultura u zapadnoj Evropi

2. Privreda u ranom srednjem veku • U ranom srednjem veku privreda je bila zaostala, praktično jedina privredna grana bila je poljoprivreda • Nekadašnji slobodni seljaci postali su zavisni seljaci (kmetovi) • Oni su prema feudalcima imali brojne obaveze, koje jednim imenom zovemo renta • Postojale su tri vrste rente: • Radna • Naturalna • Novčana

3. Poljoprivreda je bila zaostala, viškova proizvoda gotovo da nije bilo • Novca nije bilo u opticaju, nije se koristio • Proizvodi su plaćani poljoprivrednim proizvodom ili razmenom. • Takav oblik privrede zovemo naturalnom privredom. • Stari rimski gradovi propali su za vreme Velike seobe naroda

4. Promene u evropskoj privredi • Seobe naroda ograničavale su mogućnost razvoja Evrope • Okončanje poslednjeg talasa seobe naroda, sredinom 11.veka, prestanak velikih epidemija zaraznih bolesti dovelo je do povećanja broja stanovnika i omogućilo je unapredjenje privrede u Evropi • Veći broj stanovnika zahtevao je i više hrane, to dovodi do unapredjenja poljoprivrede • Razvoju poljoprivrede doprineli su i krstaški ratovi, u Evropi počinju da uzgajaju nove kulture, koje su krstaši doneli sa istoka

5. Ratovi su doveli i do razvoja zanatstva, jer se znatno povećala potražnja za kvalitetnim oružjem, oklopima • Povećanje proizvodnje dovelo je do pojave viškova proizvoda, što je dovelo do oživljavanja trgovine • Razvoj zanatstva i trgovine doveo je i do potrebe za novcem • Sve ovo dovelo je do pojave novog oblika privrede: robno-novčane privrede

6. Gradovi • Razvoj trgovine i zanatstva doveo je do obnavljanja starih rimskih gradova i osnivanja novih gradova kao trgovačko-zanatskih centara • Gradovi su osnivani: na raskrsnicama puteva, u blizini velikih feudalnih imanja, u dolinama velikih reka, u blizini crkvenih centara

7. U 12.veku počinju da se osnivaju udruženja gradskih zanatlija: esnafi (cehovi) • Esnaf je okupljao sve zanatlije jedne struke • Svaki esnaf je imao svoj statut i pravila kojih su morali svi da se pridržavaju • Konkurencija je bila zabranjena, sve zanatlije su proizvode prodavale po istoj ceni. • Ovi propisi su donekle štitili interese kupaca, ali su vremenom kočili razvoj zanatske proizvodnje

8. Trgovci su se takodje udruživali u svoja udruženja, koja su se zvala hanze (gilde) • Hanze su bile moćnije od esnafa, tako su se čitavi gradovi udruživali u trgovačke saveze. • Tako je, sredinom 12.veka, nastala Severnonemačka hanza (Hanzeatski savez) • Imala je trgovački monopol na trgovinu na Baltičkom moru i na Severnom moru

9. Glavna baza nemačkih trgovaca za širenje na sever i istok bio je grad Libek,

10. Svoja trgovačka sedišta Hanza je imala u gradovima: Brižu, Kopenhagenu, Londonu • Nemački kolonisti, pod nadzorom Hanze, osnovali su gradove Talin i Rigu • Opadanje moći Hanze počelo je još krajem 14.veka, a ukinuta je sredinom 17.veka

11. Najveći deo trgovine sa istokom nalazio se u rukama Venecije i Djenove • Do otkrića Amerike najveći deo trgovine bio je vezan za Sredozemno more

12. Razvoj nauke • Crkveno učenje trebalo je povezati u jednu celinu i definisati mu smisao da bude prihvatljivo širokim narodnim masama • To je bio zadatak srednjevekovne crkvene filozofije, koja se naziva sholastika • Zadatak sholastike bio je da pronadje dokaze za istinitost crkvenih dogmi; njen cilj nije bio sticanje novih znanja već dokazivanje večitih istina

13. Po tumačenju crkve, sva znanja već su sadržana u Bibliji i delima “crkvenih otaca” • Crkvenim ocima nazivaju se rano hrišćanski teolozi 4. i 5.veka, koji su dali teorijsku osnovu hrišćanstva na zapadu • Najznačajniji crkveni oci bili su: Aurelije Augustin (najznačajnije delo “O državi božjoj”) i Jeronim (preveo je Bibliju na latinski, njegov prevod Biblije crkva jedino priznaje)

14. Univerziteti • Razvoj privrede, od 11.veka, pojava gradjanske klase, uticao je da škole sve više dobiju svetovno obeležje. • Zanatlijama, trgovcima i gradskim činovnicima bilo je potrebno čitanje, pisanje i računanje, pa se u gradskim školama akcenat stavljao na te predmete

15. Sedam slobodnih veština • Obuhvatale su viši stepen obrazovanja, kao priprema za univerzitet • Dele se na dve grupe: • Trivijum (gramatika, retorija i dijalektika) • Kvadrijum ( aritmetika, geometrija, astronomija i muzika)

16. Krajem 11.veka nastaju prvi univerziteti • Reč univerzitet nastala je od latinske reči “universitas”-zajednica, pošto su univerziteti bili zajednice profesora i studenata • Najstariji univerzitet osnovan je u Bolonji 1088.god.

17. Najznačajniji britanski univerziteti bili su u Oksfordu i Kembridžu • Najznačajniji univerzitet u Francuskoj osnovan je u Parizu (Sorbona, dobio ime po osnivaču Robertu de Sorbonu 1257.god.

18. Sorbona

19. Grb Oksforda (od 1167.god.) • Moto univerziteta: “Gospod je moje svetlo” • Sukob sa lokalnim stanovništvom doveo je do odlaska grupe profesora, koji su 1209.god. osnovali Kembridž, od tada su ta dva univerziteta konkurenti

20. Grb Kembridža • Moto: • “Odavde svetlost i dragoceno znanje • Najviše nobelovaca od svih univerziteta(81 do 2008.god.)

21. Najstariji slovenski univerzitet osnovao je češki kralj i nemački car Karlo IV u Pragu 1348.god. • Prirodne nauke su se sporije razvijale jer je crkva odbacivala proučavanje prirodnih pojava • Najznačajniji predstavnik naučne misli i pristalica proučavanja prirode bio je engleski filozof i sveštenik Rodžer Bejkon (13.vek)

22. U 13.veku sholastika je dostigla vrhunac u delu Tome Akvinskog (delo Suma teologije) • On je povezao Aristotelovu filozofiju sa teologijom i detaljno argumentovao učenje katoličke crkve

23. Umetnost • U arhitekturi se izdvajaju dva stila gradnje: • Romanika • Razvila se u 11.veku u severnoj Francuskoj • Nastala je po uzoru na gradjevine Karla Velikog, koje su gradjene po uzoru na rimsku i vizantijsku arhitekturu • Trajala je do sredine 13.veka

25. Gotika • Nastala je u 12.veku i do kraja tog veka uglavnom potisnula romaniku • Stanovništvu na Apeninskom poluostrvu, naviknutom na rimske gradjevine taj stil nije se dopao pa su ga nazvali “varvarskim” ili gotičkim