KENTSEL DÖNÜŞÜM YIKIMLAR ASBEST

1. KENTSEL DÖNÜŞÜM YIKIMLAR ASBEST Doç.Dr. Gürkan Emre Gürcanlı1, Dr. Ercan Duman2 İTÜ İnşaat Fakültesi İnş. Müh. Bölümü Öğr. Üyesi 2. İşyeri Hekimi

2. Kentsel Dönüşüm kapsamında • 05 Ekim 2012 Cuma 16:31 Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Esenler'de gerçekleşen törende, yaklaşık 7 milyon binanın elden geçeceği kentsel dönüşüm projesi için düğmeye bastı. İstanbul Esenler'den düzenlenen kentsel dönüşüm projesi törenine katılan Erdoğan, burada yaptığı konuşmanın ardından binaların yıkılmasına geçildi. 35 ilde eş zamanlı olarak başlatılan ve yıkımın yapılacağı bazı şehirlere canlı bağlantı kurulan törende, yıkımı ilk olarak Başbakan Erdoğan, "Ya Allah Bismillah" diye başlattı.  Başbakan Erdoğan, Esenler'den, Çekmeköy'deki binaların yıkımını patlatma yönetimiyle başlattı. Kentsel dönüşüm kapsamında ilk etapta 150 kamu binasının yıkılması planlandı. 20 yıllık bir süreci kapsayan ve 7 milyon bina elden geçirileceği 400 milyar dolarlık projenin başlangıcında yıkılacak binalar için 440 kilo patlayıcının kullanılacağı bildirildi. Kamu binaları ve özel mülkler olmak üzere toplam, 3 bin 169 bina, 6 bin 404 daire ve 34 hizmet binasının yıkılmasına aynı anda başlandı. 

3. Kentsel Dönüşüm kapsamında 2 Kasım 2012 Türkiye'de toplam 7 milyon binanın elden geçirileceği Kentsel Dönüşüm' projesi kapsamında Trabzon'da da 612 bina yıkıldı. • Türkiye'de toplam 7 milyon binanın elden geçirileceği Kentsel Dönüşüm' projesi kapsamında Trabzon'da da 612 bina yıkıldı. • Trabzon Belediyesi ile TOKİ'nin ilk Kentsel Dönüşüm uygulaması olan Zağnos Vadisi Kentsel Dönüşüm Projesi'nin 4. ve son aşama çalışmaları devam ediyor. 2004 yılında başlayan proje kapsamında yıkılacak 636 yapıdan 583'ü kamulaştırıldı. Yıkılan 492 bina için ise 3 bin 426 hak sahibine 161 milyon 315 bin lira ödendi.Yaklaşık 30 hektarlık alanda süren çalışmaların yılsonuna kadar tamamlanması planlanıyor.

4. Asbest Nedir? • Türkiye ‘de özellikle Bursa, Diyarbakır, Denizli, Eskişehir, Kütahya, Konya, Sivas, Şanlıurfa gibi bölgelerde rastlanan asbest ya da diğer ismiyle amyant, fiberli yapıya sahip minerallere verilen isimdir. • Bir silikat olan tremilitin bozulmasından meydana gelen asbestin kolayca eğilip bükülebilen elastik olmayan bir yapısı vardır ve elle tel tel ayrılabilecek kadar zayıf bir dayanıma sahiptir. Asbest, lifli, yumuşak, ateşte niteliği değişmeyen, zayıf ısıl ve elektriksel özgül iletkenlik, mikroorganizmalara direnç gibi özelliklere sahip madensel bir maddedir. Asbestin bu doğal özellikleri onu ideal bir yalıtım maddesi yapmaktadır. • 20. yüzyıl başlarından itibaren yaygın bir şekilde endüstride kullanılan asbestin üç binden fazla kullanım alanı vardır.

5. Asbest Nelere Yol Açar? • Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), her yıl dünyada kanser yapıcı maddeleri düzenli olarak özelliklerine göre gruplara ayırır. Ajansın kanserojen maddeler listesinde asbest maddesi, "kesin kanserojen" tanımlanması ile 1. grupta sınıflandırılmıştır. Asbest, solunum ya da içme suyuyla vücuda girdiğinde başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açar. Asbest lifleri havayla alındığında bu liflerin büyük bölümü hava yolları hücrelerinde birikir. Bunların üst solunum yollarının yukarı bölümlerinde kalan bir bölümü boğazdaki mukus tabakasıyla birlikte balgamla atılır veya yutulur. Ancak bir bölümü akciğerin derin kısımlarına kadar iner ve vücuttan hiçbir zaman çıkmayabilir. Asbestin neden olduğu hastalıkların ortaya çıkması için 20–40 yıl arası bir süre geçmesi gerekir. Asbestin neden olduğu hastalıklar şunlardır: • Asbestoz: İlk olarak tersane işlerinde çalışanlarda tespit edilen asbestoz, asbest liflerini çözmeye çalışan vücut tarafından üretılen asidin akciğer zarında olusturduğu yaralardır. Bu hastalığın kendinı göstermesi 10-20 yılı bulmaktadır. • Mezotelyoma: Asbestin yol açtığı en önemli hastalık akciğer zarı ve karın zarı kanseri, yani mezotelyomadır. Batı ülkelerinde yılda her bir milyon kişinin 1-2'sinde saptanan mezotelyoma, ülkemizde yılda en az 500 kişide görülmektedir. Mezotelyomaya ait en sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır. Akciğer röntgeni ve tomografide tipik bulgular saptanabilirse de, kesin tanı için başvurulan standart yöntem akciğer zarı biyopsisidir. Mezotelyoma, erken dönemde tanınıp uygun cerrahi girişim uygulanamadığında, ilaç ya da ışın tedavisine iyi cevap vermeyen ve hastayı kısa zamanda ölüme götüren bir hastalıktır. • Kanser: Asbest, akciğer, gırtlak ve sindirim sistemi kanserlerine yol açmaktadır. • Akciğer zarı (pleura) kalınlaşması

6. Asbest Yasağı • Kansere neden olan asbestin, üretimi, kullanımı ve piyasaya arzı ile asbest içeren eşyanın piyasaya arzını yasaklayan yönetmelik 31 Aralık 2010 itibarıyla yürürlüğe girdi. Daha önce kısmen yasaklanan asbest, tamamen yasaklı hale gelirken, Avrupa Birliği ile de bu konuda tam uyum sağlanması hedeflenmişti. • Yürürlüğe girecek yönetmelikle, asbestin, herhangi bir ürünün üretiminde kullanılması ve asbest içeren tüm ürünlerin piyasaya arzı da yasaklanmış olacak. • Kansere neden olan asbestin üretimi, kullanımı ve asbest içeren eşyanın piyasaya sunulmasını yasaklayan, ’’Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’’ Resmi Gazetede 29 Ağustos 2010 tarihinde yayımlanmıştı.

7. Asbest Nerelerde Bulunur? • - Bazı tavan kaplamalarında- Isı ve yangın yalıtımı için kullanılan izolasyon malzemeleri ve panellerinde - Kazanlarda ve borularda kullanılan ısı yalıtım malzemelerinde- Çelik yapıların yangına karşı korunması için kullanılan malzemelerde- Elektrikli araçların yalıtımında kullanılan bazı kağıt çeşitlerinde- Bitümlü çatı kaplama malzemelerinde- Vinil veya thermoplastik zemin döşemelerinde- Asbestli çimento ürünleri  olarak oluklu çatı kaplamaları ve  duvar kaplamalarında- Tekstil sektöründe kullanılan bazı iplik türlerinde

8. Asbest Nerelerde Bulunur? • Bu saydıklarımız genelde Asbest içeren malzemeler • AMA!!! daha pek çok malzemede bulunabileceği göz ardı edilmemelidir. • Asbestin bulunmadığı birkaç malzeme arasında cam, katı ahşap kapılar, taş ve tuğlalar sayılabilir. • Bazı tadilat ve  inşaat işlerinde içinde asbest ihtiva edildiğinden  şüphelenilen  malzemeler bilinçsizce kırılıp, parçalanıp, hasar verilerek içeriği incelenmeye çalışılmaktadır. Bu asla yapılmamalıdır. Bu işlem asbest analizi yapmak için eğitilmiş gerekli sertifika ve yetkiye sahip  uzmanlara gereksinim vardır

9. Asbest Nerelerde Bulunur? Listeyi genişletmek mümkündür… • A • Ana manifold izolasyon malzemesi • Araba gövde filtreleri • Araçlardaki eksozlar • Asansör şaftalarındaki asbest içerikli çimento harcı • Asbest içerikli havalandırma Kanalları : İç - Dış Akustik ve Isı Yalıtımı • Asansör odalarındaki ve elektrik kabinlerindeki ark korumaları • Asbest bazlı plastic ürünler – elektrik yalıtım malzemeleri ve aside dayanıklı bileşimler • Asbest içeren tavan döşemeleri • Asbest içeren çimento kondüiti • Asbest dolgulu elektrik sigorta paneli • Asbest dolgulu dış çatı ve duvar kaplamaları • Asbest dolgulu iç yapıştırıcı ve yağmur iniş boruları • Asbestos dolgulu oluklar, sırt kaplamaları, gaz ölçer kapakları, kablo bağlantıları ve kaplamaları • Asbest dolgulu duvarlar arasındaki boşluğu ugulanan çimento • Asbest içerikli duman , gaz çıkış kanallarının iç kaplaması. • Asbest içerikli çimentolu yağmur drenaj hatları • Asbest içerikli su boruları (genellikle yeraltı) • Asbest içerikli laminant (formika gibi) ısı direncinin arttırılmasında kullanılan • Asbest içerikli muşambalar • Asbest içerikli kağıt kaplamalar • Asbest içerikli çatı döşemeleri • Asbest içerikli tekstiller • Asbestiçeriklihavalandırmakanallarındabulunantekstilcontalar • Asbestiçereniplikler • AsbestiçerikliOtoklav/sterilazörYalıtımmalzemeleri • Asetilengazsilindirlerindeastar • Ateşedayanıklı plaster pano

10. Asbest Nerelerde Bulunur? Listeyi genişletmek mümkündür… • KKablopenetrasyonçantalar (Tipikolarak Telekom) • Kaynakçubukları • Kaynatmakazanı , duvar , asansörşaftboşlularındakullanlandolgumacun • Kerosen ısıtıcılardaki krizotilfitiller • LLabaratuvarlardakidumandüzenekpanelleri • Labaratuvardakiısıtıcıfırınyalıtımparçaları • Lokomotiflerdekikaynatmakazanıetrafındakullanılanyalıtımmalzemesi • MMastikler, macunlar • Mukavva ; ısıtmabirimiveduvararasınayerleştirilen • Mukavva ; şalterkutusuarasınayerleştirilen • OOtomobilfrenvecontalarındakullanılanSıkıştırılmışasbesttüyleri • PPlasterve plaster yapıştırıcılar • Pencerelerdekullanılanmacunlar • S-ŞSahadakullanılanşalterpanelleri • Spreyduvarveçatılardakullanılansesyalıtımkimyasalları • Spreyyalıtımmalzemeleri • Şarapfiltreleri , bazıiçecekfiltreler • TTrenlerdeçelikkaplamavelamineksarasındakispreyyalıtımkimyasalı • Tülhasırlarlaboratuvarlar,kimyarafineleri • VValfleriveölçerlerisaranfiberiplikler • Valfve pompa izolasyon • Viniliçinalttabakaolarakuygulananasbestiçerikliçimento • YYalıtımblokları • Yangınadayanıklıbattaniyeler • Yangınadayanıklıperdeler • Yangınkapısıyalıtımı, Yangınadayanıklıduvarsıvaharcı • Yanmayadayanıklıduvarlardapenetrasyonyalıtımmalzemesi • Yanmayıgeciktiriciçelikkolonvekirişlereuygulanankimyasallar • Yüksekkatlıbinalardaankrajnoktalarınıbağlayanmalzemeler • Yüksekkatlıbinalardapenetrasyonbetontabakalarda • BBağlantı , yalıtımhalatlarıveşeritleri • Balatalar • Bitümbazlısuyalıtımmalzemeleri • Bitümlüyapıştırıcıvedolgumalzemeleri • Boiler(Kaynatmakazanı) contaları • Boiler(Kaynatmakazanı) yalıtımlevhaları • Boruyalıtımmalzemeleri • ÇÇatılardakullanılansesyalıtımkaplamaları • Çatlaklarıdoldurmadakullanılanalçılar • DDayanıklıkaplamamlar • Dayanıklızemindöşemeleri • Debriyajyüzü • Dokumakabloyalıtımmalzemesi • Duvarkaplamalevhaları • EEldivenler • Elektriksigortaşiltlerivepanelleri • ElektrikliIsıtıcıkaplarda – yalıtımbloku • Elektriklisuısıtıcılrındakibazımukavvatabakalar • Elektrikliışıkbalantınoktaları • Elektrikkumandakonsolu • Epoksiboyaları • Esnekkablolar • FFırınkapaklarındakisızdırmazfitiller • Fren disk pedleri • HHavalandırmasistemlerindekielektrikliısıtıcıyalıtımmalzemesi • Harç,dolgu,alçıiçinasbestçimentosu • I ­ İIsıtıcıYalıtımı • İçduvarvetavanauygulananasbestiçerikliçimentotabakası

11. Bir binada asbest bulunması muhtemel yerler

12. Bir binada asbest bulunması muhtemel yerler

13. Bir binada asbest bulunması muhtemel yerler

14. Amyant Örgülü Bez Amyant Örgülü Fitil • Seramik Kumaş • Amyant Eldiven

15. Asma tavanda Asbest levla Asbest Yalıtım Levhası • Asbest içeren zemin kaplaması • Asbest içeren, yağmur borusu ve eternit kaplama

16. Çatı izolasyonunda asbest içerikli eternit levha Asbest Yalıtım Levhası • Yıpranmış çatı kaplaması • Asbest içeren boru

17. Kırılmış asbest içerikli yalıtım malzemelerinin kullanıldığı çalışmalar • Asbest içerikli kaplama malzemeleri ve betonun kullanıldığı çalışmalar

18. ASBEST MARUZİYETİ RİSKİ OLAN FAALİYETLER Asbest içerikli malzeme ile kaplanmış tavanın kesilmesi • Zarar görmüş asbest içerikli yalıtım malzemesi kullanılmış panelin tamir edilmesi • Asbest içerikli çimento kullanılmış fayans ve zeminlerin delinmesi • Asbest içerikli malzemelerin kulanıldığı çatı ve cephe kaplama sökümü

19. ASBEST MARUZİYETİ RİSKİ OLAN FAALİYETLER Asbest içerikli tank yüzey ve yer kaplamalarının sökülmesi • Yangına karşı koruyucu örtülerin atılması • Dokuma bağlayıcı parçaların sökümü • Asbest içerikli sızıdırmaz contaların sökümü

20. ASBEST MARUZİYETİ RİSKİ OLAN FAALİYETLER • Asbest içerikli kaplamanın kesilmesi ve sökülmesi • Asbest içeren eski tip elektrik sigortasının sökümü

21. ASBEST İLE ÇALIŞMANIN PLANLANMASI VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ • Yıkım, kırım,söküm ve temizlik gibi kısa süreli çalışmalar için yapılmalı • Çalışma öncesi iş güvenliği , grup mühendis ve süpervizörleri tarafından asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak risk değerlendirmesi yapmaları gerekmektedir. • Mümkün olduğunca çalışanların asbestli ortamdaki çalışma zamanlarının azaltılması ve değişimli olarak çalıştırılması. • Gerekli görüldüğü durumlarda çalışma ortamındaki asbest liflerinin ölçümünün yapılması ve havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama (TWA) değerinin 0,1 lif/cm3 geçmesi durumunda gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır.

22. ASBEST İLE ÇALIŞMANIN PLANLANMASI VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ • İş güvenliği ve çevre departmanının gerekli gördüğü durumlarda çalışma alanının kapatılması gerekmektedir. • Çalışma ortamının ikaz bandı ve işaretlerle belirlenmesi gerekmektedir. • Kapama ahşap iskeleti , 1000 poletilenpastikfolienin yapıştırıcı (polivinil asetat - PVA) ile birbirine bağlanması gerekmektedir. • Kapamada çalışma yapabilecek kadar boşluk olması gerekmektedir. • Hava boruları da dahil olmak üzere sızdırmaz olup olmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. • Bir kova su,bez,püskürtücü, duman borusu,vakumlu temizleyici ,hortumu ve nozülü gibi ekipmanların işe başlamadan önce kapatılan çalışma alanının içine alınması gerekmektedir. • Asbest sızmasının engellenmesi için duman testinin yapılması gerekmektedir. • Ortamın çalışma sonunda vakumlu temizleyici ile temizlenmesi gerekmektedir • Ekipman ve polietilen kapamanın hafif ıslatılmış bez ile temizlenmesi gerekmektedir. • Çalışanın kendini de vakumlu temizleyici ile temizlemesi gerekmektedir. • Kişisel koruyucu ekipmanlar ve polietilen kaplamanın işaretlenmiş çift sızdırmaz dayanıklı atık torbasına konulduktan sonra asbest bertaraf konteynırına atılması gerekmektedir. • Asbest bertaraf konteynırının tamamen kapalı ve sızdırmaz olduğunun kontrol edilmesi gerekmektedir. • Etraftaki çalışanların bilgilendirilmesi gerekmektedir.

23. ASBEST İÇERİKLİ MALZEMELERİN ISLATILMASI • Öncelikli olarak ortamdaki elektrikli ekipman ve aksamın izole edilmesi gerekmektedir. • Bahçe tipi 3.4 bar (50 psi) düşük basınçlı püskürtücü kullanılması gerekmektedir. • Ortamdaki asbest içerikli malzemelerin çalışma öncesi akıp sulu çamur olmayacak şekilde püskürtücü kullanılarak veya ıslak bez, fırça ile ıslatılması gerekmektedir. • Islatılan asbest içerikli malzeme ile yapılan çalışma daha kolay olacağı gibi mavi ve kahverengi asbestin suyu zor absorbe ettiğinin bilinmesi gerekmektedir. • Çok ıslak alanlarda vakum temizleyici kullanılması durumunda zarar görebilir .

24. KİŞiSEL KORUYUCU EKİPMANLAR KORUYUCU KIYAFET • Tek kullanımlık (BS EN ISO 13982-1) tamamen vücudu kaplayan pamuklu partikülleri tutabilecek koruyucu kıyafet kullanılması gerekmektedir. • Su geçirmez olması gerekmektedir. • Bir beden büyük olması kullanım esnasında oluşabilecek sökülmeleri engelleyecektir. • Koruyucu kıyafet içine giyilecek elbisenin bol ve uzun kollu olmaması gerekmektedir. • Tüm vücudu ve ayakkabıları da içine alacak koruyucu kıyafet seçilmelidir. • Tüm yüzü ve respiratörbağlantılarıda saran kapşonlu koruyucu kıyafet olması gerekmektedir. • Kullanım sonrası bertaraf konteynırına atılması gerekmektedir. •  ELDİVENLER: Tek kullanımlık eldivenlerin kullanılması gerekmektedir. • Kullanım sonrası bertaraf konteynırına atılması gerekmektedir. •  AYAK KORUYUCULAR: Tek kullanımlık ayakkabılar veya ayakkabaları da içine alan koruyucu kıyafet olması gerekmektedir. •  SOLUNUM KORUYUCU: Tek kullanımlık solunum koruyucuların standart EN 149 ( FFP3 tip) , EN 1827 (FMP3 tip) veya yarı respirator( standart EN140) P3 filtreyle , (standart EN405) P3 filtreyle kullanılması gerekmektedir. • Tamamen sonlumu kapatacak şekilde giyilmesi ve uygun ölçüde seçilmesi gerekmektedir. • Solunum koruyucu ekipman kullanımı hakkında kullanıcının eğitilmesi gerekmektedir. • Üretici firmanın önerdiği talimatlarla göre kullanılması gerekmektedir. • Diğer kişisel koruyucu ekipmanlarla uyumlu solunum koruyucu kullanılmalıdır. • Tek kullanımlık solunum koruyucular bertaraf edilmeli , yarı respirator ise iyice arındırıldıktan sonra filtresi değiştirilerek kullanılmalıdır. • Kullanıcı tatrafından sürekli ekipman kontrol edildlikten sonra herhangi hasar tıkanma olmadığı takdirde kullanılmalıdır. • Solunum koruyucu tozlu ortamda bırakılmamalı ve uygun şartlarda saklanmalıdır.

25. KİŞiSEL KORUYUCU EKİPMANLAR

26. ASBESTLİ ATIĞIN Avrupa Atık Listesi, Rev. 3’e GÖRE TANIMI • Kod Tanım • 12 Mineral atıklar • 12.2 Asbest atıkları • 12.21 Asbest atıkları • 12.21.1 Tehlikeli • 060701 Elektrolizden kaynaklanan asbest içeren atıklar • 061304 Asbest üretimi atıkları • 101309 Asbest içeren asbestli çimento üretimi atıkları • 150111 Tehlikeli gözenekli kalıplar içeren (örneğin asbest) boş basınçlı konteynırlar içeren metalik ambalajlar • 160111 Asbest içeren fren balataları • 160212 Serbest asbest içeren ıskarta ekipman • 170601 Asbest içeren yalıtım malzemeleri • 170605

27. ASBESTLİ ARTIĞIN BERTARAFI • Asbestli artıklar ve çalışma sırasında kullanılan asbestin bulaştığı ekipmanlar tehlikeli atık olduklarından çift sızdırmaz dayanıklı torba ile sıkı bir şekilde kapatıldıktan sonra bertaraf konteynırına atılması gerekmektdir. • Bertaraf konteynırı tamamen kapalı , kilitli ve sızdırmaz olması gerekmektedir. • Konteynır dolduktan sonra lisanslı bertaraf noktasına iletilmelidir.

28. ASBESTLİ ARTIĞIN BERTARAFI • Asbestin geri dönüşümü diğer maddelerin geri dönüşümünden biraz farklıdır. Diğer dönüşümlerde elde edilen madde tekrar kullanım amacı taşırken asbestte amaç tekrar kazanmak değil, bertaraf etmektir. • Tehlikeli bir madde olduğu için geri dönüşüm sürecinde çalışanların güvenlik tedbirlerinde dikkatli olmaları da gerekmektedir.Özellikle gemilerde kullanılan asbestin bertarafı önemli bir sektör oluşturmaktadır. Türkiye'de de kurulan bazı şirketler gemi sökümü ve asbest bertarafı konusunda faaliyet göstermektedir.

29. Binaların yıkılışı sırasında, hem işçi hem de halk sağlığı-güvenliği için ne tür önlemler alınması gerekir? • HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ yıkım işlemlerinde şu an yürürlükte olan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulmasını şart koşar: • “Yıkım İşlemleri •     Madde 19 - Yıkımı yapılacak yapıların içlerindeki geri kazanılabilir malzemelerin öncelikle ayrıştırılması ve geri kazanılması esastır. Bu çerçevede kapı, pencere, dolap, taban ve duvar kaplamaları, döşemeleri ve yalıtım malzemeleri gibi inşaat malzemeleri ile tehlikeli atıklar yıkımı yapılacak yapılardan ayıklanır ve ayrı toplanır. Yıkım işlemleri sırasında gürültü, toz ve görüntü kirliliği ile ilgili olarak 20 ve 21 inci maddelerde belirtilen tedbirler alınır. Yıkımın hidrolik ekipmanlara sahip iş makineleri ile yapılması durumunda, kolon ve kiriş gibi beton yapılar kesilir veya parçalanır. • Çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla, asbest içeren malzemelerin kullanıldığı binaların yıkımı, sökümü, tamiratı ve tadilatı sırasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 26/12/2003 tarihli ve 25328 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulur.”

30. Binaların yıkılışı sırasında, hem işçi hem de halk sağlığı-güvenliği için ne tür önlemler alınması gerekir? • HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ vardır, 2004 yılında çıkmıştır ve daha çok geri dönüşümle ilgilidir. Örneğin alınması gereken önlemlere ilişkin tek madde yer alır, • “ Madde 25 - Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının taşınması sırasında çevrenin kirletilmemesi, trafiğin aksatılmaması ve can ve mal emniyeti için gerekli tedbirler öncelikle nakil işlemlerini gerçekleştiren kişi veya firma tarafından alınır. Taşıma sırasında oluşabilecek çevresel kirlenmeyi önlemek amacıyla araçların üzerleri uygun malzemeyle kapatılır. Araçlara kapasitenin üzerinde yükleme yapılmaz ve araçlar tekerleklerinde olabilecek çamur ve benzeri kirlilik temizlendikten sonra trafiğe çıkartılır. Belediye ve mahallin en büyük mülki amiri, atık taşıyan araçların şehir içi trafiğini olumsuz etkilememesi için bu araçların belirli saatler arasında trafiğe çıkmaları konusunda düzenleme yapma yetkisine sahiptir.” • Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği’nde bazı hükümler yer almaktadır ve bu yönetmelik 1974 tarihlidir. Ayrıca yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kapsamında pek çok yönetmeliğin hazırlanması devam ediyor ve bunlar 2013 itibariyle çıkacaklar, bunlar Tozla Mücadele Yönetmeliği ve Asbestle Çalışma Yönetmeliği, var olan yönetmeliğin düzenlenmesiyle yeniden çıkacak.

31. Binaların yıkılışı sırasında, hem işçi hem de halk sağlığı-güvenliği için ne tür önlemler alınması gerekir? 26/12/2003 tarihli ve 25328 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Alınması gereken önlemleri ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır.

32. 26/12/2003 tarihli ve 25328 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik • Yıkım ve Tamir-Bakım İşleri • Madde 12 — İşveren yıkım veya tamir bakım işlerine başlamadan önce, asbest içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya tesis sahibinden de bilgi alarak gerekeni yapacaktır. Herhangi bir yapı veya malzemede asbest bulunduğu şüphesi varsa bu Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır.

33. 26/12/2003 tarihli ve 25328 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik • Söküm ve Yıkım İşleri • Madde 13 — Teknik önlemler alınmasına rağmen, havadaki asbest konsantrasyonunun bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen sınır değeri aşabileceği yıkım, söküm, uzaklaştırma, tamir ve bakım gibi belirli işlerde; işçilerin korunması için işveren, özellikle aşağıda belirtilen önlemleri alacaktır: • a) Uygun solunum sistemi koruyucusu ve diğer kişisel koruyucu ekipman ile bunları kullanacak işçiler belirlenecektir. • b) Sınır değerin aşılması ihtimali olan yerlere uyarı levhası konulacaktır. • c) Asbest veya asbestli malzemeden çıkan tozun tesis veya çalışma alanı dışına yayılması önlenecektir. • Yukarıda belirtilen işlere başlamadan önce, alınacak tedbirler hususunda işçilerin veya temsilcilerinin görüşleri alınacaktır.

34. 26/12/2003 tarihli ve 25328 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik • İş Planı • Madde 14 — Asbest ve/veya asbestli malzeme içeren binalar, yapılar, atölyeler, fabrikalar ve diğer tesisler veya gemilerdeki söküm ve yıkım işlerine başlamadan önce bir iş planı yapılacaktır. • a) İş planında, işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak için işyerinde alınacak önlemler belirtilecektir. Bu planda özellikle; • 1) Asbest veya asbestli malzemenin uzaklaştırılması işlemleri, bu malzemelerin yerinde kalmasından daha büyük bir risk oluşturmuyorsa, yıkıma başlanmadan önce asbest veya asbestli malzemelerin bina ve tesislerden uzaklaştırılması, • 2) Gereken durumlarda, bu Yönetmeliğin 13 üncü maddenin (a) bendinde belirtilen kişisel koruyucunun sağlanması, • 3) Asbestin yıkım veya uzaklaştırılması işleri tamamlandığında, işyerinde asbeste maruziyet riski kalmadığını belirten bir belge düzenlenmesi, hususları yer alacaktır. • b) İşe başlanmadan önce yukarıda belirtilen iş planı Bakanlığa verilecektir.

35. 26 Mart 2010 CUMA Resmî GazeteSayı : 27533 Çevre ve Orman Bakanlığından: ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNETMELİK Özel durumların göz önüne alınmasını gerektiren atıklar MADDE 30 – (2) Asbest içeren inşaat atıkları ve diğer asbest atıkları; II. sınıf depolama tesislerinde; test edilmeksizin depolanabilirler. Asbest içeren inşaat atıkları ve diğer asbest atıklarını kabul edecek depolama tesislerinde; a) Atıkların, bağlayıcı madde ile bağlanan ya da plastik ile ambalajlanmış asbest lifleri de dâhil olmak üzere asbestten başka hiçbir tehlikeli madde içermemesi, b) Asbest içeren inşaat atıklarının ve diğer asbestli atıkların diğer atıklardan ayrı bir hücrede depolanması ve bu hücrelerin kontrol altında tutulmaları, c) Asbest liflerinin dağılıp tesise yayılmasını engellemek için; depolanan atıkların bulunduğu hücrenin; yapılacak olan her sıkıştırma işleminden önce ve her gün uygun malzeme ile kapatılması, ç) Atıklar ambalajlı değilse düzenli olarak ıslatılması, d) Asbest liflerinin tesise yayılmasının engellenmesi amacıyla; depolama tesisinin ve lotların üzerinin en son üst örtü ile kapatılması, e) Depolama tesisinde veya lotlarda; asbest liflerinin etrafa yayılmasına sebep olacak sondaj ve benzeri hiçbir çalışma yapılmaması, f) Kapatma sonrasında; depolama tesisinin ve asbest liflerinin depolandığı hücrenin tam olarak yerini gösteren koordinatları da içeren bir plan hazırlanması, g) Depolama tesisinin kapatılmasından sonra arazinin olası kullanımında asbestin insanlarla temasını engellemek amacıyla gerekli önlemlerin alınması gerekir.

36. 'Yıkım, bugüne kadar boş, tanımlanmamış bir alandı' • Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürü Vedad Gürgen, yaptığı açıklamada, yönetmelikle yıkım sektörüne çekidüzen vermeyi amaçladıklarını söyledi. Herkesin yıkım yapmasını istemediklerini anlatan Gürgen, ''Firma bu konuda ehil, yeterli donanıma ve teknik personele sahip olacak. Yıkımları ancak bunların yapmasına izin vereceğiz. Yıkım, bugüne kadar boş, tanımlanmamış bir alandı. İlk kez bizim tarafımızdan tanımlanacak'' diye konuştu.

37. Alınacağı iddia edilen önlemler • 'Asbest mi kimyasal atık mı var, bilecek‘Yönetmelikle insan sağlığını ön plana koyarak, alınacak güvenlik önlemlerini ve sınırlarının ne olduğunu da belirleyeceklerini dile getiren Gürgen, şöyle devam etti:''Bazen televizyonlarda görüyoruz. Yıkım yapılan yerlerde çoluk çocuk geziyor. Birileri de diyor ki 'Burada kimyasal madde mi var asbest mi var?' Firma, yıkıma başladığında önce bize taahhütte bulunacak. Diyecek ki 'Ben bu binayı araştırdım, bunda asbest var. Asbesti bu şekilde uzaklaştıracağım.' Öyle gelip paldır küldür, burada asbest mi vardı, kimyasal atık mı vardı hiç bilmeden toplayıp gitmeyecek. Siz de evinizin kenarında bir bina yıkılırken, 'toz çıkıyor ama bu toz sağlığa zararlı mı değil mi, çocuğumun hayatı tehlikede mi' demeyeceksiniz.'‘ • 'Seyretmek isteyen uzaktan seyredecek‘Yıkımların genellikle ilgi çektiğine işaret eden Gürgen, ''Yönetmelikle, bir yıkım olduğunda kimlerin, hangi metreye kadar yanaşabileceğini, izleyenlerin bile ne kadar uzakta duracağını tanımlayacağız. İzleyen, belirlenenden fazla yaklaşırsa sorumlusu firmadır, onun cezasını keseceğiz. Seyretmek isteyen uzaktan seyredecek'' dedi. • Çevre sakinleri, patlatma ve etkileri konusunda uyarılacakPatlamayla oluşacak hava şokunun, yakın yapılardaki camların kırılmasına neden olma ihtimalinden dolayı çevre sakinleri, patlama ve etkileri konusunda uyarılacak, alınması gereken tedbirler açıklanacak. Planlanan patlatma zamanı çevre sakinlerine bildirilerek, oluşacak anlık gürültü emisyonunun üzerlerindeki olumsuz etkileri azaltılmaya çalışılacak.Kalabalığın güvenli mesafede olması sağlanacakPatlatmalı yıkımın oluşturacağı tozu kısmen de olsa azaltmak için patlatmadan önce yapı çevresiyle yapının dönüştürüleceği alan bol suyla ıslatılacak. Patlatılacak yapının yakınlarından geçen doğalgaz hatları geçici süreyle kapatılacak. Yapının yıkılmasını izleyecek kalabalığın güvenli mesafede olması sağlanacak. Yakın çevredeki araç ve insan trafiği, makul süreyle durdurulacak.

38. Hollanda’dan ilginç bir haber: ASBEST MAĞDURLARINA EVE DÖNME YASAĞI DEVAM EDİYOR (Kaynak: bestofturk.net (Avrupa’da yaşayan Türkler ile ilgili haberleri derleyen bir haber sitesi) • Asbest bulunan binanın karşısında bulunan evlerinden çıkartılıp ailece otele yerleştirildiklerini belirten Karamanlı fabrika işçisi Soner Çınar (41), yaşadıklarını şöyle anlattı: • "Olay geçtiğimiz hafta pazar günü gerçekleşti. Oğlumla parkta futbol oynuyorduk. Eve döndüğümüzde sokağın tel örgüler ile kapatıldığını gördük. Durumu açıklayan görevliler evimize girmeyeceğimizi söyledi. Bizim evin olduğu sıradaki binalarda içeride bulunanlar da dışarı çıkamadı. Dışarıda kalan diğer komşularımızla geceyi parkta geçirdik. Ertesi sabah tekrar evimize girmeye çalışsak da, yine giremeyeceğimiz söylendi. Yetkililer bir servisin geleceğini ve bizi kalacağımız otele götüreceklerini söylediler. Otelde bir gece kaldık. Ertesi gün evimize dönebileceğimiz söylendi. O gün evde kaldık. Sonra tekrar evden çıkmamız istendi ve son dört günden beri otelde yatıp kalkıyoruz. Otel dışında bize sağlanan tek yardım, kişi başına dağıtılan 110 Euro kıyafet parası oldu. Pazartesi günü otelden ayrılmamız gerekecek. Ondan sonra bize geçici bir ev verileceğini umuyoruz.“Binalara en erken üç hafta içinde tekrar taşınabileceğimiz şeklinde bir söylenti dolaşıyor. Ne yapacağımızı bilemiyoruz" dedi. • Boyacı olarak çalışan Bulgar vatandaşı Sefa Ahmedov (42) bir hafta önce evlerinden çıkartıldıklarını belirterek, “Evlerinden çıkartılanlar, en yakını 8 kilometre mesafede olan 4 otele yerleştirildi. Biz de ilk geceyi parkta geçirdik. Evimize giremediğimiz için dışarıda yatmak zorunda kaldık. Otelde rahatımız iyi. Ama insanın evi başka. Eşimin sürekli kullandığı ilaçlar var. Onları almak için bile eve giremiyoruz. Mağdur durumdayız. Yetkililerden bir an önce kalıcı bir çözüm bekliyoruz" diye konuştu. Öte yandan, aynı sokakta oturmaya devam eden diğer mahalle sakinleri de büyük endişe yaşıyor. Kimsenin kendilerine bilgi vermediğini söyleyen Makedonyalı Zekeriya Nazif (63), “Biz halen evimizde yaşıyoruz. Kimse çıkmamız konusunda bir şey söylemedi. Ancak hemen karşımızdaki evlerde yaşayan komşularımız çıkartıldı. Bunu anlamakta güçlük çekiyorum. Sonuçta eğer orada bir zehir varsa, biz onu solumaya devam ediyoruz. Şayet bir tehlike söz konusuysa, bizim de güven altına alınmamız gerekmez mi?" diye tepkisini dile getirdi. • "Gidecek yerimiz yok" • Asbestin tespit edildiği binanın yanı başında oturan bir çocuk babası Bulgar kökenli AhmedAhmedov (42) da evlerinden çıkmalarının istenmediğini belirterek, şunları söyledi: • "Hemen karşımızda bulunan binadaki evde olup bitenler hakkında kimse bize bilgi vermedi. Evimizden çıkmamız istenirse nereye gideceğimizi bilmiyoruz.”Aynı dertten yakınan komşusu Mehmed Hüseyin de kısa süre önce taşındıkları mahalleye uyum sağlamaya başladıkları dönemde bu sorunu yaşadıklarını söyledi.

39. Avustralya’da Sendikalar Asbest ve Yıkım için ayakta • Avustralya’da artık çıkarılmamasına ve 2003 yılından beri de kullanımı yasaklanmasına karşın, dünyada asbeste bağlı hastalık oranlarının en fazla görüldüğü ülke. Bunun en büyük nedeni de asbestin gerek ticari gerekse de mesken tipi konutlarda geçmişti çok yaygın kullanılması. Sendikalar ve yerel örgütlülükler varolan asbestin tespit edilmesi, tanımlanması ve ortadan güvenli bir şekilde kaldırılması için bir araya geldiler ve asbeste karşı mücadele yürütmekteler.

40. Avustralya’da Sendikalar Binalardaki Asbest için ayakta İkinci Dünya Savaşı ile 1983 yılları arasında her 3 evden ikisi asbest ile inşa edildi 1977 yılına kadar asbestin varlığını belirten etiketleme yapılmıyordu

41. Dünyada da mücadele devam etmekte

42. Halen Yıkım Yönetmeliği çalışmaları devam etmekte… Ama sorulması gereken sorular var: • Başlamış olan ve bitirilen yıkımları gerçekleştiren işçilerin maruziyeti ne durumda ve yakın gelecekte ne olacak? • Başlamış olan yıkımların hemen yakınındaki halkın maruziyeti ne durumda ve yakın gelecekte ne olacak? • İnşaat yıkıntıları, molozlar nerelere dökülüyor, önlemler alınıyor mu?

43. Dinlediğiniz için teşekkürler