II. Meşrutiyet ve 1909 Değişiklikleri

1. II. Meşrutiyet ve 1909 Değişiklikleri Süreç-İçerik Sunuindir.blogspot.com

2. II. Meşrutiyete Giden Yol • Abdülhamit mutlakiyetçiliği • 1. Baskıcı • 2. Kurumsal modernleşmeye verilen önem: askeri eğitim; sivil eğitim • Jön Türk muhalefeti • Askeri Tıbbıye: 1889 Ittihad-i Osmani: hücreler şeklinde örgütlenme: İtalyan devrimci Carbonari modeli. • Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti: işlenmiş-tutarlı bir doktrinden yoksunluk: ancak çağdaş fikirler: akılcılık, laiklik, kadın hakları. Ortak fikir: Osmanlıcılık: Osmanlı vatan ve milleti.

3. II. Meşrutiyete Giden Yol • Asıl amaç: devleti kurtarmak; siyasal haklar ve adalet devleti kurtarmak için gerekli. • Osmanlıcılık-Türkçülük arasında bocalama. • 1902 Paris I. Jön Türk Kongresi: İki tezin çarpışması: • 1. Prens Sabahattin: bölgesel özerklikler ve yerel yönetim / bürokrasi ve merkeziyetçilik karşıtı / bireyci ve kişisel özgürlüklerden yana / yabancı desteğine sıcak. • 2. Ahmet Rıza Bey: Türkleri yönetici ve egemen olması / seçkinci ve otoriter / askerlerin siyasal hayata önderlik yapması / önce siyasal liderlik yapacak sınıfın yetiştirilmesi, sonra halkın eğitilmesi.

4. II. Meşrutiyete Giden Yol • 1906: iki eğilimin ayrılması. • Prens Sabahattin: Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti • Ahmet Rıza: Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti • Sonraki bölünmeler: • 1. İttihat ve Terakki – Hürriyet ve İtilaf • 2. CHP – Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası / Serbest Fırka / DP / AP

5. II. Meşrutiyete Giden Yol • Jön Türkleri etkileyen dış örnekler • Japonya: meşrutiyetle yönetilip, içte-dışta başarılı olan örnek. • Rusya: 1905’te meşrutiyete geçiş. • İran: meşrutiyete geçiş; Kuran’ın meşruti bir rejime engel olmayışı.

6. II. Meşrutiyete Giden Yol • Askerlerin Siyasileşmesi • Mektepli subaylar: kıt maaşlı; yoksunluklar içinde; despotizme karşılar. En yoğun oldukları bölge: Makedonya. Makedonya’da 1906’da (Selanik) asker ve sivillerin Osmanlı Hürriyet Cemiyeti adında gizli bir dernek kurmaları: ideolojisi: reformist, liberal, ulusçu. 1908’in asıl örgütleyici ve kurucu gücü. 1907’de iki cemiyetin birleşmesi: Osmanlı Hürriyet Cemiyeti + Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti 2. Alaylı subaylar: İstanbul’daki Hassa Ordusu: yükselme kolaylıkları ve maddi imkanlar: Abdülhamit’in koruyuculuğu görevi.

7. II. Meşrutiyete Giden Yol • 1907 II. Jön Türk Kongresi • Prens Sabahattin ve İttihatçı kanatların görüşlerini sunması:her iki kanadın farklı eğilimlerine rağmen ortak kararlar: • -Abdülhamit’in tahttan indirilmeye zorlanması • -Parlamentolu rejim • Çalışma yöntemleri: • Ordu içinde propaganda, ajitasyon. • Halkı vergi ödememe ile pasif direnişe çağırma. • Grevler. • Silahlı-silahsız direnişler. • Genel ayaklanma koşullarının hazırlanması.

8. II. Meşrutiyete Giden Yol • 1906: Kastamonu: halkın belediye seçimlerini boykotu. • 1907: Erzurum: “Can Verir” adlı tüccar örgütünün ağır vergilerin kaldırılması ve yöneticilerin değiştirilmesi konusundaki kitlesel eylemleri. • 1908: tüm Rumeli’de toplantı ve mitingler.

9. II. Meşrutiyete Giden Yol • İngiliz Kralı-Rus Çarı’nın Makedonya’nın paylaşılmasına ilişkin görüşmesi (Reval Görüşmesi) • Kolağası Niyazi Bey’in 400 kişilik çetesiyle Resne’de dağa çıkması. • 23 Temmuz 1908: İttihat ve Terakki’nin Manastır’da Hürriyeti İlanı: tüm Rumeli’nin bunu benimsemesi: Saraya telgraflar. • Aynı günün gecesi Abdülhamit’in KE’yi yürürlüğe koyan Meclis-i Vükela mazbatasını onaylaması: II. Meşrutiyetin İlanı.

10. II. Meşrutiyete Giden Yol • Yorum: • -bir saray darbesi değil, ulusal ayaklanma. • Dayanağı: sivil hareketlilik ve örgütlenme birikimi / orta sınıflar. • Kansız ve barışçı: Abdülhamit’in esnek tutumu. • Türk ve Türk olmayan unsurların demokratiklik ve liberal anlaşma zemini içinde giriştikleri ilk ve son hareket. • Osmanlıcılık temasına rağmen Türk aydınlarının ağır bastığı bir hareket: “ulusal-burjuva” • Dinamiği: içsel-içeride. • Meşrutiyet devrimcilerinin sloganı: özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve adalet.

11. II. Meşrutiyete Giden Yol: KE Değişiklikleri Öncesinde Anayasal Uygulama • 30 yılı aşkın bir bekleyişten sonra seçimlere gidilmesi. • Parlamento ile Padişah arasında birbirine cevap veren açıklamalar. Meclis-i Mebusan’ın kendisinden “Millet Meclisi” ve “hakimiyet-i milliyenin timsali” olarak söz etmesi. • Sadrazam Kamil Paşa’nın bir hükümet programı hazırlayıp kamuoyuna sunması ve yayımlaması. • İttihat ve Terraki ile ilişkisi bozuk olan, seçimlerde adaylığını Ahrar Fırkası’ndan koyan Kamil Paşa’nın Meclis’in açılışından 13 gün sonra “güvenoyu” istemesi ve bunu alması (13 Ocak 1909). • Kamil Paşa’nın İttihatçılara yakın harbiye ve bahriye nazırlarını görevden alması. Bunun üzerine Meclis’in “soru” usulüne başvurması ve Kamil Paşa’nın cevabı sürekli ertelemesi. Sonuç: Meclis’in 8’e karşı 198 oyla güvensizlik belirten kararı alması (13/14 Şubat 1909). • Bu olayın ardından, Hilmi Paşa kabinesinin iş başına gelmesi. Bu kabinenin de bir hükümet programı hazırlaması. Ancak bu kez programın, Meclis’in güvenine de sunulması.

12. 31 Mart ayaklanması sonrasında Hilmi Paşa kabinesinin istifası. Üç günlük hükümet ve Meclis boşluğunda Abdülhamit’in güç kazanması ve yeni hükümetteki harbiye nazırını bizzat ataması. Yeni kabine Tevfik Paşa kabinesi olacaktır. Bu hükümet, hükümet programını Meclis’e sunsa da, tartışma ve oylama yapılmayacaktır. • 27 Nisan, Meclis tarafından alınan karar ile Abdülhamit’in tahttan indirilmesi: ilk defa milletin temsilcilerin millet adına monarkı indirmeleri. Mehmet Reşat’ın tahta geçirilmesi. • Hilmi Paşa’nın tekrar kabine kurması ve “kabine beyannamesi”nin Meclis’in oyuna sunulması: bu usulün anayasal olmadığı itirazları, ama sonuçta demokratik bir anayasa teamülü olarak benimsenmesi.

13. 1909 KE Değişiklikleri • -İki yanlılık: misak anayasa • Değişmeyen esaslar: • 1. Monarşik yapı • 2. Teokratik yapı: pekiştiriliyor. • Padişahım şeriata bağlılık yemini. • Padişahın şeriatı koruma görevi. • Kanunların fıkıh hükümlerine uygunluğu şartı.

14. 1909 KE Değişiklikleri • Değişen esaslar • 1. Sınırlı monarşi • a. Padişahın Meclis-i Umumi önünde AY’ya bağlılık yemini etmesi. • b. Padişahın ödeneklerinin kanuna bağlanması. • c. Padişah sadece sadrazamı atıyor; onun seçtiği vekilleri de usulen atıyor: kabine usulü. • d. Bakanların Meclise karşı bireysel sorumluluğu ve Bakanlar Kurulunun Meclise karşı ortaklaşa sorumluluğu ilkesi (soru: bu durumda padişah ne tür birini sadrazam olarak seçmeli?) • e. Padişahın yetkilerini sadrazam ve ilgili bakanın imzası ile birlikte kullanması kuralı (ortak imza). • f. Bakanlar Kurulunun bir konuyu görüşmek için padişahtan izin alma şartı kaldırılmış.

15. 1909 KE Değişiklikleri • 2. Yasama • a. Andlaşma yapma konusunda Meclis-i Umumi’nin tasdiki. • b. Meclislerin izin almaksızın kanun önerisinde bulunma yetkisi. • c. Kanun yapım sürecinde Şurayı Devletin tasarı hazırlaması aşamasının kaldırılması. • d. Ancak Heyet-i Ayan halen daha Padişaha bağlı bir Meclis. Fakat görüşmelerini artık açık yapmak zorunda. Böylece kamuoyu denetimine açılmış.

16. 1909 KE Değişiklikleri • d. Mutlak vetodan taliki vetoya. • Kanun-----Padişah: 1. Onay 2. 2 ay içinde Meclise geri gönderme----Meclislerin 2/3 çoğunlukla kabulü: padişahın onaylama zorunluluğu. • e.Meclis-i Ayan görüşmelerinin açık olarak yapılması zorunluluğu. • f. Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan’ın kendi başkanlarını seçmesi • Sonuç: Yasamanın demokratikleşmesi.

17. 1909 KE Değişiklikleri • 3. Fesih yetkisinin sınırlandırılması (md. 7 ve 35) • Vekiller--------------Meclis-i Mebusan “anlaşmazlık” Vekillerin direnmesi Meclis-i Mebusan’ın 2 defa üst üste reddetmesi Çekilme ve yeni BK’nin kurulması Yeni BK’nin direnmesi Padişahın Meclis-i Ayan’ın onayını alarak, 3 ay içinde seçimlerin yenilenmesi koşuluyla “fesih yetkisi”ni kullanması.

18. 1909 KE Değişiklikleri • 4. Kişi hak ve özgürlükleri: • a. Sadece cezalandırma değil, tutuklama bakımından da kanunilik ilkesi / kanuna uygunluk ilkesi. • b. Sürgün yetkisinin kaldırılması. • c. Düşünce özgürlüğü yine yok. • d. Basının öndenetime tabi tutulamayacağı. • e. Haberleşmenin gizliliği. • f. Dernek kurma ve toplama özgürlüklerinin açıkça tanınması. Osmanlı devletinin ülke bütünlüğünü bozma, meşruti yönetimi başkalaştırma, KE’ye aykırı hareket etme ve ayrılıkçı siyaset gütme amacı taşıyan dernekler ve gizli dernekleşme yasaktır.