Richtlijn Overgewicht JGZ

1. Richtlijn Overgewicht JGZ J.Kist-van Holthe, C.Renders, M.L’Hoir, A.Bulk-Bunschoten, T.Kuijpers, M.van de Veer, M.Beltman, E.Timmermans, R.HiraSing 2012

2. Inhoud Overgewicht bij kinderen • prevalentie • oorzaken • gevolgen Doel richtlijn overgewicht Methode richtlijnontwikkeling • knelpuntenanalyse • systematisch literatuur onderzoek Richtlijn overgewicht JGZ

3. Prevalentie overgewicht jongens TNO, 2010

4. Prevalentie overgewicht jongens TNO, 2010, Schönbeck, PloSone 2011

5. Prevalentie overgewicht jongens TNO, 2010, Schönbeck, PloSone 2011

6. Prevalentie overgewicht jongens

7. Prevalentie overgewicht meisjes

8. Prevalentie overgewicht Lobstein Obesity reviews 2003

9. Oorzaken overgewicht < 2% obesitas onderliggende medische oorzaak • vertraagde lengtegroei • vertraagde psychomotore ontwikkeling • dysmorfiën

10. ???

11. Syndroom van Cushing

12. ???

13. polydactylie

14. ??? retinitis pigmentosa, polydactylie / syndactylie obesitas, mentale retardatie, hypogonadisme

15. Syndroom van Laurence Moon Bardet - Biedl retinitis pigmentosa, polydactylie / syndactylie obesitas, mentale retardatie, hypogonadisme

16. ??? ??? 5 jaar Gibson Clin Endocrinol Metab 2004

17. Leptine deficiëntie Leptine deficiëntie 5 jaar 9 jaar met leptine suppletie Gibson Clin Endocrinol Metab 2004

18. geboorte gewicht 3430 g 5 m gewichtstoename 7 m 8450 g bloeddruk 114 / 52 mmHg ??? Hartmann N Engl J Med 2005

19. Zuigeling met gewichtstoename en huiduitslag Hartmann N Engl J Med 2005

20. Zuigeling met gewichtstoename en huiduitslag 7 maanden Cushing syndroom bijnier tumor 5 jaar Hartmann N Engl J Med 2005

21. ??? ??? Wattendorf, Am Fam Physician 2005

22. ??? ??? smal voorhoofd, amandelvormige ogen, dunne bovenlip 0 - 2 jaar voedingsproblemen, hypotonie

23. ??? ???

24. ??? ??? > 2 jaar extreme eetlust groeivertraging hypogonadism mentale retardatie

25. ??? Syndroom van Prader Willi > 2 jaar extreme eetlust groeivertraging hypogonadism mentale retardatie

26. Gevolgen overgewicht - obesitas • Psychosociale problemen (pesten, depressie) • Gewrichtsproblemen • Hypertensie • Diabetes type 2 • Leververvetting • Hart- en vaatziekten

27. Diabetes mellitus type 2 Toenemend aantal kinderen met diabetes type 2 • Nederland > 2,4% van alle kinderen met diabetes • Verenigde Staten 3% 1995 • Verenigde Staten recent sommige klinieken 50% Rotteveel, Eur J Endocrinol 2007. Fagot-Campagna, J Pediatr Endocrinol Metab 2000, Hanon,Pediatrics 2005

28. Hypertensie

29. Doel richtlijn overgewicht JGZ JGZ professionals • preventie, vroegsignaleren, begeleiden • evidence-based In overleg met betrokken beroepsgroepen • CBO richtlijn obesitas • NHG standaard obesitas • Partnership Overgewicht Nederland: Zorgstandaard Obesitas

30. Methoden richtlijn ontwikkeling Knelpuntenanalyse Uitgangsvragen Systematisch literatuuronderzoek 1e concept richtlijn Evidence-based Expert opinion Proefimplementatie

31. Knelpuntenanalyse ?

32. Knelpuntenanalyse Ouders niet op de hoogte van gevolgen van overgewicht Ouders zien de ernst van overgewicht niet in Hoe ouders motiveren voor verandering in leefstijl? Suggesties voor verbetering: Extra aandacht voor motiverende gespreksvoering Meer tijd en geld

33. Systematisch literatuur onderzoek risicofactoren beschermende factoren preventie interventie

34. Risicofactoren voor overgewicht

35. Risicofactoren voor overgewicht

36. Beschermende factoren tegen overgewicht

37. Inconsistente veel belovende factoren bij overgewicht

38. Preventie overgewicht 5 systematische reviews: • Schoolprogramma’s • Soms gecombineerde leefstijl interventies • Uitkomsten niet consistent Doak Obes Rev 2006, Brown Obes Rev 2009, Harris CMAJ 2009, Kropski Obesity 2008, Zenzen J Pediatr Health Care 2009

39. Vroeg signaleren is belangrijk Systematische review gewicht > P97 op leeftijd 5-6 maanden en 2-4 jaar snelle (> 0,67 SDS) gewichtstoename 0-2 jaar  hoog lichaamsgewicht 5-13 jaar Stocks, 2011 Obes Rev

40. Interventie overgewicht Overgewicht : geen studies Obesitas systematische review • Gecombineerde leefstijl interventies (voeding, lichamelijke activiteit en gedrag) • Community based en gezins programma’s effectiever dan schoolprogramma’s Oude Littikhuis, Cochrane Database Syst Rev 2009

41. Interventie overgewicht JGZ tot nu toe Overbruggingsplan 2005, practice-based • BOFT elementen Gerandomiseerde studie kinderen van 5 jaar (ErasmusMC): kleine significante verbetering van de BMI Veldhuis BMC Public Health 2009; van Grieken ZonMw 2012

42. Richtlijn Overgewicht JGZ in de praktijk Richtlijn overgewicht

43. Preventie Stimuleren Borstvoeding

44. Kinderen 0-1 jaar: preventie borstvoeding (≥ 6 maanden) naast borstvoeding, geen extra kunstvoeding indien kunstvoeding, geen extra schepjes melkpoeder geen vaste voeding voor 4 maanden geen zoete bijvoeding of papjes bewegen in buikligging onder supervisie (slapen in rugligging!) kinderen niet te lang (≤ 15 min.) in wipstoel

45. Preventie adviezen voor alle leeftijden van jongs af aan stimuleren voldoende bewegen en buiten te spelen zo min mogelijk gezoete dranken fastfood en tussendoortjes beperken niet belonen of straffen met voeding eten op vaste tijden en elke dag ontbijten beperken van televisie kijken / computer gebruik (- slaapkamer)

46. Kinderen 0-1 jaar: signaleren en interventie ?

47. Kinderen 1-2 jaar: signaleren en verwijzen gewicht en lengte meten in groeidiagram zetten gewicht naar lengte < 1 SDS geen overgewicht gewicht naar lengte 1-2 SDS overgewicht gewicht naar lengte ≥ 2 SDS obesitas reguliere zorg advisering leefstijl: gezonde voeding meer bewegen verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact

48. Kinderen 2-19 jaar: signaleren en verwijzen gewicht en lengte meten BMI berekenen geen overgewicht overgewicht bloeddruk meten ≥ 5 jaar obesitas reguliere zorg bloeddruk normaal bloeddruk verhoogd bloeddruk herhalen indien weer verhoogd verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact behandelplan

49. 1ste consult op indicatie anamnese en lichamelijk onderzoek bespreken gevolgen overgewicht veranderplan (BOFT) op maat opstellen 2de consult ≤ 8 weken gewicht, lengte, middelomtrek (≥12 j), BMI motiveren successen en belemmeringen bespreken voldoende effect contact na 1 jaar afspreken onvoldoende effect bijstellen veranderplan 3de consult ≤ 8 weken voldoende effect contact na 1 jaar afspreken 3de consult ≤ 8 weken onvoldoende effect overgewicht lokaal gecombineerd leefstijl programma en / of verwijzen huisarts obesitas verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact Kinderen 2-19 jaar: Overbruggingsplan

50. Overbruggingsplan Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn BOFT - meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)