Richtlijn Overgewicht JGZ

1. Richtlijn Overgewicht JGZ J.Kist-van Holthe, C.Renders, M.L’Hoir, A.Bulk-Bunschoten, T.Kuijpers, M.van de Veer, M.Beltman, E.Timmermans, R.HiraSing 2012 korte versie

2. Inhoud Overgewicht bij kinderen • prevalentie • oorzaken • gevolgen Systematisch literatuur overzicht • risicofactoren, preventie en interventie Richtlijn overgewicht JGZ

3. Prevalentie overgewicht jongens

4. Prevalentie overgewicht meisjes

5. Prevalentie overgewicht jongens TNO, 2010, Schönbeck, PloSone 2011

6. Oorzaken overgewicht < 2% obesitas onderliggende medische oorzaak • vertraagde lengtegroei • vertraagde psychomotore ontwikkeling • dysmorfiën

7. Gevolgen overgewicht - obesitas • Psychosociale problemen (pesten, depressie) • Gewrichtsproblemen • Hypertensie • Diabetes type 2 • Leververvetting • Hart- en vaatziekten

8. Diabetes mellitus type 2 Toenemend aantal kinderen met diabetes type 2 • Nederland > 2,4% van alle kinderen met diabetes • Verenigde Staten 3% 1995 • Verenigde Staten recent sommige klinieken 50% Rotteveel, Eur J Endocrinol 2007. Fagot-Campagna, J Pediatr Endocrinol Metab 2000, Hanon,Pediatrics 2005

9. Hypertensie

10. Risicofactoren voor overgewicht

11. Risicofactoren voor overgewicht

12. Beschermende factoren tegen overgewicht

13. Inconsistente (veel belovende) factoren bij overgewicht

14. Preventie overgewicht 5 systematische reviews: • Schoolprogramma’s • Soms gecombineerde leefstijl interventies • Uitkomsten niet consistent Doak Obes Rev 2006, Brown Obes Rev 2009, Harris CMAJ 2009, Kropski Obesity 2008, Zenzen J Pediatr Health Care 2009

15. Vroeg signaleren is belangrijk Systematische review gewicht > P97 op leeftijd 5-6 maanden en 2-4 jaar snelle (> 0,67 SDS) gewichtstoename 0-2 jaar  hoog lichaamsgewicht 5-13 jaar Stocks, 2011 Obes Rev

16. Interventie overgewicht Overgewicht : geen studies Obesitas systematische review • Gecombineerde leefstijl interventies (voeding, lichamelijke activiteit en gedrag) • Community based en gezins programma’s effectiever dan schoolprogramma’s Oude Littikhuis, Cochrane Database Syst Rev 2009

17. Interventie overgewicht JGZ tot nu toe Overbruggingsplan 2005, practice-based • BOFT elementen Gerandomiseerde studie kinderen van 5 jaar (ErasmusMC): kleine significante verbetering van de BMI Veldhuis BMC Public Health 2009; van Grieken ZonMw 2012

18. Richtlijn Overgewicht JGZ in de praktijk Richtlijn overgewicht

19. Preventie Stimuleren Borstvoeding

20. Kinderen 0-1 jaar: preventie borstvoeding (≥ 6 maanden) naast borstvoeding, geen extra kunstvoeding indien kunstvoeding, geen extra schepjes melkpoeder geen vaste voeding voor 4 maanden geen zoete bijvoeding of papjes bewegen in buikligging onder supervisie (slapen in rugligging!) kinderen niet te lang (≤ 15 min.) in wipstoel

21. Preventie adviezen voor alle leeftijden van jongs af aan stimuleren voldoende bewegen en buiten te spelen zo min mogelijk gezoete dranken fastfood en tussendoortjes beperken niet belonen of straffen met voeding eten op vaste tijden en elke dag ontbijten beperken van televisie kijken / computer gebruik (- slaapkamer)

22. Kinderen 0-1 jaar: signaleren en interventie ?

23. Kinderen 1-2 jaar: signaleren en verwijzen gewicht en lengte meten in groeidiagram zetten gewicht naar lengte < 1 SDS geen overgewicht gewicht naar lengte 1-2 SDS overgewicht gewicht naar lengte ≥ 2 SDS obesitas reguliere zorg advisering leefstijl: gezonde voeding meer bewegen verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact

24. Kinderen 2-19 jaar: signaleren en verwijzen gewicht en lengte meten BMI berekenen geen overgewicht overgewicht bloeddruk meten ≥ 5 jaar obesitas reguliere zorg bloeddruk normaal bloeddruk verhoogd bloeddruk herhalen indien weer verhoogd verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact behandelplan

25. 1ste consult op indicatie anamnese en lichamelijk onderzoek bespreken gevolgen overgewicht veranderplan (BOFT) op maat opstellen 2de consult ≤ 8 weken gewicht, lengte, middelomtrek (≥12 j), BMI motiveren successen en belemmeringen bespreken voldoende effect contact na 1 jaar afspreken onvoldoende effect bijstellen veranderplan 3de consult ≤ 8 weken voldoende effect contact na 1 jaar afspreken 3de consult ≤ 8 weken onvoldoende effect overgewicht lokaal gecombineerd leefstijl programma en / of verwijzen huisarts obesitas verwijzen naar huisarts / kinderarts na 3-6 maanden contact Kinderen 2-19 jaar: Overbruggingsplan

26. Overbruggingsplan Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn BOFT - meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)

27. Overbruggingsplan Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn BOFT - meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag) - elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning

28. Overbruggingsplan Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn BOFT - meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag) - elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning - beperk gezoete (Fris)dranken / Fastfood

29. Overbruggingsplan Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn BOFT - meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag) - elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning - beperk gezoete (Fris)dranken / Fastfood - minder Televisie / (spel)computer (max. 2 u / dag)

30. www.overgewicht.org

31. Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze • Preventie overgewicht vanaf de geboorte • Jonger overgewicht signaleren • Bloeddrukmeten vanaf 5 jaar 3-11-2014

32. Registratie DD / BDS Wijzigingsvoorstel toevoegen aan BDS dd 13-3-2012: • Middelomtrek • Bloeddruk met referentiewaarden • Begeleiden overgewicht 3-11-2014

33. Randvoorwaarden • (motiverende) gespreksvoering • Samenwerking met huisarts, kinderarts, diëtist etc. • Integrale aanpak school, wijk, gemeente etc. 3-11-2014

34. Vragen en discussie 3-11-2014

35. Contactinformatie Contactgegevens NCJ : centrumjeugdgezondheid@ncj.nl 3-11-2014

36. Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' | maandag 3 november 2014