Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri

1. Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

2. "Osteoporoz" • Sistemik iskelet hastalığı • Düşük kemik kütlesi • Kemik mikromimarisinde bozulma • Artmış kırık riski

3. Osteoporoz ne kadar sık? • 50 yaş civarındaki kadında %4 • 80 yaşındaki kadında %52

4. 2050 yılında dünya geneli için hesaplanan osteoporotik kalça kırığı olacak kişi sayısı 6.3 MİLYON !

5. Sunum Planı • Osteoporozun patogenezi • Osteoporozda tanı • Osteoporozda tedavi prensipleri

6. Sunum Planı • Osteoporozun patogenezi • Osteoporozda tanı • Osteoporozda tedavi prensipleri

7. Kemik Dokusu • Kortikal kemik (%80) • Yoğun ve sıkı • Uzun kemikler boyunca • Ortasında silindirik boşluk • Trabeküler kemik (%20) • Hafif, balpeteği şeklinde • Basınç ve baskıya göre şekillenir • Uzun kemiklerin uçlarında ve vertebrada

8. Kemik Hücreleri • Osteositler • Osteoblastlar • Osteoklastlar

9. Stromal Kök Hücreleri Hemapoetik sistem hücreleri Osteoklast Prekürsörleri Prekürsörleri Osteoklast

11. Kemiğin gücünü sağlayan; • Kemik Mineralizasyon yoğunluğu • Kemik Kalitesi (hidroksi apatit kristal büyüklüğü, kollagen yapısı, kemiğin mikromimarisi)

12. Yetersiz tepe kemik kütlesi Genetik ve beslenme Düşük Kemik yoğunluğu Yaşlanma Artmış kemik kaybı Kırıklar Menopoz Travma Hastalıklar

13. Sunum Planı • Osteoporozun patogenezi • Osteoporozda tanı • Osteoporozda tedavi prensipleri

14. Osteoporoz tanısı • Klinik tanı • Biyokimyasal tanı • Radyolojik tanı

15. Osteoporozun klinik uyarı işareti yoktur

16. Osteoporoz risk faktörleri(BMD-tanımına göre) Değiştirilemez Değiştirilebilir Düşük BMI (<58 kg) Sigara kullanımı Alkol Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoid kullanımı • Kadın • İleri yaş (65 yaş ve üzeri) • Önceden osteoporotik kırık öyküsü • Irk (beyaz) • Erken menopoz (<45) • Ailede kalça kırığı öyküsü • Hastalıklar (RA, çölyak vb)

17. Osteoporotik Kırık Risk Faktörleri • İleri yaş (65 yaş ve üzeri) • Önceden osteoporotik kırık öyküsü • Düşük BMD • Ailede kalça kırığı öyküsü • Düşük BMI (<58 kg) • RA, Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoidler • Sigara kullanımı • Alkol

18. Yaş • Yaş ilerledikçe kırık riski artar • 50 yaşından sonra her 7-8 yılda bir kırık riski iki katına çıkar

19. Kırık öyküsü • Peri ve postmenopozal kadında bir osteoporotik kırık varsa diğer bir osteoporotik kırık için 2 kat risk • Osteoporotik kırık öyküsü BMD’den bağımsız olarak riski artırır

20. Kemik Mineral Yoğunluğu (BMD) • BMD’nin 1 SD azalması=%10-12 mineral yoğunluk azalması=kırık riskinde 1.5-2.5 kat artış

21. Ailede kalça kırığı öyküsü • Ailede kalça kırığı öyküsü (özellikle kalça kırığı) osteoporotik kırık riskini %50-100 artırır

22. Kilo azlığı • <57.7 kg (veya BMI<21) hem düşük BMI hem de kırık riskini artırır

23. Erken Menopoz • Menopozdan 2-3 yıl öncesinden, 3-4 yıl sonrasına kadar kemik kaybı hızlı (%5-7) seyreder • Bu kaybın 2/3’ünden sorumlu olan «Östrojen azalması» dır

24. RomatoidArtrit (X2 kırık riski) • >3 ay glukokortikoid kullanımı (BMD’den bağımsız X2 kırık riski)

25. FRAX http://www. shef.ac.uk/FRAX

26. Osteoporozda Klinik Tanı • Ağrı • Boy Kısalması • Akut Kırık bulguları

27. Hemen tüm Nonvertebral kırıklar düşmeye bağlı • Vertebral kırıkların yaklaşık 2/3 ’i Ağrısız • Vertebral kırıklar en sık T11-12, L1 • 3.8 cm ve daha fazla boy kısalığı vertebral kırığın işareti olabilir

28. Osteoporozda Biyokimyasal Tanı • Alkalen fosfataz • Osteoklastik aktiviteyi gösterir • Duyarlık ve özgünlüğü az, yaşla artar • Kemiğe özgün AP da kullanım yararlılığını artırmaz • Osteoklasin • Kemik gama-karboksiglutamatı • Osteoblastlarca yapılır • Yaş, cinsiyet, mevsim, lab metodlarına göre değişebilir • Tip I kollagen yıkım ürünleri (pridinolin, deoksipridinolin) • Mineralizasyonu değil Remodelling’i gösterir

29. Osteoporozda Radyolojik Tanı • Direkt Radyogram • DEXA • Diğer

30. Osteoporoda Direkt Grafi • Sırt ağrısı, boy kısalması, kifoz varsa vertebral kırık açısından değerlendirilmeli • Lateralvertebragrafilerinde, vertebral yükseklikte %20 den fazla (2 cm) kısalma • Gr 1 (hafif) %20-25 • Gr 2 (orta) %25-40 • Gr3 (şiddetli) >%40

31. DEXA • Osteoporoz tanısında ve tanıya bağlı tedavi planlamasında GEÇERLİ tek yöntem lomber ve kalça DEXA incelemesi

32. DEXA T skor

33. DEXA taraması kime???

34. BMD gerekliliği için kullanılan risk faktörleri • Menopoz sonrasında kırık öyküsü • Zayıflık (<57.7 kg / BMI<21 kg/m2) • Ailede kalça kırığı öyküsü • Halen sigara kullanımı • RA • Alkol (her gün 330ml biraya karşılık) NAMS 2010

35. USPSTF, 2011 (=9.3)

36. Index değer toplamı • BMD hariç ≥ 4 ise BMD değerlendirmesi yap • BMD dahil ≥ 6 ise değerlendir ve tedavi planla IOF, 2001

37. FRAX http://www. shef.ac.uk/FRAX

38. DEXA taraması ne sıklıkta ???

39. Önerilen DEXA sıklığı • Osteoporoz tedavisi alanlarda 1-2 yılda bir • Tedavi gereksinimi olmayanlarda 2-5 yılda bir NAMS, USPSTF

40. Sunum Planı • Osteoporozun patogenezi • Osteoporozda tanı • Osteoporozda tedavi prensipleri

42. Kimi tedavi edelim?

43. NORA

44. Kimi Tedavi Edelim? • T skoru < -2.5 veya Osteoporotik kırık varlığı • -1<T skoru<-2.5 ise FRAX değerlendirmesinde 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise NAMS 2010

45. Sonuç; • Osteoporoz açısından risk değerlendirmesi • Osteoporoz tanısında lomber ve kalça DEXA • Tedavi, osteoporoz veya kırık olanlar ile, 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise yapılmalı

46. Teşekkürler… DOKTORUM, BU YAŞTA KEMİK KAYBININ NORMAL OLDUĞUNU SÖYLEDİ EVİN HER YANINDA BUNLARDAN BULUYORUM !

48. Sekonder Osteoporoz ayırıcı tanısında önerilen testler • Tam kan sayımı • Serum biyokimyası: • Kalsiyum • ESR • kreatinin • Alkalenfosfataz • TSH • 24 urine calcium creatinine clearance