„KARA ŚMIERCI W KONTEKŚCIE PRAWA KARNEGO”

1. „KARA ŚMIERCI W KONTEKŚCIE PRAWA KARNEGO” Radosław Piestrak

2. KARA ŚMIERCI Najbardziej kontrowersyjna kara polegająca na pozbawieniu życia sprawcy przestępstwa, stosowana najczęściej za czyny uniwersalne pojmowane jako zbrodnie, którymi są m.in. zabójstwo czy też zdrada stanu, bądź za drobniejsze przestępstwa takie jak np. występki obyczajowe czy cudzołóstwo. Karę tę stosowano już od początków istnienia prawa, różnie w zależności od krajów, systemów prawnych i epok. Kara śmierci dotyczy bezpośrednio prawa karnego. Radosław Piestrak

3. RYS HISTORYCZNY BABILON EGIPT RZYM Radosław Piestrak

4. Kara śmierci - Egipt • W Egipcie władza życia i śmierci skupiała się w rękach Faraonów, których uważano za żyjące bóstwa oraz których potęga miała religijne uzasadnienie. Radosław Piestrak

5. Kara śmierci - Babilon • Kodeks Hammurabiego (ok. 1772 roku p.n.e.) - najważniejsza myśl przewodnia to tzw. prawo talionu czyli „oko za oko, ząb za ząb” co w odniesieniu do omawianego tematu rozumieć można jako „śmierć za śmierć”. Radosław Piestrak

6. Kara śmierci - Rzym • Rzymianie dysponowali tzw. prawem życia lub śmierci, ius vitae necisque, co oznaczało przyzwolenie ojcu, inaczej zwanemu pater familias, na zabijanie swoich dzieci. Radosław Piestrak

7. Kara śmierci - Rzym • Metody wykonywania kary śmierci w starożytnym Rzymie… W starożytnym Rzymie kara śmierci była wykonywana przez: - nabicie na pal - powieszenie (w tym głową w dół) - zmuszenie do samobójstwa (wykonywanego zwykle za pomocą trucizny lub przez przecięcie żył) - spalenie (w tym po zakopaniu do połowy ciała) - ścięcie mieczem - śmierć na arenie - rozerwanie końmi - poena cullei – zaszycie ze zwierzętami w worku i zatopienie (dla ojcobójców) - zrzucenie ze skały Tarpejskiej (dla zdrajców i osób poświadczających nieprawdę przed sądem) - ukrzyżowanie (dla przestępców i buntowników – niebędących obywatelami rzymskimi) Radosław Piestrak

8. Kara śmierci w ujęciu filozoficznym… PLATON • jest tylko w wyjątkowych sytuacjach takich jak ciężkie przestępstwa, • ponadto filozof ten wierzył w reinkarnację, czyli wcielenie się duszy po śmierci w nowy byt fizyczny. • nie można traktować skazańca przedmiotowo, gdyż jego dusza jest nieodwracalnie zepsuta i może posłużyć wyłącznie jako przykład dla innych. Radosław Piestrak

9. Kara śmierci w ujęciu filozoficznym… ARYSTOTELES • jest dopuszczalna, a nawet pożądana, ale tylko wówczas gdy istnieją takie kategorie przestępstw, w stosunku do których kara ta jest najbardziej adekwatną, czy nawet proporcjonalną. • odniesienie do humanitaryzmu i negatywnego oddziaływania takiej represji. Radosław Piestrak

10. Kara śmierci w starożytnym Rzymie… SENEKA • Odniósł się do kwestii orzekania i wykonywania kary śmierci, • Twierdził, iż osoby orzekające w takich sprawach winny traktować je z największą sumiennością, innymi słowy aprobował karę śmierci, lecz postulował przy tym humanistyczne jej funkcjonowanie w życiu społecznym Radosław Piestrak

11. Kara śmierci w starożytnym Rzymie… CYCERON • Skłaniał się ku tezie, że kara powinna odpowiadać przewinieniu, • Tylko ciężkie przestępstwa należy karać śmiercią. Radosław Piestrak

12. Kara śmierci w starożytnym Rzymie… MARCIANUS • Przestępstwo uprowadzenia kobiety. • Ten kto dopuszcza się procederu uprowadzenia wolnej bądź zamężnej kobiety, winien zostać skazany na karę śmierci Radosław Piestrak

13. Kara śmierci - Średniowiecze ZEMSTA - karą sprawiedliwą jest taka, której dolegliwość przewyższa krzywdę pokrzywdzonego. ODWET - opierał się na tym, że kara sprawiedliwa była ściśle dopasowana do wyrządzonej krzywdy, a sam odwet stanowi zemstę posiadającą jednak pewne granice. Odwet rozumiany był jako forma realna opierająca się na prawie talionu lub jako forma symboliczna, której przykładem było ucięcie ręki przestępcy. W średniowieczu w okresach zemsty i odwetu karę wymierzał sam pokrzywdzony lub jego krewni, bez ingerencji państwowej. Radosław Piestrak

14. Kara śmierci - Średniowiecze Kazimierz Wielki Statuty Kazimierza Wielkiego zasądzały karę śmierci m.in. za: - wyłudzanie nienależnych świadczeń z żup królewskich, - zagarnięcie podatków , - obracanie obcą monetą, - czyny przeciwko moralności i dobrym obyczajom, - czyny przeciwko porządkowi publicznemu, - spiski przeciwko władzom miejskim, - porwania czy też za zabójstwa umyślne. Radosław Piestrak

15. Kara śmierci - Średniowiecze Formy kary śmierci ZWYKŁA – wykonywana poprzez ścięcie bądź powieszenie KWALIFIKOWANA – łączyła się ze szczególnymi udręczeniami; wykonywana m.in. poprzez: - obcięcie członków, - ukrzyżowanie, - ćwiartowanie, - palenie żywcem na stosie, - łamanie kołem Radosław Piestrak

16. Kara śmierci - Średniowiecze ŚW. TOMASZ Z AKWINU Akwinata uważał, że zabicie złoczyńcy może dokonać się wyłącznie za sprawą tych, którzy sprawują władzę państwową i tylko wtedy, kiedy ma to na celu bezpieczeństwo całej społeczności. Radosław Piestrak

17. Kara śmierci - Nowożytność Rzeczpospolita Szlachecka - Stosowanie okrutnych kar działających na ludzką wyobraźnię np. szarpanie rozżarzonymi obcęgami, piętnowanie, chłosta, - Szlachecką karą śmierci było ścięcie, natomiast nieszlachecką – powieszenie Radosław Piestrak

18. Kara śmierci - Nowożytność KARA ŚMIERCI W OKRESIE ZABORU PRUSKIEGO… Wiodącą rolę odgrywało tu prawo pruskie opowiadające się za stosowaniem kary śmierci oraz dwa kodeksy znoszące karę śmierci. Kodeksami znoszącymi karę śmierci były: - Toskańska Leopoldina z 1786 r. nieprzewidująca stosowania tej represji, - Austriacka Józefina z 1787 znosząca karę śmierci w czasie pokoju. Radosław Piestrak

19. Kara śmierci - Nowożytność KARA ŚMIERCI W OKRESIE ZABORU PRUSKIEGO Najważniejsze dokumenty: - Landrecht Pruski z 1794 r. utrzymujący w mocy karę śmierci głównie za czyny przeciw państwu i zabójstwa, - Kodeks Karny Ogólnoniemiecki obowiązywał od 1871 r. do 1932r., karano w nim śmiercią tylko za morderstwo lub jego usiłowanie na osobie monarchy. Radosław Piestrak

20. Kara śmierci - Nowożytność KARA ŚMIERCI W OKRESIE ZABORU AUSTRIACKIEGO Najważniejsze dokumenty : - Księga Ustaw na Zbrodnie i Ciężkie Policyjne Przestępstwa (1804 r.) - przewidywała ona śmierć za morderstwo, zabójstwo rabunkowe, zbrodnicze podpalenie, fałszowanie państwowych papierów kredytowych i pieniędzy, - Kodeks karny z 1852 r. - Austriacka Józefina z 1787 znosząca karę śmierci w czasie pokoju. Radosław Piestrak

21. Kara śmierci - Nowożytność KARA ŚMIERCI W OKRESIE ZABORU ROSYJSKIEGO Najważniejsze dokumenty : • Kodyfikacja rosyjska z 1845 r., • Kodeks Kar Głównych i Poprawczych (1848 r.), który poena capitis przewidywał za targnięcie na cesarza, bunt i zdradę państwa. Radosław Piestrak

22. Kara śmierci - Nowożytność KODEKS KARNY z 1932 r. zwany inaczej KODEKSEM MAKAREWICZA Założenia: • art. 37 Kodeksu stanowi katalog kar, w którym na pierwszym miejscu jest kara śmierci (wykonywana przez powieszenie), • przez powieszenie karano za zamach na państwo (art. 93), zamach na życie i zdrowie prezydenta (art. 94), kwalifikowany typ zdrady wojennej (art. 101), dywersję (art. 102) i zabójstwo (225) Radosław Piestrak

23. Kara śmierci - Nowożytność KODEKS KARNY z 1969 r. zwany inaczej KODEKSEM ANDREJEWA… Założenia: - art. 30 § 2 – przewidywał karę śmierci za najcięższe zbrodnie . Radosław Piestrak

24. MORATORIUM W RP!!! • 21.04. 1988 ROK, KRAKÓW – OSTATNI WYROK ŚMIERCI ,W POLSCE – spowiedź kata!!! • Sąd Najwyższy zaczął konsekwentnie zamieniać orzekaną przez Sądy Wojewódzkie karę śmierci na kary 25 lat pozbawienia wolności, • Moratorium ustawowe 12 lipca 1995 r. dotyczyło zmiany ustaw karnych ( kk i kkw), • 06.06.1997 r. – obowiązujący kk Radosław Piestrak

25. KARA ŚMIERCI DZIŚ… • W Polsce nie obowiązuje, • Obowiązuje w takich krajach jak: Białoruś, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny, Indie, Arabię Saudyjską, Kuwejt, Iran, Katar, Liban, Egipt, Indonezja. • Nie obowiązuje w Europie Radosław Piestrak

26. ARGUMENTY ZA KARĄ ŚMIERCI… • sprawiedliwość, • odstraszający charakter, • często zgodna ze zdaniem obywateli, • zaspokaja pragnienie zadośćuczynienia rodzinie ofiary za cierpienie, • żadna kara nie jest w stanie jej zastąpić, • może być stosowana wobec różnych grup społecznych, • służy ochronie społeczeństwa, • stanowi pokutę, • posiada charakter eliminacyjny, • może pozytywnie wpływać na kształtowanie kultury prawnej i aksjologicznej, • jest pozytywną agresją prospołeczną, • nawet jeżeli jest zniesiona to i tak będzie wykonywana z pogwałceniem prawa w sposób nieoficjalny. Radosław Piestrak

27. ARGUMENTY PRZECIW KARZE ŚMIERCI… • niezgodność z zasadą humanitaryzmu i sprawiedliwości, • negatywne i demoralizujące oddziaływanie na społeczeństwo, • nieodwracalność, powodująca brak sprostowania pomyłek, • nie posiada działania odstraszającego nawet dla fanatyków, • brak moralnego prawa państwa i jednostki do odbierania życia człowiekowi, • nieproporcjonalność do winy - oczekiwanie na karę jest dodatkową karą, • można ją zastąpić karą dożywotniego pozbawienia wolności, • pozbawia skazanego prawa do godnej śmierci, • życie ludzkie jest wartością nadrzędną, • V przykazanie Dekalogu ,,NIE ZABIJAJ”, • może prowadzić do nadmiernej gloryfikacji przestępców, • godzi w cel wychowawczo-resocjalizacyjny, Radosław Piestrak

28. Nauka Kościoła a kara śmierci… • Powszechna nauka Kościoła Katolickiego od zawsze sprzeciwiała się stosowaniu kary śmierci… • Często jednak rodzi się pytanie, dlaczego Kościół ingeruje w sprawy związane z poena capitis? Pierwsze i zarazem podstawowe stanowisko Kościoła oparte na Dekalogu, a konkretniej V jego przykazaniu mówi ,,NIE ZABIJAJ!”. Wiemy jednak, iż przykazanie to, zostało złamane przez Kaina, który odebrał życie swemu bratu Ablowi o czym mowa w Biblii. Również w Starym Testamencie wskazany jest pewien katalog przestępstw, za które przewidywano karę śmierci. Radosław Piestrak

29. Błogosławiony Jan Paweł II o karze śmierci… • JAN PAWEŁ II jako Apostoł Miłosierdzia Bożego nie mógł opowiedzieć się za karą śmierci. Stwierdził, że tylko Bóg jest Panem życia i śmierci. • Kwestię poena capitispodejmował w trzech aspektach: • Funkcji jakie spełnia owa kara i jej użyteczności, • Eliminacji z systemów państwowych argumentów opowiadających się za karą śmierci w prawie karnym, • Podejmowanie rozważań dotyczących dramatu człowieka, który popadł w konflikt z prawem – zastosowanie wobec niego kary śmierci odbiera mu możliwość poprawy. Radosław Piestrak

30. Podsumowanie ROLLER COASTER!!! Radosław Piestrak

31. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ… Mt 7,1 Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni. Bo takim sądem, jakim sądzicie, i was osądzą; i taką miarą, jaką wy mierzycie, wam odmierzą. Radosław Piestrak