570 likes | 2.13k Views
AKUT PANKREATİT. Dr. Ahmet DAĞ GENEL CERRAHİ AD. Akut pankreatit. Pankreas inflamasyonu Ödematöz nekrotizan Karın ağrısı Kan ve idrarda pankreas enzimleri Akut klinik tablo. Etiyoloji. Kolelithiasis Alkol %65 – 85 ini oluşturur Batıda alkol bizde safra taşları. ETYOLOJ İ.
E N D
AKUT PANKREATİT Dr. Ahmet DAĞ GENEL CERRAHİ AD.
Akut pankreatit • Pankreas inflamasyonu • Ödematöz • nekrotizan • Karın ağrısı • Kan ve idrarda pankreas enzimleri • Akut klinik tablo
Etiyoloji • Kolelithiasis • Alkol • %65 – 85 ini oluşturur • Batıda alkol bizde safra taşları
ETYOLOJİ I. Obstrüktif Nedenler Koledok taşları Pankreas ve ampulla tümörleri II. Toksinler ve ilaçlar Alkol Azothioprine, Salisilatlar, Sulfonamidler Akrep zehiri6 Mercaptopurine III. Metabolik Sebepler Trigliserit yüksekliği Hiperkalsemi IV. Travma Kazalar, Ameliyatlar, ERCP *** V. İnfeksiyonlar VI. Vasküler Etkenler VIII. İdiyopatik İdiopatik %10-30 Safra yolu Hst. Taş %45-55 Diğer %10-15 Alkol %30
PATOGENEZ • Başlangıç tripsinin aktivasyonu • proteolitik ve lipolitik enzim aktivasyonu • Vasküler hasar ve nekroz • pankreas otodigesyonu
PATOLOJİ • inflamasyon kolay yayılır • retroperitoneal • Kapsülü yok • Hafif vakalar ödematöz pankreatit • interstisiel pankreatik ödem • hafif peripankreatik yağ nekrozu • Şiddetli vakalar nekrotizan pankreatitis • kan damarlarının oklüzyonu • yaygın parankimal nekroz, • hemorajik alanlar • Yoğun peripankreatik yağ nekrozu
KLİNİK BULGULAR • Karın ağrısı en belirgin semptom • şiddeti değişken • epigastrik ve sol üst kadran • yarısında ağrı sırta yayılır • bıçak saplanır gibi kıvrandırıcı • öne eğilmekle azalır • Şiddetli karın ağrısı ile birlikte karnın yumuşak olması erken tanı için önemli bir ipucudur. • Bazı hastalarda yaygın abdominal duyarlılık ve rijidite saptanabilir
KLİNİK BULGULAR • %80 inde bulantı, kusma, • lokalize veya generalize ileus • Dispne ve taşipne • akut respiratuvar distress sendromu • Hafif epigastrik duyarlılık • hafif seyirli pankreatit • çoğunda 38-39 C ateş • Hasarlı doku artıklarının dolaşıma karışması
KLİNİK BULGULAR • Peripankreatik kanamalar • her iki lomber bölgede (Gray-Turner Belirtisi) • periumblikal bölgede (Cullen Belirtisi) ciltte mavimsi kahve rengi renkte lekeler görülür • Olguların % 40’ında sarılık görülür
Tanı • öykü ve fizik muayene • laboratuar ve görüntüleme yöntemleri • Hafif vakalar • semptomlar nonspesifik • amilaz seviyeleri fazla yükselmez • USG ve CT normal • Şiddetli ve orta derecede pankreatit • Tanı kolay • Klinik bulgular aşikar • Serum amilaz ve lipaz seviyeleri çok yüksek • CT ve USG pankreatik inflamasyon belirgin
Laboratuvar Bulguları • lökositoz • hemotokrit yükselir, sonra düşme eğiliminde • Hafif hiperglisemi başlangıçta • Karaciğer fonksiyon testleri bozuktur • Prerenal azotemi, • % 30 olguda hipokalsemi • Hipoalbüminemi yaygın
Tanı • Amilaz:(10-200 somogy ünitesi) • etkin, kolay ve ucuz bir yöntemdir. • Semptomlar başladıktan 2-12 saat sonra yükselir. 3-5 gün yüksek düzeyde kalır, sonra normale döner. • Sensitivitesi ve spesivitesi düşüktür. %10 unda normal bulunabilir.
Tanı • Total serum amilazı • % 40’ı pankreatik • % 60’ı tükrük bezi • pankreatik izoamilaz • Serum amilazını yükselten birçok neden • İdrar amilazı faydası yok
Mezenter Trombozu Böbrek Yetmezliği Perfore Ülser Dalak Rüptürü Opiat Alımı Pnömoni Tümörler Myokart İnfarktüsü Hiperamilazemi Yapan Pankreas Dışı Nedenler • Makroamilazemi • Akut Kolesistit • Kabakulak • Siroz • Diabetik Ketoasidoz • İntestinal Obstrüksiyon • Abdominal Cerrahi • Akut Apandisit
Lipaz: (N:1.2U) • daha spesifik • fakat daha az duyarlı • pankreatik orijinli • % 87 yükselir • Geç yükselir ve daha geç normale döner • iyileşme safhasında da yüksek • alkolik pankreatitte daha sensitif
Tiripsinojen, • tripsin, • elastaz-1 • daha sensitif ve spesifik • Pratikte kullanılmıyor
Görüntüleme Yöntemleri • Direkt batın grafisi • Ac grafisi • Baryumlu GİS incelemesi • Oral kolesistografi • IV kolanjiografi • ERCP • CT • MR • USG
Direkt Batın Grafisi: • pankreas bölgesinde geniş içi gaz dolu ince barsak (Sentinel Lup) • psaos kası gölgesi seçilemeyebilir • Colon Cut-off sign • gaz kabarcıkları pankreatik abse • diffüz pankreatik kalsifikasyon • kronik pankreatit
Görüntüleme Yöntemleri • USG: Tomografiden daha az duyarlı • Safra kesesi taşlarında CT’ye daha üstündür • CT: -tanıda -Hastalığın şiddetinin ve prognozu -komplikasyonlar • ERCP: • Travmatik pankreatitte duktal hasarı • pankreatik fistüllerin yerini belirlemede • akut safra yolu pankreatitlerinde endikedir.
Ayırıcı Tanı Şiddetli karın ağrısı ve kusma ile gelen herhangi bir hastada akut pankreatit düşünülmeli • Akut pankreatit ayırıcı tanısına giren hastalıklar: • Akut kolesistit • Ülser perforasyonu • İleus • Akut apandisit • Yaygın peritonit • Dalak rüptürü • Renal kolik • Akut MI (inferior) • Mezenter arter trombozu • Dissekan aort anevrizması • Bazal pnömoni
Prognoz • çoğu hafif seyreder • konservatif tedavi • Hastaların %8-25 inde şiddetli pankreatit • Aktivasyon peptidleri; TAP(Tripsinojen aktivasyon peptidi) ve CRP hastalığın ciddiyeti • Prognostik kriterler • Ranson • APACHE II
Ranson Prognostik Kriterleri safra taşı dışındasafra taşına bağlı Hastaneye yatarken • Yaş >55 >70 • Lökosit >16.000m3 >18.000 m3 • Glisemi >% 200 mg >% 220 mg • LDH >350 IU/L >400 IU/L • AST >250IU >250 IU 48 Saat sonra • Hct’de düşme >10 >10 • BUN artışı >% 5 mg >%2 mg • Kalsiyum <% 8 mg < % 8 mg • Arteriel PO2 <60 mmHg ... • Baz açığı >4 mEq/L > 5 mEq/L • Sıvı açığı >6 L > 4 L
KOMPLİKASYONLAR • LOKAL KOMPLİKASYONLAR • Pankreasta flegmon • Pankreasta apse • Pankreasta psödokist • Nekrotizan Pankreatit • Enfekte pankreatik nekroz • Pankreatik asit • Tıkanma sarılığı
TEDAVİ • 1. Destekleyici Tedavi: • İntravenöz sıvı tedavisi, • Elektrolit replasmanı, • Aneljezi, • Nütrisyonel Destek, • Antibiyotik, • Solunum Desteği • 2. Pankreas ekzokrin Sekresyon Süpresyonu • Nazogastrik, • H2 blokörlerin uygulanması
3. Pankreatik enzim inhibisyonu • Proteaz inhibitörleri(Aprotinin, Gabexate, Mesilate, TDP), Antifibrinolitikler, Klorakin, Fosfolipaz A inhibitörleri • 4. Serbest Oksijen Radikallerin İnhibisyonu • SOR koruyucular, Ksantin Oksidaz inhibitörleri • 5. İntraperitoneal ürünlerin eliminasyonu • Periton diyalizi, PAF antagonistleri
TEDAVİ • Şiddetli pankreatitli • iyi bir sıvı tedavisi • elektrolit replasmanı • yoğun bakım tedavisi • monitörize edilmeli • H2 reseptör antagonistleri ve PPI
Ağrı • Meperidin (Dolantin) iv veya im • Pankreatik sekresyonu azaltmak için • Somatostatin, Oktreotit • yararı pek açıklanamamış • Proflaktik antibiyotik kullanılması • Nekrotizan pankreatit de geniş spektrumlu antibiyotikler • İmipenem Morfin; akut pankreatit tedavisinde oddi sfinkter basıncını ve serum amilaz düzeyini artırabileceğinden kullanılmaz.
Cerrahi girişim komplike olmayan akut pankreatitde kontrendikedir. cerrahi girişim • 1-) Klinik tanıda belirsizlik • 2-) Steril nekroz tedavisi • 3-) Enfekte nekroz tedavisi • 4-) Birlikte bulunan safra yolu patolojisinin giderilmesi • 5-) Destek tedaviye rağmen hastanın klinik ve labaratuar bulguları kötüye gidiyor ise
Psödokist Tedavisi • Akut pankreatitli hastaların %15 inde inflamasyon sıvısı ve pankreatik sıvı içeren ankapsüle sıvı toplanması (Psödokist) oluşur. • Bu kistler genellikle 6-8 haftada kendiliğinden kaybolur. • 5-6 cm den küçük kistler tedavisiz takip • 6 cm den büyükse ve 6 hafta sonra • eksternal drenaj, • internal drenaj
Örnek soru • Aşağıdaki nedenlerden hangisinden sonra oluşan pankreatit en fazla mortaliteye sahiptir? • a) Alkol içiciler • b) Kolelitiasis • c) Travma ve operasyon • d) Hemolitik anemi • e) Parotitis • Cevap: C