430 likes | 1.22k Views
2. GAIA. ZAURITUAREN LEHEN SOROSPENA. HELBURUAK. Kaltetuaren larritasuna balioesteko lan-metodoa garatzea. Hartu beharreko erabakiak identifikatzea. Gure jokaeraren lehentasuna zein den jakitea. Zer egin istripu edo ustekabeko gaixo baten aurrean ?. 1. EBALUATU Zer gertatu da? Non?
E N D
HELBURUAK • Kaltetuaren larritasuna balioesteko lan-metodoa garatzea. • Hartu beharreko erabakiak identifikatzea. • Gure jokaeraren lehentasuna zein den jakitea.
Zereginistripuedoustekabekogaixo baten aurrean? • 1. EBALUATU • Zer gertatu da? • Non? • Zergatik? • Zenbat pertsona kaltetu dira?
1. EBALUATU • Garondoko hezur-hausturak edo saihets hezurrenak. • Sabelaldeko eta bularreko kalteak. • Pelbiseko haustura. • Kaltetua ibilgailu barruan dagoen ala ez. • Odol-galerak. • Gorputz-adarretako deformazioak. • Okadarik dagoen ala ez. • Gas-pozoiduna usaina. • Sutea badago gas kaltegarriak arnastu.
2. BABESTU • Zer egin daiteke (auto istripua): • Larrialdiko triangeluak jarri edo pertsona bik zirkulazioa gelditu edo abiadura jeisteko (50-150m) • Motorra itzali. • Gasolina Erretzea debekatu, lurra bota. • Korronte elektrikoa Ziurtatu moztuta dagoela. Bestela, ziurtasun distantzia mantendu. • Gas pozoiduna badago arnasbideak eta mukosak babestu, leihoak eta ateak ireki.
3. ABISUA EMAN • Larrialdiko koordinazio-zentroa jakinaren gainean jarri. • Esan beharko dioguna: • Larrialdi mota: Zirkulazio-istripua, bularreko mina, itomena, erasoa... • Deskribapen zehatz eta laburra.
3. ABISUA EMAN • Gertaerarenlekuzehatza. • Zaurituenegoeraokertu dezaketenarriskuak. • Kaltetuenkopurua, itxura, adina... • Galderenerantzunazehatza izan behar da. • OHARRA: Bakarrik, isolaturikbagaude, lehenikzaurituarensorospenaegin eta ondorenlaguntzaeskatu!
4. SOROSPENA • Gertatutakoaren informazioa hartu: pazienteari galdetu, lekukoei... • Lesio posibleak baloratu. • Pazientea posizio eroso batean jarri (posible bada). • Bero galera ekidin (jaka batekin tapatu).
4. SOROSPENA • Hausturarik badu altxatzea edo ibiltzea ekidin. • Edatea edo jatea ekidin. • Shock-a prebenitu. • Ikara ekidin, konfiantza eta lasaitasuna inspiratuz. • ZENTZUZ JOKATU. • Ez egin beharrezkoa baino gehiago Larrialdi Zerbitzua heldu arte.
Sarritan arnasten eta mugitzen ez den “hildako” hori ez dago “guztiz hilda”. • Bizitzeko probabilitatea hurrengo segunduetan aztertzen dugunaren araberakoa izango da. • Pazienteen %10-15 kritikoak izaten dira. Beraz, lehentasunak identifikatu eta lesioen tratamendu arina behar dute.
KALTETUAREN LEHEN MAILAKO AZTERKETA • Zaurituaren heriotza dakarten egoerak identifikatzean datza. • 2 minutu baino gutxiago. • Ekintzen antolaketa egin, norekin eta nondik hasi (KONORTERIK GABEKOAK LEHENENGO!) • Mantendu beharrekoa: BURMUINEKO JARDUERA. • Kaltetuari aurrez aurre hitz egin, EZ UTZI LEPOA BIRATZEN!
TRIAJEAZer da? • Emergentzietan gaixoak sailkatzeko metodo bat. • Larritasunaren eta lehentasunaren araberakoa. • Behar terapeutiko eta baliabideen araberakoa. • Koloreen bidezko sailkapena.
OSPITALEZ KANPOKO TRIAJEA • BERDEA: lesio arinak, epe ertainean arriskurik ez, sorospenak 3 ordu atzeratu daitezke. • HORIA: ez dago bizi-arriskurik epe laburrera, baina sorospen urgenteak behar ditu (1 ordu baino lehenagokoak). • GORRIA: Berehalako zainketak behar ditu, bizi-arriskuan dago. • BELTZA: Ez du sorospenik behar, hilda.
Lehen mailako azterketa egiteko pausoak: 1. Konortea egiaztatu: Galderak eginez (minik baduzu? Zer gertatu da?) edo min-kinada txikiak eginez (sorbaldetatik astindu, masailean kolpetxo bat adib.) • Erantzuten ez badu konorterik ez. • Erantzuten badu hurrengo minutuetan ez du bizi-arriskurik (salbuespenak). • Arnasbideak ireki, bizkarrezurra finko mantenduz.
Erantzuten ez badu... 2. Arnasa egiaztatu. Arnasik hartzen ez badu, larrialdiko erreskatea. 3. Pultsua egiaztatu (karotideoa)** 4. Odoljario garrantzitsuak dauden egiaztatu. http://www.youtube.com/watch?v=G0gIRS4NFMk&feature=related
KONTUTAN HARTU • Arnasketa ekidin dezaketen gorputz-arrotzak: • Hondakin desberdinak. • Ahoko protesiak. • Janari hondakinak. • Mihia (konszientziarik ez duten pazienteeta). • Kasu honetan lehenengo pausua gorputz-arrotza ahotik ateratzea da.
Kaltetuaren sorospen-laguntzak lehentasuna du mugitzearen aurrean. • Lekutik mugitzearen atzerapenak bizia arriskuan jartzen duenean izan ezik!
KALTETUAREN BIGARREN MAILAKO AZTERKETA • Kaltetuarentzat heriotza-arriskurik ez duten bestelako arazoak bilatzera mugatzen da. • Bi prozesu: 1. Zaurituarekin elkarrizketa. 2. Zaurituaren balorazioa/azterketa.
Zaurituarekinelkarrizketa • Galdera laburrak, zehatzak. • Garrantzitsua galdetzea: • Arnasteko zailtasunik? • Non du mina? • Gorputz-adarretan sentsibilitate aldaketarik?
MINA • Ez da zeinua, sintoma baino. • Mina arintzea ezinbestekoa da. • Posizio erosoan jarriko dugu, beti ere kaltegarria ez denean. • Minarekiko tolerantzia ezberdina da.
Zaurituarenazterketa • Atalez atal, goitik behera. • BURUA ETA AURPEGIA • Kontzientzia maila berriro aztertu (Erne, letargiko, koma sakona). • Nahasmendua, amnesia (Garunaren kaltea) • Hezurren deformazioa, odoljarioak (belarrietatik, sudurretik, ahotik...) • Azal, ezpain eta mukosen kolorea. • Begi-ninien azterketa: tamaina, argiarekiko erreakzioa, simetria...
Midriasia (begi-nini handia): bihotz-biriki geldiketa. • Miosia (begi-nini txikia). • Asimetrikoa (anisokoria).
LEPOA. • Zauriak eta zainen tenkatasuna. • Arnasketarako gainerako giharren beharra. • Deformazioak eta puntu mingarriak. • BULARRA • Toraxeko mugimendua eta zauriak. • Simetrikoki mugitzen den. • Arnas-hartze sakonetan minik duen. • Sahietsak miatu.
SABELALDEA • Zauriak, mina. • Distentsioa. • PELBISA • SORBALDA ETA GORPUTZ-ADARRAK. • BIZKARRA • Mina, deformazioak, hausturak, asimetriak... (BETI) • Bizi-konstanteak. http://www.youtube.com/watch?v=of7DXN2Mnzs
EGIN BEHAR EZ DENA • Ez badakizu zer egin edo egingo duzunaz ziur ez bazaude EZ EGIN EZER. • Zauri eta elementu ez-esterilen arteko kontaktua ekidin (eskuak, ahoa...). • Posible bada, gasak erabili. • Ez garbitu zauri sakonak ezta haustura irekiak. • Garbitzekotan: beti barrutik kanpora, inoiz ez alderantziz.
EGIN BEHAR EZ DENA • Odolbaturik badago ez garbitu. • Ez erabili kotoirik zauri eta erreduretan. • Ez jarri itsasgarriak zaurian era zuzenean. • Ez kendu zauriarekin kontaktuan dauden gasak. • Bendaia konpresiboegiak edota soltuak ekidin.
Komunikazioan kontutan hartu beharrekoak • Pazientearekin kontaktu bisuala mantendu. • Norbere burua identifikatu. • Zauritua identifikatu. • Egiten ari garena edo egingo duguna azaldu.
Komunikazioan kontutan hartu beharrekoak • Informatu: • Inoiz ez diogu gezurrik esango. • Inoiz ez diogu garrantzia kenduko edo gehituko egoerari. • Entzun. • Komunikazioa zaindu.
ARIKETAK • Rol-playing • 1. Lehen mailako balorazioa. • 2. Bigarren mailako balorazioa. • 3. Lekukoa edo soroslea/ 112 koordinazio-zentroa. • 4. Sorospen katea: 5 mailak azaldu. • 5. Epaileak.
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Haurraren garaiera berdinera jeitsiko gara, garaiagoa den ezer mehatxutzat har dezakeelako.
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Gurasoei informazioa eman behar zaie. • Denbora osoan egiten dugunaz ziur egon behar dugu, familia eta haurrari segurtasuna emateko. • Lekukoei galdetu (guraso, zaintzaile...) informazioa lortzeko: Alergiak, gaixotasunak, tratamenduak...
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Haurra beti seguru sentitu beharko da, ahal den neurrian guraso edo konfiantzazko pertsonekin egotea baimendu beharko zaio.
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Haurraz aparte, gurasoak lasaitu beharko ditugu. • Gurasoen lasaitasunak haurrak lasaitzen du. • Gurasoek soroslearengan duten konfiantzak haurra lasaitzen du. • Zer egin horretarako? • Haurraren sorospenean kolaboratu. • Aurreko dena azaldu.
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Haurraren atentzioa bereganatu eta ekintzetan zehar entretenituta mantentzeko, onena bere objetu pertsonal bat ematea izango da (jostailu, pelutxe...)
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Kontaktu fisikoa onuragarria izango da haurrarentzat, beti ere baimentzen duenean. • Hizkera moldatu behar da: era ulerkor eta sinplean hitz egingo dugu, tonu maitakorra erabiliz.
HAURREKIN KOMUNIKATZEN • Haurraren adina gora doan heinean egoeraz jabetuko da. • Pausu guztiak azaldu behar dizkiogu. • Ez diogu inoiz gezurrik esango, are gutxiago mina jasango duenean. • Garrantzitsua: konfidantza ez galtzea.