L03 Punësimi i personave të duhur

1. L03 Punësimi i personave të duhur Prof.as. Avdullah Hoti www.valmirnuredini.tk

2. Hyrje • Shembulli nga kapitulli paraprak • Firma e kompjuterëve ka vendosur që të punësojë punëtorë me shkathtësi të larta • Por: • si të tërheqen aplikant të mirë? • Si të zgjedhen më të mirët nga ata që aplikojnë? • Si të zgjedhen më të mirë në ndërkohë që atyre ju paguhet një pagë sa më e ulët e mundshme? • Punësimi i një punëtori i kushton kompanisë • Sidomos kur duhet të largohet nga puna • Sunk expenditure www.valmirnuredini.tk

4. Hyrje Përmbledhje e bisedës në kuadër të kompanisë: BENTHAM: në konkurs vendoset pagë e lartë që të tërheqen personat më të mirë JEVONS: Më mirë të paguhet pagë e ulët e pastaj të rritet për ata që janë më të mirët për kompaninë FISHER: Por kush do pranonte të punonte për një pagë të ulët që nga fillimi? FISHER: Nëse ofrojmë pagë të lartë do të kemi shumë aplikantë. Si do t’i zgjedhim më të mirët nga një grup kaq i madh i aplikantëve? JEVONS: Mund të përdorim kredencialet arsimore. BENTHAM: Por do t’i diskualifikojmë disa që janë me arsim të mesëm por që janë mjaft të kualifikuar. JEVONS: A mund të paguajmë një pagë sipas asaj se sa produktiv është personi? 4 www.valmirnuredini.tk

5. Hyrje Çështjet që duhet zgjidhur: Si mund të zvogëlojë kompania numrin e madh të aplikantëve që të zvogëlojë koston e intervistimit dhe selektimit? Çfarë mund të bëhet që të dekurajohen aplikantët e papërshtatshëm që të mos aplikojnë? Çfarë page duhet ofruar personave që merren në punë? A duhet të merren parasysh kredencialet e arsimit kur merren në punë punëtorët? A duhet aplikuar puna provuese? Sa duhet të jetë e lartë rritja në pagë për ata që janë të suksesshëm? Kush duhet të mbahet në punë pas punës provuese? 5 www.valmirnuredini.tk

6. Vetë-selektimi Menaxherët ankohen se janë ‘bllokuar’ me punëtorë jo adekuat Si të gjendet metoda e largimit të punëtorëve të padëshiruar? Strategjia: ofrohet pagë të lartë që tërheq numër të madh të aplikantëve, dhe zgjedhen ata që janë të përshtatshëm Por, kjo tërheq shumë aplikantë mund të jenë të papërshtatshëm Pasojat: disa prej tyre mund të punësohen ‘gabimisht’ Ata mund të shkaktojnë probleme për kompaninë 6 www.valmirnuredini.tk

7. Vetë-selektimi Premisa: punëtori është aseti kryesor Nëse zgjedhet personi i gabuar Ka kosto për kompaninë Në praktikë: firma ballafaqohet me ‘vetë-selektim’: me problemin e ‘adverse selection’ (zgjedhje e gabuar) kur personat e gabuar zgjedhen për kompaninë për shkak të një politike që aplikon kompania Aplikimi i disa qasjeve për mënjanimin/zvogëlimin e këtij problemi Megjithatë, asnjë nga këto qasje nuk është perfekte për të siguruar që personi i duhur punësohet 7 www.valmirnuredini.tk

8. Filtrimi Një menaxher sugjeron që të përdoren kredencialet e arsimit për të selektuar aplikantët Supozimi 1: aftësia për të marrë kredenciale lidhet pozitivisht me performancën në punë Por, në praktikë: aftësia për të marrë kredenciale arsimore mund të tregojë nivelit e përgjithshëm të njohurive (koha e internetit) Sa është relevante për të kryer punën specifike? Përvoja tregon se: kredencialet arsimore janë vetëm sinjale për produktivitetin, dhe nga njëherë sinjale të dobëta 8 www.valmirnuredini.tk

9. Filtrimi Supozimi 2: Shpenzimet shtesë për personin me arsimim më të lartë justifikojnë produktivitetin e tij më të lartë Por: arsimi i lartë mund të mos jetë i përshtatshëm për një punë specifike Megjithatë: arsimi i lartë mund të shërbejë për të sortuar/filtruar disa persona 9 www.valmirnuredini.tk

10. Filtrimi Kushtet nën të cilat filtrimi sipas nivelit arsimor është i përshtatshëm Aftësia për të dalë mirë në shkollim lidhet pozitivisht me aftësinë për të kryer punën si duhet kjo është e qëndrueshme në punët ‘white collar’ Në punët fizike nuk është e aplikueshme 10 www.valmirnuredini.tk

11. Filtrimi Kushtet nën të cilat filtrimi sipas nivelit arsimor është i përshtatshëm 2. Nëse diferenca në paga në mes të atyre H-S dhe L-S është e vogël, atëherë një diferencë e vogël në arsim mund të sinjalizojë diferenca të larta në produktivitet Në këtë situatë, vetëm ata që janë shumë të aftë që të kryejnë arsimin e bëjnë këtë si rezultat ata persona janë shumë të aftë Kur këto diferenca janë të mëdha, atëherë edhe ata që nuk janë shumë të aftë i hyjnë angazhimit për të kryer arsimin e caktuar 11 www.valmirnuredini.tk

12. Filtrimi Kushtet nën të cilat filtrimi sipas nivelit arsimor është i përshtatshëm 3. Fitimi i kredencialeve arsimore është relativisht i lehtë për personat e përshtatshëm për tu punësuar Kontabilisti: ai që e njeh kontabilitetin shumë lehtë çertifikohet duke e kryer provimin përkatës Të tjerët duhet paguar shumë kurse dhe shpenzuar kohë 12 www.valmirnuredini.tk

13. Kontratat kontingjente Definimi i kontrateve kontingjente: Nga anglishtja: Contingent – që varet nda diçka Ajo që do të ndodhë në të ardhmen varet nga diçka Shembull: Pikniku në bjeshkë javën e ardhshme varet nga moti Suksesi në provim varet nga angazhimi i juaj gjatë semestrit Kontratat kontingjente: Paga e punëtorit dhe promovimi i tij në punë janë kontingjente (varen) nga përpjekjet/produktiviteti i tij në vendin e punës 13 www.valmirnuredini.tk

14. Kontratat kontingjente Mënyra më e mirë për zgjedhje të punëtorit të duhur: Aplikimi i një skeme adekuate të pagesës që tërheq punëtorët e aftë dhe dekurajon ata që janë më pak të aftë Paga sipas produktit si formë bazë e kontratave kontingjente Punëtori paguhet sipas produktit të prodhuar Paga sipas produktit siguron zgjedhjen e punëtorëve të duhur në rrethana të ndryshme 14 www.valmirnuredini.tk

15. Kontratat kontingjente Paga për njësi $3.35 tërheq në punë vetëm ata që janë më të aftë dhe i largon ata që janë më pak të aftë Sepse: $3.35 x 6 = $20.10 > paga për orë në punën tjetër $3.35 x 4 = $13.40 < paga për orë në punën tjetër Kjo vlenë nën supozimin që punëtorët e dijnë produktivitetin e tyre paraprakisht Nëse jo: atëherë është problematike të parandalohen ata me aftësi më të ulta që të aplikojnë 15 www.valmirnuredini.tk

16. Kontratat kontingjente – puna provuese Jo gjithmonë mund të matet produktiviteti i punëtorit Menaxherët e nivelit të mesëm Asistentët e ndryshëm etj Aplikimi i pagës sipas produktit mund të prodhojë sjellje të gabuara Shembull: një asistent në departamentin e personelit në kompani paguhet sipas numrit të personave të marrë në punë Atëherë, ai do të marrë sa më shumë persona në punë Vlerësimi i punës së këtyre personave të bëhet në mënyrë kualitative 16 www.valmirnuredini.tk

17. Kontratat kontingjente – puna provuese Puna provuese si mënyrë e matjes së performancës së punëtorëve puna e të cilëve nuk matet me produktin e prodhuar Punë provuese për 6 muaj Në fund të periudhës, ata që janë të suksesshëm u vazhdohet kontrata Baza ligjore në ligjet e punës Puna provuese dhe kompenzimi adekuat siguron që vetëm aplikantët që janë të sigurtë se e kalojnë me sukses periudhën provuese aplikojnë në firmë Shembulli paraprak: Firmës i kushton: P. e aftë = $20hr / 6 njësi për orë = $3.33 për njësi P. më pak të aftë = $16hr / 4 njësi për orë = $4.00 për njësi Firma ka marrë vendim të drejtë duke punësuar punëtorët e aftë 17 www.valmirnuredini.tk

18. Kontratat kontingjente – puna provuese Puna provuese mund të përdoret në këtë mënyre Supozojmë se personi do të jetë në treg për 20 vite Ai mund të punoj në këtë kompani ose diku tjetër ku paguhet $20 ose $16 respektivisht sipas aftësive të tij Supozojmë se planifikon të punojë 2000 orë në vit Le të vendosim një vit punë provuese Pas këtij vitit, punëtorit i ofrohet kontratë për 19 vite ose largohet nga puna Nëse largohet, shkon në punën alternative Si të vendoset një periudhë provuese e cila i nxit vetëm ata që janë të aftë të aplikojnë për punë? 18 www.valmirnuredini.tk

19. Kontratat kontingjente – puna provuese Supozojmë se: punëtorët e aftë e kalojnë periudhën provuese me siguri të plotë punëtorët më pak të aftë kanë këtë probabilitet: P probabiliteti që e kalojnë periudhën provuese (1 – P) probabiliteti që nuk e kalojnë periudhën provuese Nëse: W1 paga në vitin e parë në periudhën provuese W2 paga gjatë 19 viteve të tjera pas periudhës provuese 19 www.valmirnuredini.tk

20. Kontratat kontingjente – puna provuese Për të tërhequr punëtorët e aftë duhet të plotësohe kushti i vënë me këtë ekuacion: 2000 W1 + 2000 x 19 x W2 ≥ 20 x 2000 x Ws Për të dekurajuar punëtorët më pak të aftë duhet të plotësohet kushti: 2000 W1 + P x 2000 x 19 x W2 + (1 – P) x 19 x 2000 x Wu < < 20 x 2000 x Wu Firma duhet të gjejë atë nivel të W1 dhe W2 ashtu që të tërheqë punëtorët e aftë dhe të largojë ata më pak të aftë 20 www.valmirnuredini.tk