Oś priorytetowa 4 Zagadnienia prawne związane z wdrażaniem LSROR i oceną wniosków

1. Oś priorytetowa 4Zagadnienia prawne związane z wdrażaniem LSROR i oceną wniosków

2. Iusest ars aequi et boni… ale bywa sztuką skomplikowaną • Beneficjenci osi priorytetowej 4. • Zasady przypisywania konkretnego beneficjenta do sektora. • Interpretacja § 5 pkt 12 umowy o warunkach i sposobie realizacji lokalnej strategii rozwoju obszarów rybackich (zatrudnienie w biurze członków organu LGR) • Inne

3. Beneficjenci osi priorytetowej 4 § 2 pkt 2 rozporządzenia regulującego tryb i warunki przyznawania pomocy w ramach osi 4 - pomoc finansowa jest przyznawana wnioskodawcy, o którym mowa w art. 9 pkt 1 ustawy o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego jeżeli spełni warunki podane w rozporządzeniu …. • Zatem, jeśli rozporządzenie nie zawiera innych regulacji, należy skupić się na interpretacji przepisów ustawy • Rozporządzenie tylko w jednym przypadku zawęża katalog beneficjentów (pomijając funkcjonowanie LGR i współpracę międzynarodową i międzyregionalną, gdzie beneficjentem jest wyłącznie LGR)

4. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Wyjątek: • operacje polegające na restrukturyzacji i reorientacji działalności gospodarczej oraz dywersyfikacji zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa – w tym przypadku pomoc przeznaczona jest tylko dla rybaków (dokładnie określa to rozporządzenie)

5. Beneficjenci osi priorytetowej 4 W pozostałych przypadkach odwołujemy się do przepisów ustawy, która mówi, że pomoc może być przyznana beneficjentowi, który jest: • osobą fizyczną, • osobą prawną, • jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, • podmiotem organizacyjnie wyodrębnionym na podstawie dokumentów statutowych lub założycielskich w strukturze jednostki, o której mowa w punktach 2 i 3.

6. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Osoby fizyczne • człowiek od urodzenia do śmierci • Także dziecko poczęte, jeżeli urodzi się żywe (naciturus) • Niezależnie od wieku, zdolności do czynności prawnej (co najwyżej należy pamiętać o konieczności działania przez przedstawiciela ustawowego) Osoby prawne: • Skarb Państwa i inne jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznaje osobowość prawną • ustawa poprzez jasne sformułowanie musi wyraźnie nadawać osobowość prawną danej jednostce organizacyjnej

7. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Osoby prawne cd.: Przykłady sformułowań: • art. 17 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach: „stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego”; • art. 12 Kodeksu spółek handlowych: „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną” • Przykłady: fundacje, stowarzyszenia (zarejestrowane w KRS, a nie tzw. stowarzyszenia zwykłe), spółki kapitałowe (z o.o. i SA), spółdzielnie, JST.

8. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną • Czasem zwane w literaturze prawnej „ułomnymi osobami prawnymi” (prof. A. Wolter) • Nie posiadają osobowości prawnej, ale ich sytuacja jest bardzo zbliżona do osób prawnych • Z reguły nie działają za pośrednictwem swoich organów (są wyjątki) a osoby zrzeszone w takich jednostkach odpowiadają również swoim majątkiem za zobowiązania tej jednostki • Odpowiednia ustawa musi zawierać sformułowanie nadające takiej jednostce organizacyjnej zdolność prawną, czyli zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków, stroną umowy itp.

9. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – cd. Przykłady sformułowań: • art. 8 ust. 1 Kodeksu spółek handlowych:„spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana”. • art. 11 Kodeksu spółek handlowych dotyczący spółek kapitałowych w organizacji (po zawarciu umowy a przed wpisem do KRS-u) spółki z o.o. w organizacji oraz spółki akcyjne w organizacji „mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane”.

10. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – cd. Przykłady sformułowań cd.: • Art.6 ustawy o własności lokali: „wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana” Przykłady ułomnych osób prawnych: • Spółki osobowe: jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne (ale nie spółka cywilna!) • wspólnota mieszkaniowa, • spółki kapitałowe w organizacji, • europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych NIE!: stowarzyszenie zwykłe (orzeczenie SA w Warszawie I OZ 519/09)

11. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Podmioty organizacyjnie wyodrębnione na podstawie dokumentów statutowych lub założycielskich w strukturze osoby prawnej lub „ułomnej osoby prawnej” • nie mają ani osobowości prawnej ani zdolności prawnej (nie mogą we własnym imieniu zawierać umów), • dokument statutowy osoby prawnej albo „ułomnej osoby prawnej” przewiduje istnienie w strukturze tego podmiotu określonej jednostki organizacyjnej, • nie musi zostać wyraźnie określona z nazwy w dokumencie statutowym lub założycielskim, ale musi być określone jakiego typu jednostki mogą być tworzone (np. podanie informacji, że są to zakłady, gospodarstwa, oddziały itp.), • wyodrębnienie może nastąpić na podstawie uchwały lub decyzji odpowiedniego organu, zgodnie z przepisami regulującymi funkcjonowanie osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej.

12. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Podmioty organizacyjnie wyodrębnione na podstawie dokumentów statutowych lub założycielskich w strukturze osoby prawnej lub „ułomnej osoby prawnej” • dokumenty, do których należy się odwołać: statut stowarzyszenia, statut gminy, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, umowy osobowych spółek prawa handlowego, statut spółki akcyjnej • jeżeli określony akt prawa, który reguluje funkcjonowanie danej grupy podmiotów (np. gmin) przewiduje, że dany podmiot może wyodrębnić jednostki organizacyjne i jednostki takie zostały później wyodrębnione, to również mogą być one beneficjentem operacji (np. sołectwa)

13. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Podmioty organizacyjnie wyodrębnione na podstawie dokumentów statutowych lub założycielskich w strukturze osoby prawnej lub „ułomnej osoby prawnej” • dokumenty, do których należy się odwołać: statut stowarzyszenia, statut gminy, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, umowy osobowych spółek prawa handlowego, statut spółki akcyjnej • jeżeli określony akt prawa, który reguluje funkcjonowanie danej grupy podmiotów (np. gmin) przewiduje, że dany podmiot może w wyodrębnić jednostki organizacyjne i jednostki takie zostały później przez dany podmiot wyodrębnione, to również mogą być one beneficjentem operacji (np. sołectwa)

14. Beneficjenci osi priorytetowej 4 Podmioty organizacyjnie wyodrębnione na podstawie dokumentów statutowych lub założycielskich w strukturze osoby prawnej lub „ułomnej osoby prawnej” Przykłady: • muzea, instytucje kultury, szkoły, sołectwa które zostały wyodrębnione w strukturze organizacyjnej danej osoby prawnej (na przykład w strukturze JST) • oddziały przedsiębiorcy niezależnie w jakiej formie prawnej on działa, • okręgi , koła stowarzyszeń, • Lasy Państwowe, nadleśnictwa, regionalne dyrekcje lasów państwowych (zostały wyodrębnione w ramach osobowości prawnej Skarbu Państwa)

15. Zasady przypisywania podmiotów do poszczególnych sektorów § 1 pkt 6 rozporządzenia o wyborze LGR: członkami lokalnej grupy rybackiej są podmioty sektora publicznego, społecznego i gospodarczego. • sektor publiczny: w szczególności gminy, powiaty, uczelnie publiczne, jednostki badawczo-rozwojowe, państwowe lub samorządowe instytucje kultury oraz państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych przepisów w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorców. • sektor społeczny: w szczególności osoby fizyczne działające na rzecz rozwoju obszaru objętego LSROR, związki zawodowe, stowarzyszenia oraz fundacje działające na obszarze objętym LSROR, w tym organizacje zrzeszające rybaków. • sektor gospodarczy: w szczególności przedsiębiorcy i osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie rybactwa śródlądowego.

16. Zasady przypisywania podmiotów do poszczególnych sektorów • wymieniając przedstawicieli każdego sektora, rozporządzenie używa wyrażenia „w szczególności” – katalog otwarty • gdy podmiot nie został wprost wymieniony jako reprezentant danego sektora, należy go zakwalifikować do tego sektora, z którego przedstawicielami dzieli najwięcej wspólnych cech (np. spółka wodna)

17. Zasady przypisywania podmiotów do poszczególnych sektorów Cechy przedstawicieli sektorów: PUBLICZNY: • publiczny charakter zadań realizowanych przez podmiot (określony w ustawie, np. ośrodki pomocy społecznej, zakłady opieki zdrowotnej) • własność publiczna (wykorzystuje środki należące do JST albo Skarbu Państwa) • powołany w drodze ustawy albo innego aktu władzy publicznej

18. Zasady przypisywania podmiotów do poszczególnych sektorów Cechy przedstawicieli sektorów: SPOŁECZNY: • własność prywatna • dobrowolność uczestnictwa • cele społeczne, promowanie określonych zachowań, miejsc, produktów, • nie jest nastawiona na zysk • podział korzyści z działania nie ogranicza się do uczestników • nie angażują się w produkcję, budownictwo, usługi, działalność gospodarczą itp.

19. Zasady przypisywania podmiotów do poszczególnych sektorów Cechy przedstawicieli sektorów: GOSPODARCZY: • działalność ukierunkowana na zysk, odpowiada definicji „działalności gospodarczej” (prywatne placówki oświaty); • działalność ma przynieść korzyść przede wszystkim uczestnikom danego przedsięwzięcia; • podstawowy cel to wytwarzanie dóbr, świadczenie usług, działalność budowlana) • UWAGA: jeśli stowarzyszenie ma również wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS należałoby zaliczyć je raczej do sektora gospodarczego.

20. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR § 5 pkt 12 umowy ramowej: LGR zobowiązuje się do „niezatrudniania członków zarządu, organu kontroli wewnętrznej oraz komitetu LGR w biurze LGR na podstawie umowy o pracę oraz innych umów o podobnym charakterze”. niezatrudniania w biurze LGR dotyczy jedynie osób wchodzących w skład następujących organów LGR: zarządu, organu kontroli wewnętrznej (który zależnie od statutu LGR może nosić różną nazwę) komitetu LGR. Wskazane postanowienie umowy nie dotyczy zatem żadnych innych osób, w szczególności członków innych organów, jeśli Stowarzyszenie przewiduje w swoim statucie ich istnienie.

21. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR I. Niezatrudnianie w biurze LGR dotyczy jedynie osób wchodzących w skład następujących organów LGR: • zarządu, • organu kontroli wewnętrznej (który zależnie od statutu LGR może nosić różną nazwę) • komitetu LGR. • postanowienie umowy nie dotyczy żadnych innych osób, w szczególności członków innych organów, jeśli Stowarzyszenie przewiduje w swoim statucie ich istnienie (np. rady LGD) • nie obejmuje również byłych członków organów Stowarzyszenia

22. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR II. Zobowiązanie LGR wyrażone w § 5 pkt 12 umowy ramowej dotyczy tylko zatrudnienia w biurze • nie odnosi się to do członków organów stowarzyszenia, którzy nie są zatrudnieni w biurze LGR • zatrudnienie w biurze odnosi się nie tylko do miejsca wykonywania pracy, ale również do obowiązków wynikających z umowy czyli tzw. pracy biurowej Praca biurowa rozumiana w szczególności w kontekście § 5 pkt 2 umowy ramowej (LGR zobowiązuje się do świadczenia przez pracownika lub pracowników biura LGR doradztwa w zakresie przygotowywania wniosków o dofinansowanie w ramach realizacji LSROR).

23. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR II. Zatrudnienie w biurze cd. • nie obejmuje osób, które wykonują pracę niezwiązaną z funkcjonowaniem biura LGR (przygotowanie analiz i opracowań dla Stowarzyszenia, organizowanie jakiegoś przedsięwzięcia itp.). • nie obejmuje również wypłaty diet członkom organów Stowarzyszenia za udział w pracach organu bo: • działalność w charakterze członka organu nie wiąże się z nawiązaniem stosunku pracy, • wypełnianie obowiązków członka organu nie ma cech „zatrudnienia w biurze” w opinii IZ

24. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR III. Rodzaj umowy objętej zakazem • postanowienie odnosi się • do umów o pracę • umów o podobnym charakterze A. Umowy o pracę (uregulowana w Kodeksie pracy) • Zawarcie tej umowy to jeden ze sposobów, na podstawie którego może dojść do nawiązania stosunku pracy • Treść umowy o pracę została określona w art. 29 KP • Nieważny jest tytuł zawartej umowy (art. 22 par. 1 prim), liczy się stosunek powstały na jej podstawie

25. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR B. Umowy o podobnym charakterze • Tworzą stosunek prawny o podobnych cechach do stosunku powstałego na podstawie umowy o pracę (nie musi mieć wszystkich cech stosunku pracy) • Konstytutywne cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych to: • dobrowolność, • osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, • podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy, • ryzyko pracodawcy wiązane z zatrudnieniem, • odpłatny charakter zatrudnienia.

26. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR B. Umowy o podobnym charakterze W ocenie IZ, jeśli w powstałym stosunku prawnym brak: • dobrowolności albo • odpłatności, albo • obowiązku osobistego wykonywania pracy, albo • ciągłości wykonywania pracy, albo • podporządkowania pracodawcy, albo • ryzyka występującego wyłącznie po stronie pracodawcy - Powoduje, że umowa nie jest umową „o podobnym charakterze” i nie jest objęta zakazem.

27. Zatrudnienie członków organów LGR w biurze LGR B. Umowy o podobnym charakterze • w ocenie IZ, jeśli stosunek prawny jest analogiczny do stosunku pracy, a brak w nim jedynie elementu podporządkowania, to umowa, która utworzyła taki stosunek ma mimo wszystko charakter podobny do umowy o pracę. • dlatego tzw. kontrakty menadżerskie (np. w spółkach tak często zatrudniani są członkowie zarządu) jest objęte zakazem wyrażonym w umowie ramowej.

28. Inne, czyli groch z kapustą… Operacje polegające na ochronie środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności oraz przywracaniu potencjału produkcyjnego sektora rybactwa, w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej (par. 6 rozporządzenia o trybie i warunkach), • Operacje wymienione w punktach 1-6 mogą być realizowane niezależnie od ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. • Operacje wymienione w pkt 7 i 8, czyli: a) remont lub odbudowa budynków lub budowli, wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, związanych z prowadzeniem działalności rybackiej lub ich wyposażenie w zakresie niezbędnym do prowadzenia działalności rybackiej b) zabiegi związane z usuwaniem szkód powstałych w wyniku klęsk żywiołowych w wodach śródlądowych i morskich oraz odtworzenie pierwotnego stanu środowiska - tylko wtedy, jeśli został ogłoszony stan klęski żywiołowej

29. Inne, czyli groch z kapustą… • LGR powinna zadbać, by wśród personelu biura znalazły się osoby posiadające podstawową wiedzę prawniczą, • LGR powinno zastanowić się nad zasadnością kupna aktualnej bazy aktów prawnych typu LEX lub Legalis, • LGR powinna „trzymać rękę na pulsie” w kwestii zmian w prawie – nie tylko aktów dotyczących osi 4, ale również np. Kodeksu cywilnego, • W razie wątpliwości prawnych, LGR powinna przesłać do UM dokładny opis sprawy z przytoczeniem przepisów, które zdaniem LGR mogą znaleźć zastosowanie oraz własnym stanowiskiem

30. Dziękuję za uwagę Paweł Rodak - osoba fizyczna  pawel.rodak@minrol.gov.pl Tel. 22 623 27 19