ATIKTAN ENERJİYE GİDEN YOLDA YASAL MEVZUAT, MEVCUT SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. ATIKTAN ENERJİYE GİDEN YOLDA YASAL MEVZUAT, MEVCUT SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Av. Beril Pınar Tandoğan Tandoğan Hukuk Bürosu 7.GİRİŞİMCİLİK HAFTASI 8-9-10 Aralık, 2009

2. ANTALYA”Antalya hiç şüphesiz ki dünyanın en güzel yeridir” M. Kemal Atatürk

3. BURASI DA ANTALYA…

4. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI • HİDROLİK(SU) VE MİKROHİDRO • RÜZGAR • SOLAR(GÜNEŞ) • JEOTERMAL • DALGA VE GEL-GİT • BİYOKÜTLE • BİYOGAZ /DEPO GAZI/ LFG

5. BİYOKÜTLE NEDİR? Biyokütle yakıt olarak kullanılabilen ağaç, bitki, gübre ve atıklar gibi biyolojik malzemelerden elde edilen enerji anlamında kullanılmakta olup; • yenilenebilir, • her yerde yetiştirilebilen, • sosyo-ekonomik gelişme sağlayan, • çevre dostu, • elektrik üretilebilen, • taşıtlar için yakıt elde edilebilen stratejik bir enerji kaynağıdır

6. BİYOGAZ NEDİR? FOTOSENTEZ-BİYOGAZ ÜRETİMİ KULLANIMI DÖNGÜSÜ Biyogaz organik maddelerin oksijensiz ortamda, farklı mikroorganizma gruplarının varlığında, biyometanlaştırma süreçleri (havasız bozunma- biyolojik bozunma - mikrobiyal bozunma - anaerobik fermentasyonun kontrollü süreci) ile elde edilen bir gaz karışımıdır.

7. ÇÖP GAZI NEDİR? Çöp gazı (LFG) belediye katı atıklarının (MSW) çözünmesinin yan ürünüdür. Kontrol edilmediği takdirde LFG, küresel ısınmaya, güvenlik ve sağlık sorunlarına neden olabilir

8. BİYOGAZ VE ÇÖP GAZI KAYNAKLARI • Hayvancılık atıkları • Zirai atıklar • Orman endüstrisi atıkları • Deri ve tekstil endüstrisi atıkları • Kağıt endüstrisi atıkları • Gıda endüstrisi atıkları (çikolata, maya, süt, içecek üretimi ) • Sebze, meyve, tahıl  ve yağ endüstrisi atıkları • Bahçe atıkları • Yemek atıkları • Hayvan gübreleri ( büyükbaş hayvancılık, küçükbaş hayvancılık, tavukçuluk) • Şeker endüstrisi atıkları • Evsel katı atıklar • Atık su arıtma tesisi atıkları 

9. ATIKTAN ENERJİYE… Batı ülkelerinde 1980’lerin ortalarından itibaren çöplük gazının(LFG) borularla toplanması sürecine başlandı. AMAÇ: • Çöplük gazının yaklaşık yarısını oluşturan metan gazının toprak içindeki konsantrasyonunu patlama limiti olan %5’in altına indirmek • Çöplük gazının kontrolsüz olarak doğaya yayılmasının küresel ısınma üzerindeki olumsuz etkilerini engellemek • Çöplüklerden gelen pis kokuların ve hijyenden uzak ortamın çevrede yaşayanları rahatsız etmesini önlemek

10. ATIKTAN ENERJİYE • Önceleri toplanan çöplük gazı genellikle yakılarak yok edilirken; 1990’ların başından itibaren, çöplük gazının elektrik üretiminde yaygın olarak kullanımına başlandı.

11. ATIKTAN ENERJİ PROJELERİ NEDEN CAZİPTİR?... YEREL VE GLOBAL FAYDALARI • Yerel hava kalitesi (Daha az kötü koku) • Daha az haşere • Yeraltı sularını korunması • Daha az alevlenme, patlama • Görüntü kirliliğinin önlenmesi • Çevresel gelişim ile civarda yaşayan ve/veya çalışanlarının güvenliği • Elektrik üretimi

12. ATIKTAN ENERJİ PROJELERİ NEDEN CAZİPTİR? EKONOMİK FAYDALARI • – Teknoloji transferi • – Yabancı yatırımların ilgisi • – Enerji üretimiyle ek gelir (opsiyonel) ÇEVRESEL FAYDALARI • – Sera gazı emisyonunu azaltır • – Kötü kokuyu ve kendiliğinden tutuşmayı önler • – Yeraltı sularının kirlenmesini önler SOSYAL FAYDALARI • – Yeni teknolojiler sayesinde insan kaynaklarını geliştirir • – İstihdam yaratıcı etki (inşaat ve operasyon)

13. MEVZUAT(Atıkların Yakılması) Betül Doğru, Çevre ve Orman Bakanlığı, Tehlikeli Atıklar Şube Müdürü

14. MEVZUAT(Katı Atıktan Enerji Üretimi) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 27- Depo kütlesinde havasız kalan organik maddenin, mikrobiyolojik olarak ayrışması sonucu çevreye yayılarak, patlamalara, zehirlenmelere sebep olabilecek metan gazı ağırlıklı olmak üzere karbondioksit, hidrojen sülfür, amonyak ve azot bileşikleri yatay ve düşey gaz toplama sistemi ile toplanır ve kontrollü olarak atmosfere verilir veya enerji üretmek sureti ile değerlendirilir. Taslak Düzenli Depolama Yönetmeliği (AB Düzenli Depolama Direktifi (99/31/EC) Biyobozunur atıkların düzenli depolama tesislerine kabulüne getirilen sınırlamalar. • Betül Doğru, Çevre ve Orman Bakanlığı, Tehlikeli Atıklar Şube Müdürü 14

15. LİSANS ALABİLME KOŞULLARI • Özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması • Anonim şirket olması halinde borsada işlem görenler dışındaki hisselerin tamamının nama yazılı olması • Şirket sermayesinde %10 ve üzerinde doğrudan veya dolaylı paya sahip ortaklar ile yönetici ve denetçilerin Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen suçlardan dolayı mahkumiyetlerinin olmaması • Mali yeterlilik (Asgari sermaye koşulu) • Banka Teminat Mektubu • Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı 15

16. LİSANSLAMA SÜRECİ Enerji Piyasası Lisans Yönetmeliği çerçevesinde lisanslama faaliyetlerini EPDK yürütmektedir. Bu kapsamda, biyokütleye dayalı üretim lisansı verilmesi süreci; • Lisans başvurusu • İnceleme ve değerlendirme • Uygun bulma ve • Lisans verilmesi aşamalarından oluşmaktadır. • Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı 16

17. LİSANSLAMA SÜRECİ Uygun Bulma ve Lisans Verilmesi İnceleme ve Değerlendirme Süreci LisansBaşvurusu Proje Geliştirilmesi İzin / Onaylar Lisans Başvurularına İlişkin Teknik ve Mali Yeterlilik Değerlendirmeleri İlgili Kamu Kurumları Tarafından Gerçekleştirilecektir. İnşaat Ticari Faaliyet • Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

18. BİYOKÜTLE ENERJİSİNE DAYALIÜRETİM LİSANSI… Lisans Sahiplerinin Hakları: • Üretim tesisi kurulması, • İşletmeye alınması, • Elektrik enerjisi üretimi, • Ürettikleri elektrik enerjisinin ve/veya Kapasitenin müşterilere satışı faaliyetlerini yürütülebilir. Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

19. BİYOKÜTLE ENERJİSİNE DAYALIÜRETİM LİSANSI Lisans Sahiplerinin Yükümlülükleri: • Her bir üretim tesisi bazında lisans alma yükümlülüğü • Ayrı hesap ve kayıt tutma yükümlülüğü • Çapraz sübvansiyon yasağı • Bir önceki yıla ait yıllık faaliyet raporu hazırlamak ve her yılın Nisan ayı sonuna kadar Kuruma sunmak • Üretim faaliyeti göstermek üzere lisans almış tüzel kişiler, tesis tamamlanma tarihine kadar gerçekleştirdikleri faaliyetler hakkında her yılın Ocak, Mayıs ve Eylül ayları içerisinde Kuruma ilerleme raporu sunmak • Sigorta yaptırma zorunluluğu Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

20. TEŞVİKLER Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının desteklenmesine ilişkin düzenlemeler iki ana Kanunda yer almaktadır: • 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği • 5346 sayılıYenilenebilirEnerjiKaynaklarınınElektrikEnerjisiÜretimiAmaçlıKullanımınaİlişkinKanun Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

21. ELEKTRİK PİYASASI LİSANS YÖNETMELİĞİNDEKİ TEŞVİKLER… 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa istinaden çıkarılan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde yer alan teşvikler şu şekilde sıralanabilir: • Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü azami beş yüz kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaftır. • Ayrıca, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretecek kişilere, ihtiyaç fazlası elektriği sisteme satma imkanı getirilmiştir. • Bu tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde uygulanacak teknik ve mali usul ve esaslar EPDK tarafından çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenir. Söz konusu Yönetmelik çalışmaları sürdürülmektedir. Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

22. ELEKTRİK PİYASASI LİSANS YÖNETMELİĞİNDEKİ TEŞVİKLER… • Yerli doğal kaynak ve yenilenebilir enerji kaynağına dayalı lisans başvurularından, lisans alma bedelinin %1 dışındaki kalan tutarı ve lisansa derç edilen tesis tamamlanma tarihini izleyen 8 yıl yıllık lisans bedeli alınmamaktadır. • Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinde üretim yapan üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, bir takvim yılında, lisanslarında yer alan öngörülen ortalama yıllık üretim miktarını geçmemek kaydıyla özel sektör toptan satış şirketlerinden elektrik enerjisi satın alabilirler. Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

23. 5346 SAYILI KANUNDAKİ TEŞVİKLER Teşvikler kapsamında yapılan düzenlemelerden en önemlisi 5346 sayılı YEK Kanunu ile getirilen alım garantisi ve fiyat teşvikidir. • Uygulanacak fiyat EPDK’nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. • Bu fiyat 5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. • Serbest piyasada bu fiyatın üstünde satış hakkı vardır. • 2008 yılı için Türkiye ortalama toptan satış fiyatı 12,82 kr/kWh olarak belirlenmiştir. • 10 yıl alım garantisi verilmiştir. • Bu uygulamalar 31/12/2011 tarihinden önce işletmeye giren tesisleri kapsar. Bakanlar Kurulu uygulamanın sona ereceği tarihi, 31/12/2009 tarihine kadar, en fazla 2 yıl süreyle uzatabilir. Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

24. YENİLEBİLİR İLE İLGİLİ KANUN TEKLİFİ Meclis Genel Kurulu gündeminde bulunan YEK’nin değiştirilmesi hakkında Kanun Teklifinde aşağıdaki değişiklikler yer almaktadır: • Biyogaz biyokütle enerjisi içinde değerlendirilmektedir. Çöp Gazı ise ayrı olarak tanımlanmıştır. • Fiyatlar  yükseltilerek, biyokütle ve çöp gazı için ilk on yıl için 14 Euro Cent/kWh, ikinci on yıl için 8 Euro Cent/kWh önerilmektedir. • Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten lisans sahibi tüzel kişiler, on yıl süreyle sistem kullanım tarifelerini %90 indirimli olarak öder. • Teşviklerden yararlanabilmek için YEK Belgesi ve lisans alınması, 31/12/2015 tarihinden önce üretim tesisinin işletmeye girmesi ve her yıl 31 Ekim tarihinden önce EPDK’ya başvuruda bulunması gerekmektedir. Hulusi Kara, EPDK Elektrik Piyasası Uygulama Dairesi Grup Başkanı

25. FON SAĞLANAN KURULUŞLAR Avrupa Yatırım Bankası (EIB) Dünya Bankası (IBRD) Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası (CEB) Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) Alman Sanayileşme Fonu (KfW) Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Meltem Gürsoy, TSKB

26. Kullanımda Olan Kaynaklar AVRUPA YATIRIM BANKASI ÇEVRE VE YENİLENEBİLİR ENERJİ KREDİSİ Tutar:150,000,000 EUR Amaç: Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak elektrik üretecek özel sektör yatırımları finanse edilebiliyor. Kredi sözleşmesi kapsamında maksimum 50 milyon EUR tutarındaki yatırımlar faydalanabiliyor. DÜNYA BANKASI YENİLENEBİLİR ENERJİ KREDİSİ I VE II Tutar:150,000,000 USD + 350,000,000 USD ( +70.000.000 USD Temiz Teknoloji Fonu) Amaç: Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak elektrik üretecek özel sektör yatırımları finanse edilebiliyor. Maksimum 100 mw büyüklüğündeki HES’ler finanse edilebiliyor. ALMAN SANAYİLEŞME FONU (KFW) ÇEVRE VE ENERJİ KREDİSİ Tutar:41,000,000 USD Amaç: Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak elektrik üretecek özel sektör yatırımları finanse edilebiliyor. Her bir proje için maksimum 8 milyon USD tutarında kullandırım yapılıyor. FRANSIZ KALKINMA AJANSI (AFD) ÇEVRE VE ENERJİ KREDİSİ Tutar:50,000,000 EUR Amaç: Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği finanse edilebiliyor. Her bir proje için maksimum 5 milyon EUR tutarında kullandırım yapılıyor. AVRUPA KONSEYİ KALKINMA BANKASI KOBİ KREDİSİ Tutar:100,000,000 EUR Amaç: KOBİ’lerin Türkiye çapında gerçekleştirdiği sabit sermaye yatırımlarının finansmanı gerçekleştiriliyor, enerji yatırımları da finanse edilebiliyor. Her bir proje için maksimum 5 milyon EUR tutarında kullandırım yapılıyor. AVRUPA YATIRIM BANKASI KOBİ KREDİSİ Tutar:100,000,000 EUR Amaç: KOBİ’lerin Türkiye çapında gerçekleştirdiği sabit sermaye yatırımlarının finansmanı gerçekleştiriliyor, enerji yatırımları da finanse edilebiliyor. Maksimum 25 milyon EUR tutarındaki yatırımlar faydalanabiliyor. Meltem Gürsoy, TSKB

27. SONUÇ - Çevreci Bakış Açısı -ARGE Çalışmaları: Yatırımcı-Üniversite İşbirliği - Net, anlaşılır,uygulanabilir ve ihtiyaçlara göre güncellenebilir yasal düzenlemeler - Lisanslama işlemleri hızlanmalı - Kurumlar arası işbirliği ve ortak veri tabanı - Uygulanabilir teşvik mekanizmaları - Uluslar arası işbirlikleri

28. GORİLE DÖNECEK OLURSAK…

29. ORTAK AKIL “Hiçbirşey Ayağınıza Gelmez. En Azından İyi Olan Hiçbirşey. İstiyorsanız Gidip Almanız Gerekir.” Charles Buxton

30. TEŞEKKÜRLER Phone: +90 312 446 50 15 Fax:     +90 312 446 50 51www.bptandogan.av.tr