بسم‌الله الرحمن الرحیم

1. بسم‌الله الرحمن الرحیم

2. بررسی عوامل مؤثر بر نرخ ارز و پیامدهای قیمت‌گذاری نادرست آن سی و پنجمین نشست تخصصی بنیاد باران تهران- 7 آذرماه 88 حسین عبده تبریزی با همکاری میثم رادپور

3. مقدمه

4. پایه طلا • 1914- 1870 • برتون-وودز • 1971- 11944 • شناور • ....- 1973 نظام‌های عمدۀ پولی جهانی

5. نرخ شناور • نرخ ثابت • تقویت • Appreciation • تقویت • Revaluation • تضعیف • Depreciation • تضعیف • Devaluation نرخ ارز ثابت در مقابل شناور

6. عوامل مؤثر بر نرخ ارز

7. عوامل بنیادی • عوامل فنی عوامل مؤثر بر تغییر نرخ ارز

8. اقتصادی • سیاسی • جغرافیایی • اجتماعی/فرهنگی • جریان‌های بازرگانی • انتخابات • آب و هوا • تمایل به سرمایه‌‌گذاری • نرخ تورم نسبی • نوع دولت • بلایای طبیعی • تمایل به پس‌انداز • نرخ بهرۀ نسبی • موقعیت سیاسی دولت حاکم • قحطی • نحوۀ نگرش مردم عوامل بنیادی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

9. سیاست‌های پولی دولت‌ها • زمان دریافت مالیات‌ها • اثرات فصلی عوامل فنی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

10. افزایش جریان‌های بازرگانی ورودی • افزایش نرخ تورمنسبی • افزایش نرخ بهرۀ نسبی • تقویت پول داخلی • تضعیفپولداخلی • تقویتپولداخلی عوامل بنیادی اقتصادی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

11. انتخابات • میزان تضعیف پول داخلی کاهش می‌یابد. • پول داخلی فراتر از ارزش واقعی قیمت‌گذاری می‌شود. • دولت خود‌کامه • نرخ ارز تثبیت می‌شود. • گرایش به تقویت نرخ ارز وجود دارد. • اقتداردولت • اغلب منجر به تثبیت نرخ ارز می‌شود. عوامل بنیادی سیاسی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

12. نتایج مطالعۀ مقطعی 240 انتخابات در آمریکای لاتین • در دوره‌های منتهی به انتخابات احتمال باقی‌ماندن پول داخلی در وضعیت overvalue افزایش می‌یابد. • در دوره‌های منتهی به انتخابات احتمال انتقال پول داخلی از وضعیت undervalue به overvalue از 2/2 درصد به 17درصد افزایش می‌یابد. • در دوره‌های پس از انتخابات احتمال انتقال پول داخلی از حالت overvalue به undervalue از 10 درصد به 19 درصد افزایش می‌یابد. Hypothesis tested by Markov chain switching regime models-Transition matrix نتایج مطالعات عوامل سیاسی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

13. مطالعۀ مقطعی احزاب سیاسی در کلمبیا • وقتی حکومت در دست حزب محافظه‌کار است، میزان تضعیف پول داخلی 4% بیشتر است. • طرفداران حزب محافظه‌کار بیشتر در مناطق زیر کشت قهوه متمرکزند. • نرخ ارز به احزاب سیاسی وابسته است. نتایج مطالعات عوامل سیاسی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

14. مطالعۀ مقطعی اقتدار دولت در آمریکای لاتین • با افزایش تعداد کرسی‌های تحت کنترل دولت در مجلس، گرایش به تثبیت نرخ ارز بیشتر می‌شود. نتایج مطالعات عوامل سیاسی مؤثر بر تغییر نرخ ارز

15. پیامدهای قیمت‌گذاری نادرست نرخ ارز

16. نرخ شناور • بازار رقابتی • قیمت‌گذاری درست • نرخ ثابت • بانک مرکزی • قیمت‌گذاری نادرست سازوکار قیمت‌گذاری

17. قیمتی است که بر اساس مکانیزم بازار رقابتی شکل می‌گیرد. در این بازار، نیروهای عرضه و تقاضا تعیین‌کننده است. قیمت واقعی

18. قیمت بانک مرکزی • قیمت واقعی Overvalue قیمت‌ ارز در ایران

19. نمونه‌هایی از بحران‌های مالی

20. قیمت ارز تقاضا عرضه رفاه از دست رفته B E C هزینۀ مستقیم ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار کسری مقدار

21. ایجاد فرصت‌های آربیتراژ • وام‌گیری از بانک‌های خارجی با نرخ بهرۀ نسبتاً پایین • تبدیل ارز به پول داخلی • سپرده‌گذاری در بانک‌های ایرانی با نرخ بهرۀ نسبتاً بالا • دریافت بهرۀ سپرده‌ در سررسیدها و تبدیل به ارز • بازپرداخت بهرۀ وام و کسب سود باقیمانده پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

22. کمک به توسعۀ پول‌شویی • جایگذاری • تبدیل به ارز • تبدیل ارز کثیف به پول داخلی • ورود پول کثیف به چرخۀ اقتصادی • تطهیر پول کثیف با مبادلات تودرتو • تبدیل پول تطهیر‌شده به ارز • خروج ارز از کشور بدون تحمل ریسک نرخ ارز • تبدیل ارز • لایه‌چینی • خروج ارز پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

23. پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار کمک به خروج سرمایه اولین کنگرۀ انجمن اقتصاددانان ایران 29 دی ماه 1353 “ اگر ارز خیلی ارزان باشد، ممکن است همۀ این سرمایه‌ها برود خارج” دکتر فرهنگ

24. کاهش صادرات • افزایش واردات • تضعیف تراز تجاری پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

25. مفروضات • قیمت فروش در سال هشتاد • مجموع هزینه‌ها در سال هشتاد • درصد رشد سالانۀ فروش • درصد رشد سالانۀ هزینه‌ها • 100 • 40 • 2.5% • نرخ تورم تولیدکننده نرخ تورم داخلی محرک کاهش صادرات

26. حمام • تیرآهن • دیوار پیش‌ساخته • سینک ارز ارزان و واردات بی‌رویۀ کالا

27. قالی • مبلمان • تخت • میز ارز ارزان و واردات بی‌رویۀکالا

28. سیب فرانسوی • سیر • مرکبات • برنج ارز ارزان و واردات بی‌رویه فرآورده‌های کشاورزی

29. کارگر افغانی • کارگر آلمانی ارز ارزان و واردات بی‌رویۀ کارگر

30. حصیربافت ایرانی • حصیربافت چینی دکتر محمدی (عضو شورای اسلامی شهر اصفهان) انتقاد کرد: ميدان امام(ره) اصفهان به ویترین صنايع دستي چيني وکشورهای دیگر تبديل شده است و با ادامه این روند تا 5 سال آینده دیگر اثری از صنایع دستی باقی نخواهد ماند. خبرگزاری ایلنا- 21 آذر 1388 ارز ارزان و تبدیل سازندگان به فروشندگان

31. پویا دبیری مهر (رئیس خانۀ صنعت و معدن کشور) • تولید آنقدر برای تولیدکننده گران شده است که دیگر صرف نمی کند یک کالا در داخل از صفر تولید شود، به همین دلیل هم تولیدکنندگان به نوعی شده‌اند مونتاژ کننده تا تولید کننده. خبرگزاری آن‌لاین- 15 آذر 1388 ارز ارزان و تبدیل سازندگان به مونتاژکاران

32. کاهش فرصت‌های شغلی • کاهش تولید ناخالص داخلی پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

33. Former president of Federal Reserve Bank of New York: A country that fixes its exchange rate surrenders control of its domestic monetary policy. William J. McDonough • خالص صادرات مثبت • خالص صادرات منفی • اختلال در سیاست‌های پولی • افزایش عرضۀ پول • کاهش عرضۀ پول • کاهش کنترل بانک مرکزی بر عرضۀ پول پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

34. نهایتاً در سال 2002 نظام ثابت نرخ ارز در آرانتین فروپاشید. الزام به کنترل دائمی و دقیق نرخ ارز توسط بانک مرکزی • بحران مالی آرژانتین (2000) • هیأت ارز آرژانتین سیاست تثبیت نرخ ارز نسبت به دلار را در سال 1991 در پیش گرفت. • دولت آرژانتین قابلیت‌تبدیل کامل دلار آمریکا به پزو آرژانتین را تضمین نمود. • تنها درسال‌های اولیه مطابق برنامه عمل می‌شد و پس از آن برنامه به‌دست فراموشی سپرده شد. • بحران در سال 2000 با کاهش سپرده‌های ارزی بانک‌ها آغاز شد. پیامدهای ارزش‌گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار

35. گفته‌هایتکراری قدیمی

36. متین دفتری–مهرماه 1324 “من نسبت به دخالت مستقيم دولت به‌معناي مباشرت در امر توليد و بازرگاني خوش‌بين نيستم و براي مخالفت خود دلايل بسيار دارم و در حدود توانايي برعليه آن مبارزه نموده‌ام. سازمان اقتصادي دولتي بايد برچيده شود و جاي خود را به يك وزارت اقتصاد ملي بدهد. كارخانجات دولتي بايد به‌تدريج به مردم انتقال يافته با سرمايه‌هاي خصوصي اداره شود تا جنبة بازرگاني پيدا كرده، از تبذيرهاي فعلي كه از لوازم مباشرت دولت است، جلوگيري شود.”

37. صورت‌جلسۀشورای اقتصاد–12 مهرماه 1343 “باید هزینه‌های جاری را از محل وصول مالیات‌ها تأمین نمود، و درآمدهای حاصل از نفت را به اجرای برنامه‌های عمرانی تخصیص داد.”

38. صورت‌جلسۀشورای اقتصاد–20 دی ماه 1343 “ لازم است هم خود را مصروف وصول مالیات‌های مستقیم نماییم.”

39. اولین کنگرۀ انجمن اقتصاددانان ایران–29دی ماه 1353 شاخص درآمد نفت از 1341 تا 1353 از 100 به 3523/5 رسیده است. اما • “ اقتصادهایتک‌تولیدی علی‌الاصول آسیب‌پذیرند. اگر عدم‌تعادل کلی به‌وجود آید، تعادل‌های جزئی قادر به تصحیح آن نخواهد بود. تا زمانی که درآمد نفتی داریم، می‌توانیم تا هر قدر که کمبود کالا داشته باشیم، برای ارضای تقاضاهای داخلی وارد کنیم، ولی فقط خدا می‌داند که اگر درآمد نفتی ما قطع شود، چه به روزگار این 250 میلیارد حجم پول ما خواهد آمد ”. • “ اگر نرخ ارز خیلی ارزان باشد، ممکن است همۀ این سرمایه‌ها برود خارج”. دکتر فرهنگ

40. اولین کنگرۀ انجمن اقتصاددانان ایران–29دی ماه 1353 “می‌دانیم برای آن‌که سطح زندگی مردم دچار ناراحتی نشود، دولت سیاستی در پیش گرفته و بسیاری از کالاها را گران می‌خرد و ارزان می‌فروشد، و تمام این گران‌خریدن‌ها و ارزان‌فروختن‌ها از همین درآمد نفتی است ”. دکتر فیروز وکیل

41. اولین کنگرۀ انجمن اقتصاددانان ایران–29دی ماه 1353 “مهم‌ترین مسألۀ ما در دهۀ آینده و بیست سال آینده آن کاری است که می‌خواهیم با درآمد نفت انجام دهیم”.

42. ابن‎خلدون-قرن هشتم هجری “و بايد دانستكه‌ ثروت و توانگري سلطان (حكومت) جز از راه‌ خراج‌ستاني (ماليات) فزوني نمي‎يابد و فزوني خراج (ماليات) تنها از راه‌ دادگري امكان‌پذير است بدانسان كه‌ اموال مردم را از دستبرد ستمگران نگهدارند و بكار رعيت (شهروندان) درنگرند ... ولي اگر سلطان (حكومت) راهي جز اين مانند كشاورزي يا بازرگاني در پيش گيرد بي‌شك باشتاب هر چه‌ بيشتر به‌ رعايا (شهروندان) زيان خواهد رسيد و ماية تباهي و نقصان خراج (ماليات) او خواهد شد و آباداني كشورش آسيب خواهد ديد”. ابن خلدون، عبدالرحمن، “ مقدمه‌ابن خلدون” جلد اول، ترجمة محمد پروين گنابادي، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، 1369، صفحه‌543. كلمات داخل پرانتز توسط نگارنده‌ اضافه‌ شده‌ است.

43. با تشکر از توجه شما