HEMODİYALİZDE SORUNLAR

1. HEMODİYALİZDE SORUNLAR Dr. Kenan ATEŞ Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi

2. ULUSAL NEFROLOJİ HİPERTANSİYON DİYALİZ VE TRANSPLANTASYON KONGRELERİNİN VAZGEÇİLMEZ KONUSU HEMODİYALİZDE SORUNLAR HEMODİYALİZİN SORUNLARI BİTMEZ !

3. % 108 % 92 % 120

4. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete Diyaliz, Organ Bağışı ve Kan Ürünleri hakkında genelge 23.01.2001 tarih ve 107-2001/1 sayılı genelge Hemodiyaliz cihazları hakkında genelge 26.02.2004 tarih ve 3164 sayılı Diyaliz hastalarının nakli hakkında genelge 16.05.2006 tarih ve 9554 sayılı Ev hemodiyalizi hakkında genelge 24.04.2007 tarih ve 8521 sayılı

5. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete Diyaliz Bilimsel Danışma Kurulu üyelerinin görev süresi üç yıldan iki yıla indirildi Başka amaçla yapılmış binaların teknik uygunluğunun İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından onaylanması koşulu kaldırıldı Hemodiyaliz merkezinde biri yedek en az beş cihaz bulunma koşulu biri yedek en az altı cihaza çıkarıldı Diyaliz merkezi acil durumlarda hizmet vermek üzere ambulans ‘bulundurur’ ifadesi, ‘bulundurabilir’ şeklinde değiştirildi Laboratuvar kurulması için ‘sadece kendi hastalarına yönelik olmak’ ifadesi ‘sadece diyaliz hastalarına yönelik olmak’ şeklinde değiştirildi ve müstakil girişli laboratuvar kurulması halinde diyaliz hastaları dışındaki hastaların da tetkiklerinin yapılabilmesine olanak tanındı DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

6. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete Erişkin ve pediatrik hasta ayrımında yaş sınırı 16’dan 18’e yükseltildi Yeni açılacak diyaliz merkezlerinde sorumlu uzmanın Nefroloji veya Çocuk Nefrolojisi uzmanı olma zorunluluğu 31.12.2007’den 31.12.2014’e ötelendi Kamuda kısmi statüde çalışan ve bir özel diyaliz merkezinin sorumlu uzmanlığını üstlenmiş olan tabiplerin il sınırları içinde ya da dışında kamuya ait diyaliz ünitelerinde konsültan uzman olabilecekleri eklendi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Diyaliz Bölümünden mezun olan diyaliz teknikerlerine sertifikalı diyaliz hemşiresi statüsü tanındı Hemodiyaliz merkezinin açılma izin belgesi için ‘ilk beş cihaz için iki, sonraki her beş cihaz için bir’ sertifikalı hemşire bulunma şartı, ‘ilk on cihaz için iki, sonraki her beş cihaz için bir’ olarak değiştirildi DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

7. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete ‘Her tedavi seansında öngörülen sertifikalı hemşire veya tekniker sayısının yarısını aşmayacak şekilde sertifikasız hemşire çalıştırılabilir, bu hemşirelerin en geç 2 ay içinde eğitim başvurusunun yapılması gerekir’ şeklinde düzenleme yapıldı Periton diyaliz merkezlerinin açılması için ‘ilk 50 hasta için iki, sonraki her 25 hasta için bir’ hemşire bulunma zorunluluğu, ‘ilk 25 hasta için bir, sonraki her 50 hasta için bir’ şeklinde değiştirildi Psikiyatri uzmanı-Psikolog ve sosyal hizmetleri uzmanı zorunluluğu, ‘hastaların talebi ve/veya sorumlu tabibin gerekli görmesi halinde danışmanlık hizmeti alınır’ şeklinde değiştirildi vebu uzmanların isim, adres ve telefon numaralarının merkezde bulundurulma zorunluluğu getirildi DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

8. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete ‘Diyaliz merkezinde kullanılan suyun arıtma öncesi bakteriyolojik ve kimyasal analiz sonuçlarını bildirir rapor’ başvuru dosyasında bulunması gereken belgelerden çıkarıldı Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim ve araştırma hastanelerinin yanısıra üniversitelerin bünyesinde açılacak olan diyaliz merkezlerinin başvurularının da doğrudan Bakanlığa yapılması eklendi Özel diyaliz merkezlerinde sorumlu uzman veya sorumlu tabiplik görevi geçici olarak başka bir tabip tarafından yürütülürken merkeze yeni hasta alınamaz koşulu kaldırıldı Eğitim verecek pediatrik diyaliz merkezlerinde aktif olarak çalışan en az beş hemodiyaliz cihazı bulunması gerektiği eklendi Sınav komisyonlarının teşkiline ilişkin bazı maddeler kaldırıldı DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

9. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete Resertifikasyon sınavı, resertifikasyon işlemi olarak değiştirildi 01.01.2001 tarihinden önce diyaliz sertifikası alanların resertifikasyona tabii olacağı ifadesi, 01.01.2002’den önce olarak değiştirildi ‘Diyaliz merkezleri, hastalarını her yıl kendisine en yakın organ nakli merkezi sorumlusu veya uzmanı ile konsülte ederek organ nakline uygun hastaları birlikte belirlemek ve konsültasyon raporlarını hasta dosyasında muhafaza etmek, nakil için uygun görülenler listesine ilave olan hastaların bilgilerini ve kayıt olmuşlarsa nakil merkezi isimlerini her yıl Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler’ ibaresi eklendi EK-1, EK-5, EK-6 ve EK-8 değiştirildi Periton diyalizi hastalarında izlem sıklığı, yapılması gereken tetkik ve işlemler eklendi DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

10. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 08.05.2005 tarih ve 25809 sayılı Resmi Gazete ‘Diyaliz merkezine ilk kez gelen hastalar eski diyaliz hastası olsalar bile kan grubu tayini, HIV ve hepatit testleri öncelikle yapılır’ ifadesi, ‘kan grubu bilinmiyorsa kan grubu tayini ve son bir ayda bakılmamış ise HIV ve hepatit testleri yapılır şeklinde değiştirildi Venöz bikarbonat aylıktan, üç ayda bir yapılması gereken tetkikler grubuna alındı Alkalen fosfataz ve PTH altı aylıktan, üç ayda bir yapılması gereken tetkikler grubuna alındı Ekokardiyografi, karın ultrasonografisi, alüminyum düzeyi ve kemik grafileri yapılması zorunlu tetkikler olmaktan çıkarıldı DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete

11. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK 18.05.2007 tarih ve 26617 sayılı Resmi Gazete Psikiyatrist-Psikolog ve sosyal hizmet uzmanı çalıştırılma şekline ilişkin ibarenin yönetmelikten tamamen çıkarılması ‘Sorumlu uzmanın izinli veya hasta olması gibi kabul edilebilir bir mazeretinin bulunması hallerinde, sorumlu uzman sertifikasına haiz bir uzman, en çok altı aylık süreyle ve müdürlüğe bildirilmek suretiyle çalıştırılabilir’ ifadesine ‘bir aydan uzun süreyle mazeretli olma’ şartının eklenmesi ‘İlk 20 cihaza bir sorumlu hekim’ bulundurma koşulunun ‘ilk 25 cihaza bir sorumlu hekim’ olarak değiştirilmesi Diyaliz merkezleri; hastalarını her yıl kendisine en yakın organ nakli merkezi sorumlusu veya uzmanı ile konsulte ederek organ nakline uygun hastaları birlikte belirlemek ve bu konsültasyon raporlarını hasta dosyasında muhafaza etmekle yükümlüdürler’ ifadesinin değiştirilmesi DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

12. Diyaliz hakkında yasal düzenlemeler Diyaliz, Organ Bağışı ve Kan Ürünleri hakkında genelge 23.01.2001 tarih ve 107-2001/1 sayılı genelge Hemodiyaliz cihazları hakkında genelge 26.02.2004 tarih ve 3164 sayılı Diyaliz hastalarının nakli hakkında genelge 16.05.2006 tarih ve 9554 sayılı Ev hemodiyalizi hakkında genelge 24.04.2007 tarih ve 8521 sayılı Su sistemi yönergesi Resertifikasyon yönergesi

13. 2007 BUT TEDAVİ YARDIMI – HEMODİYALİZ ÜCRETİ Diyaliz Merkezleri Yönetmeliğinde yapılması zorunlu laboratuvar tetkikleri, malzeme, ilaç ve hasta nakil ücreti dahil

14. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi HAFTALIK SEANS SAYISI DİYALİZAT BİLEŞİMİ Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

15. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi MEMBRAN TÜRLERİ Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

16. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi ANTİKOAGÜLASYON YÖNTEMLERİ Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

17. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi HEPATİT SEROLOJİSİ Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

18. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi DİYALİZ YETERLİLİĞİ BESLENME DURUMU Türk Nefroloji Derneği 2006 Yılı Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

19. Türkiye’de hemodiyalizin kalitesi EPO KULLANIM ORANI EPO DİRENCİ Türk Nefroloji Derneği 2006 Yılı Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

20. Geriye giden tek şey hemodiyaliz ücreti 2004:Malzeme ve ilaç dahil 2005:Malzeme ve ilaç dahil 2006:Malzeme, ilaç ve tetkikler dahil 2007:Malzeme, ilaç, tetkikler ve nakil ücreti dahil

21. Hemodiyaliz seans ücretinin Avrupa ülkeleri ile karşılaştırılması DİADER web sayfası

23. MÜTHİŞ BİR İKİLEM AVRUPA’NIN EN KALİTELİLERİNDEN BİRİ SAYILABİLECEK DİYALİZ HİZMETİNİ EN UCUZA SATIN ALMAK !!!

24. % 108 % 92 % 120

25. Hemodiyaliz merkez, cihaz ve hasta sayısındaki artış eğilimi

26. Hemodiyaliz merkez sayısının kurumlara göre dağılımı % 43 % 123 % 39 MERKEZLERİN % 45.4’Ü ÖZEL T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları

27. Hemodiyaliz cihaz sayısının kurumlara göre dağılımı % 171 % 54 % 16 CİHAZLARIN % 56.8’İ ÖZEL MERKEZLERDE T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları

28. Hemodiyaliz hastalarının kurumlara göre dağılımı % 138 % 30 % 16 HASTALARIN % 63.8’İ ÖZEL MERKEZLERDE T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları

29. Hemodiyaliz merkez, cihaz ve hasta sayısındaki artış eğilimi T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları

30. Özel hemodiyaliz merkezlerinin çalışma kapasitesi T.C. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllıkları

31. YENİ AÇILAN ÖZEL DİYALİZ MERKEZİ KRONİK HEMODİYALİZ HASTASI YENİ HEMODİYALİZ HASTASI HASTA KAYNAĞI

32. SÖZLEŞMELİ STATÜDE DİYALİZE GİREN HASTA

33. Hemodiyaliz merkezleri arasında hasta transfer nedenleri Maddi çıkar teklifi veya beklentisi Maddi çıkar elde eden arkadaşını izleme Yiyecek-içecek ikramından memnun olmama Hasta taşıma servisi ile ilgili memnuniyetsizlik Hemodiyaliz personeli ile tartışma Merkezin uzaklığı Hemodiyaliz hizmetinden memnun olmama

34. HEMODİYALİZ MERKEZİNİN ASLİ GÖREVİ HASTALARA MÜMKÜN OLAN EN KALİTELİ DİYALİZ HİZMETİNİ SUNMAK ORTAYA ÇIKAN SORUNLARI SAPTAMAK VE HASTAYI YÖNLENDİRMEK HASTA İSTEMLERİ Rapor, reçete işlerinin halledilmesi Her türlü sağlık sorununun halledilmesi Yakınlarının sağlık sorunlarının halledilmesi Diğer sağlık kuruluşlarına gidebilmek için araç tahsisi Yakınlarına iş verilmesi Para, altın, kömür vs.. Evlerinin temizliğinin yapılması

35. KOTASYON TARTIŞILMALI DENETİM YOĞUNLAŞTIRILMALI

36. TAM GÜN YASASI ÖZEL DİYALİZ MERKEZLERİNİN BAŞINA BİR BALYOZ GİBİ DÜŞTÜ ÖZEL MERKEZLERDE SORUMLU UZMAN DAĞILIMI % 85 KISMİ ZAMANLI % 15 TAM ZAMANLI DİADER

37. Tam Gün Yasası ile ilgili Türk Nefroloji Derneği’nin çalışmaları Değerli Arkadaşlarım,Son günlerde basına yansıyan ve TAM GÜN YASASI olarak adlandırılan ancak içeriği henüz belirsiz olan taslağın sağlık sektöründe ciddi sonuçlar yaratacağı açıktır. Tarafların görüşleri alınmadan ve yeterince tartışılmadan getirilecek tam gün yasasının en fazla etkileyeceği alanlardan birinin diyaliz sektörü olacağını kestirmek zor değildir. DİADER’in hazırladığı özel diyaliz merkezlerindeki doktor istihdamını değerlendiren raporun gösterdiği gibi, bugün diyaliz merkezlerindeki nefrolog, dahiliyeci ve pediatrist olarak çalışan sorumlu uzmanların % 85’i kamuda çalışmaktadır. Olası bir tam gün yasası ile hekimlerin çoğunun kamuda çalışmayı tercih etmesi durumunda diyaliz hizmetlerinde deprem yaşanması kaçınılmazdır. Bu konuda hizmet kalitesini koruyacak, hekimlerin haklarını sahip çıkacak rasyonel çözüm yollarının üretilmesi ve Sağlık Bakanlığı ile paylaşılması gerekmektedir. Bu bağlamda camiamızın görüşlerini belirlemek ve güç birliği oluşmak için görüş ve önerilerinizi bekliyoruz. Prof Dr Gültekin SüleymanlarTND Genel Sekreteri

38. Tam Gün Yasası ile ilgili Türk Nefroloji Derneği’nin çalışmaları TTB’DE UZMANLIK DERNEKLERİ İLE TOPLANTI • Tam gün yasasına bu şekliyle karşı çıkma kararı • Konuyla ilgili basın bildirisi ve gazete ilanı hazırlanması • Hekimleri ve halkı bilgilendirme çalışmaları yapılması • TBMM’nde bilgilendirme ve kulis çalışmaları yapılması • Özel diyaliz merkezleri, iş yeri hekimliği gibi tam günden olumsuz etkilenebilecek sektörlerle ilgili örneklerin yasaya karşı kullanılması TÜCCAR MANTIĞI İLE TAM SÜRE OLMAZ!

39. Türk Tabipleri Birliği eylem planı 1-9 KasımTabip odaları tarafından hekimlere ve halka yönelik bilgilendirme çalışmaları 2 KasımHekim milletvekilleri ile görüşme 3 KasımAnkara Mitingi (Sağlık hakkı Anayasa’da yer alsın) 4 KasımGazete ilanı 12-16 KasımSağlik Bakanı ile görüşme 12-16 KasımTBMM’de grubu bulunan partilerin grup başkan vekilleri ile görüşme 19-23 KasımHekim oylaması 28 KasımOylama sonuçlarının açıklanacağı basın bildirileri 4 AralıkSağlık Bakanlığı önünde kitlesel basın açıklaması

40. Tam Gün Yasası ile ilgili Türk Nefroloji Derneği’nin çalışmaları 03.11.2007 - UZMANLIK DERNEKLERİ TOPLANTISI • Tam gün yasasına karşı gazete ilanı hazırlanması • İlan metninin milletvekillerine gönderilmesi • Basın açıklaması yapılması • Karşı öneriler hazırlanması • Sağlık Bakanlığı ve Meclis Sağlık Komisyonu üyelerine kulis yapılması • TTB ile iletişime devam edilmesi HAFTADA 45 SAAT DEĞİL DAHA FAZLA ÇALIŞMAK İSTİYORUZ

41. Uzmanlık Dernekleri tarafından hazırlanan gazete ilanı HEKİMLERİN TAM GÜN ÇALIŞMASI SAĞLIK SORUNLARINI ÇÖZER Mİ? Biz “Tıpta Uzmanlık Dernekleri” olarak son zamanlarda gündeme getirilen “Hekimlerin Tam Gün Çalışması” ile ilgili yasanın ülkemizdeki sağlık sorunlarına bir çözüm getirmeyeceğini ve tam tersine aşağıda belirtilen sorunlara yol açacağını düşünmekteyiz: 1. Nitelikli sağlık hizmeti hekimin tam gün çalışması ile alakalı değildir. 2. Üniversite Tıp Fakülteleri ve Eğitim Hastanelerinde çalışan Öğretim üyelerinin “Tam Gün Çalışma” zorunluluğu nedeniyle bu kurumlardan ayrılmaları Hasta sağlığı açısından sorunlar çıkarmasının yanı sıra, Tıp Fakültesi öğrencileri ve Uzmanların yetişmesinde sıkıntılar yaratacaktır. 3. Ülkemizin özellikle Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde mevcut olan ve “Mecburi Hizmet Yasası“ ile kapatılmaya çalışılan “Hekim Açığı” artacak ve bu da önceden tahmin edilemeyecek kadar ciddi sağlık sorunlarına yol açacaktır. Bu açığın ülkemiz koşullarında yetişmemiş olan, ülkemizi hiç tanımayan “Niteliksiz Yabancı Hekimler”ce kapatılmaya çalışılması sorunları daha da içinden çıkılmaz hale getirecektir.

42. Uzmanlık Dernekleri tarafından hazırlanan gazete ilanı 4. Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde halen yarım gün çalışmakta olan doktorlar, tam gün çalışmaya geçtiklerinde sadece 1 saat fazla çalışmış olacaklardır. Buna karşılık tam gün çalışmaya başlayacak hekimlerin daha önce özel kurumlarda vermiş oldukları ek hizmetler ortadan kaldırılacaktır. 5. Yaklaşık 30.000 muayenehanenin kapanmasıyla 100.000 civarında hemşire, teknisyen, sekreter gibi çalışan personel işsiz kalacaktır. 6. Devletin düzenli olarak ilgili sağlık kuruluşlarından sağladığı Katma Değer Vergisi, Stopaj ve Gelir Vergisi gibi gelirler ortadan kalkacaktır. Bu önemli gelir kaybına ilaveten Tam Gün Çalışma düzenine geçecek hekimlere ilave ücret ödenecek, böylece kamu maliyesi çift taraflı olarak zarara uğrayacaktır. 7. Muayenehaneler ve diğer sağlık kuruluşlarında bulunan milyonlarca dolar tutarında ithal ve yurtiçinde üretilen tıbbi cihazlar kullanılmaz hale gelecek ve ülke ekonomisi önemli ölçüde zarara uğrayacaktır. Ülkemiz bir nevi “Tıbbi Cihaz Çöplüğü” haline gelecektir.

43. Uzmanlık Dernekleri tarafından hazırlanan gazete ilanı 8. İşten çıkarılmak zorunda kalınan çalışanların, ödenmesi gereken “Kıdem Tazminatları” ve sonraki SSK primlerinin kimin tarafından ödenmesi gerektiği önemli bir sorun oluşturacaktır. 9. Hekimlik, mecburi hizmet, ağır çalışma koşulları ve kısıtlanan çalışma imkanları nedeniyle giderek tercih edilmeyen meslek haline getirilmektedir. 10. Unutulmamalıdır ki, gündeme getirilen “Tam Gün Yasası” geçmişte, Ülkemizde 1965 ve 1978 yıllarında iki kez uygulanmaya çalışılmış ve başarısız olunarak kısa sürede terk edilmek zorunda kalınmıştır. Yukarıda söz edilen nedenlerle, biz, kendi hayatını Halkımızın Sağlığına adamış olan hekimlerin “Uzmanlık Dernekleri“ olarak “Tam Gün“ çalışmanın Ülkemiz yararına olmayacağını düşünüyoruz. Halkımıza saygı ile duyururuz. Uzmanlık Dernekleri

44. Tam Gün Yasası ile ilgili Türk Nefroloji Derneği’nin çalışmaları SAĞLIK BAKANI İLE GÖRÜŞME Tam Gün Yasası sonrası hemodiyaliz merkezlerinin durumu Özel (kamu) hemodiyaliz merkezlerinin eğitim hastanelerine afiliasyonu Serbest çalışan uzman hekimlerin ikiden fazla (4-5) merkezin sorumluluğunu alabilmesi

45. Türkiye’de kronik hemodiyaliz hasta sayısındaki dramatik artış 11 KAT Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

46. Türkiye’de son dönem böbrek yetmezlikli hasta insidans ve prevalansındaki seyir Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

47. Yeni hemodiyaliz hastalarında diyabet oranı Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

48. Yeni hemodiyaliz hastalarının yaş dağılımı Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

49. Hasta sayısının 2015 yılına projeksiyonu % 12.6 

50. 2006 yılı hemodiyaliz tedavi maliyeti 37666 HASTADA HD’İN YILLIK MALİYETİ İlaçlar Vasküler giriş Yönetmelik dışı tetkikler Hastanede yatma HARİÇ 725.000.000 YTL