ÖLÜM NEDENİ İSTATİSTİKLERİ

1. ÖLÜM NEDENİ İSTATİSTİKLERİ VAKA İNCELEMELERİ

2. Vaka incelemesi 1. 18 aylık bir erkek çocuğu iki gündür geçirdiği Haemophilus influenzae'nin sebep olduğu bakteriyel pnömoniden dolayı yaşamını kaybetmiştir. Ölümünden 7 gün önce yakalandığı kızamık hastalığı pnömoniye neden olmuştur. En son ölüm nedeni pnömoni idi.Sürelerin de belirttiği üzere en yakın ölüm nedeninin kızamıktankaynaklanan komplikasyon olduğu düşünülmektedir.

3. Vaka incelemesi 2.59 yaşında bir kadın birkaç saat süren serebellar kanamadan sonra mide içeriğini aspire etmesini takiben oluşan asfiksiden dolayı hayatını kaybetmiştir. Üç yıl önce, hastada hipertansiyon ile seyreden aldosteronizmle birlikte adrenaladenoma teşhis edilmişti. Aynı zamanda konjestif kalp yetmezliği de vardı.

4. Vaka incelemesi 3. 66 yaşında bir erkek. 15 yıldır insülin bağımlısıolmayandiyabet mellitus geçmişi vardı.Safra kesesi taşı nedeniyle 6 yıl önce kolosistektomi operasyonu geçirmişti. Ölümünden altı ay önce diyabetik glomeruloskleroz geliştive bunun 5 gün öncesindeakut böbrek yetmezliği ve devamında solunum arrestine neden olan ve 3 günsüren hiperglisemik koma izledi. Kolosistektomi raporedilmek zorunda değildir, çünkü tamamen tedavi edilmiş ve iyileşmiştir ve ölüm ile ilgili değildir. Solunumarrestinin rapor edilmesi gerekli değildir çünkü bir ölüm mekanizmasıdır ve ölümcül olaylar zincirininaçıklanmasıgerekli değildir.

5. Vaka incelemesi 4—BölümII’de sigara kullanma alışkanlığının rapor edilmesi68 yaşında bir erkek 6 yıl önce akciğer kanser nedeniyle opere olmuş. Hipertansif olan hasta 5 yıl önce ciddibir enfarktüs geçirmiş.Sağlık durumu stabil ve düzenli olarak15 yıldır anti-hipertansiflerletedavi edilip hipertansiyonu kontrol altında olan hasta ciddisigara içicisi olup düzenli olarak günde 35sigara içiyordu.Aniden şiddetli bir retrosternal ağrı ile baygınlık ve arkasından şok geçirdi. EKG incelemesinde aritmi ve ventriküler fibrilasyon görüldü. İlk müdahale ambülansta yapılmışdı ve kan basıncı 80/50 olarakgözlendi. Hastaneye getirilirken hayatını kaybetti.

6. Vaka incelemesi 5- Tıbbi görüşün ölüm istatistikleri üzerinde etkisi vardır57 yaşında bir erkek, 27 yaşından beri insülin bağımlısı diyabet hastasıydı ve ölümünden 8 yıl önce ortaya çıkan iskemik kalp hastalığı bulunmaktaydı. Ölümünden 10 gün önce gribe bundan 3 gün sonra dapnömoniye yakalandı. Belgeyi dolduran kişiye göre en son ölüm nedeni uzun süreli diyabet mellitusun sebep olduğu pnömonidir. Kronik iskemik kalp hastalığı doğrudan ölüme neden olmamıştır ancak katkıda bulunmuştur.

7. Bu durumda belgeyi dolduran kişi kronik kalp hastalığının pnömoniye neden olduğunu düşünmektedir. Diyabet mellitus ölüme katkıda bulunmuştur ancak belirtilen diğer durumlara neden olmamıştır.

8. Bu durumda pnömoni gribin bir sonucu olarak değerlendirilmiştir ve hastanın sahip olduğu kronik kalp hastalığı ile nedensel bir ilişkisi yoktur. Bu örnek,belgeyi dolduran kişinin görüşüne bağlı olarak ölüm nedeni ifadesinin farklı yollarla doğru birşekilde nasıl tamamlanabileceğini göstermektedir.Farklı belgeyi doldurma yöntemlerinin hepsi doğrudurancak farklı ölüm nedeni kodlarının ortaya çıkmasına neden olurlar. Bu durumda belgeyi dolduran kişininhangi sıralamanın en fazla etkiye sahip olduğuna karar vermesi ve bölüm I’de rapor etmesi önemlidir.Buörnek, ölüm istatistiklerinde sonuca karar verilmesinde belgeyi dolduran kişinin oynadığı rolün öneminivurgulamaktadır.

9. Vaka incelemesi 6– Bir neoplazmın sınıflandırılması10 yıllık hipertansiyon geçmişi olan 59 yaşında bir kadın, birkaç haftadır devam eden sürekli baş ağrısışikayeti ile inceleme için hastaneye kaldırıldı. Yapılan araştırma amaçlıkraniyotomi, sol temporal lobdaameliyat edilemez bir tümör olduğunu ortaya çıkardı. Yapılan biyopsitümörün astrositom olduğunu gösterdi. Hasta 2 ay sonra hayatını kaybetti. Neoplazmlar benign ve malign özelliklerine ve alana göre sınıflandırılırlar. Bu nedenle “neoplazm”, “büyüme” vetümör terimleri malign ya da benign nitelendirmesi olmadan kullanılmamalıdır. Tümör ölümden uzun zaman öncealınmış olsa dahi birincil alan her zaman belirtilmelidir Ölüme yol açan olayların sıralamasında ikincil bir büyüme sözkonusuysa, birincil büyümenin alanına bağlı olarak ikincil büyüme alanını belirtiniz. Eğer birincil alan bilinmiyorsa,ölüm belgesinde belirtilmelidir. Bu belgede, hipertansiyonun hastalık sürecini olumsuz bir yönde etkilediğineinanılmaktadır, fakat astrositom ile hiçbir şekilde bağlantılı değildir; bu nedenle bölüm II’de rapor edilir.

10. Vaka incelemesi 7. Myokard enfarktüsüİnsüline bağımlı olmayan 10 yıllık diyabet , hipertansiyon ve 2 yıllık anjina geçmişi olan 70 yaşındabirerkek akutmyokard enfarktüs ile hastaneye gelir. Hastaneden taburcu olduktan iki hafta sonra,hastatekrarlayan ağrı vekonjestif kalp yetmezliği belirtileriyle hastaneye geri gelir. EKG’de iskemi görülen hasta koroner yoğun bakım ünitesinde kardiyak arrest geçirir ve hayatını kaybeder. Hasta aterosklerotik koroner damar hastalığından hayatını kaybetmiştir. Bu, konjestif kalp yetmezliğine ve kardiyakarrestle sonuçlanan miyokard enfarktüsü ve tekrarlayan iskemik ağrıya neden olmuştur. Kardiyak arrest bir ölümmekanizmasıdır, konjestif kalp yetmezliği ise belirli olmayan bir süreçtir; hiçbiride etiyolojik olarak belirli değildir, bunedenle altta yatan ölüm nedeni olarak kullanılmamalıdır.

11. Vaka incelemesi 8– Altta yatan neden olarak hipertansiyon63 yaşında bir erkek 5 yıldır hipertansiyon hastasıdır. Uzun yıllardır tedavi olmaktadır.Ancak hipertansifkalp hastalığı ve kronik böbrekyetmezliği gelişmiştir. Kalp hastalığı kötüye giderken, kişide apandistteoluşan akut rüptürle ameliyat edilir. Ameliyat başarılıdırancak kalp hastalığı kötüleşir ve hasta iki haftasonra hayatını kaybeder. Apandisit ve ameliyat, kalp hastalığının şiddetlenmesine yardımcı olmuştur ancak ölüme yol açan olaylarzincirinin parçasıdeğildir. Bu nedenle böbrek yetmezliğinin yanı sıra apandisit ve ameliyat da bölümII'de rapor edilir. Eğer hipertansiyonun alttayatan ölüm nedeni olduğu düşünülüyorsa, bütünkomplikasyonlar rapor edilmelidir (örneğin kalp ya da böbrek ile ilgilikomplikasyonlar).

12. Vaka incelemesi 9– Ani ve bilinmeyen doğal ölüm92 yaşında bir erkek yatakta ölü bulunmuştu. Belirgin bir tıbbi geçmişi yoktu. Yapılan otopsi, minimalkalp hastalığı ve genellikleyaşlanma ile ilişkili yayılmış atrofik değişiklikler olduğunu ortaya çıkardı.Belirli bir ölüm nedeni tanımlanamadı. Toksikoloji negatifti. Bazı durumlarda belirli bir neden saptanmaz. Kapsamlı bir araştırmanın yapıldığını bununla beraber birnedenin tanımlanmadığınıbelirtmek uygun olur. Belgeyi dolduran kişi ölüm nedeni için herhangi bir dışneden bulamadığında ölüm şekli doğal ölüm olacaktır.

13. Vaka incelemesi 10– Otopsi veya toksikolojik inceleme üzerine belirlenemeyen ölüm nedenive ölüm şekli32 yaşında bir kadın evinde ölü bulundu. Ne yapılan ilk araştırma, ne otopsi nede toksikolojik inceleme ölüm nedenini ortaya çıkarmadı.

14. YAŞLI ÖLÜMLERİ Yaşlılar söz konusu olduğunda ölüm formunun doldurulması bazı problemler doğurabilir, çünkü yaşlılargenelde "hastalıkları nedeniyle" değil "hastalıkları ile" hayatlarını kaybediyor gibi görünmektedir. Yaşlıbir kişi birçok hastalıktan veya durumdan şikayetçi olabilir ve bunlarınhiçbiri açık bir şekilde ölüme yolaçmayabilir. Ancak ölen yaşlı kimseninölüm nedeni için, mümkünse, açık ve net bir etiyolojiksıralamanın olması gereklidir. “Yaşlılık, bedensel ve zihinsel güçsüzlük” ve “ileri yaş”gibi terimler halksağlığı bakış açısından ilgili terimler değildir. Yaş,belgede başka bir yerde kayıt edilir, buna ilaveten"yaşlı" kelimesininyaş olarak neyi ifade ettiğiyle ilgili bir standart yoktur. Birden fazladurum ölüme yolaçtığı zaman, doktor, kendi fikrine göre, ölümlesonuçlanan süreci en iyi tanımlayan tek bir durumuseçmeli ve ilgili diğer durumları Bölüm II’de belirtmelidir.

15. Vaka incelemesi 11– Belirli bir durumun rapor edilmesi75 yaşında bir kadının 20 yıllık Alzheimer hastalığı geçmişi vardır. Günlük yaşamla ilgili hiçbir faaliyetiyerine getirememektedirve bir sağlık kuruluşunda 24 saat bakım gerektirmektedir. Kişi yemek yemeyireddeder ve aile arasındaki bir görüşmeden sonraoral beslenme dışı veya intravenöz beslenmesine kararverilir. 20 gün sonra hayatını kaybeder. Dehidratasyon belirli olmayan bir süreçtir ve altta yatan ölüm nedeni olarak kullanılmamalıdır.

16. Vaka incelemesi 12– Yaşlılarda serebrovasküler olayların komplikasyonları82 yaşında bir kadın ölümünden 10 gün önce kızı tarafından bulunduğunda ayağa kalkamaz, yürüyemez ve konuşamazhaldeydi. Doktor muayenesinde hastanın sağ tarafında hemipleji geliştiği ortaya çıktı. Hasta verilen talimatlara tepkiveriyorduama konuşamıyordu. Kan basıncı 110/80 idi ve idrarını tutamadığı için kalıcı kateter kullanıldı. Daha ciddibir üriner enfeksiyonnedeniyle hastaneye yatırıldı. Hasta bilinçsizdi ve kan basıncı her zaman düşüktü.Septisemi nedeniyle gecehayatını kaybetti. Hastanın tıbbi öyküsü, 22 yıl önce varitöz venler nedeniyle tedaviolduğunu ve 17 yıl önce safra kesesi taşı ameliyatıolduğunu ortaya çıkardı. 20 yıldır obezdi vediyabet hastasıydı (oral hipoglisemik ajanlarla tedavi edildi). Aynızamanda kişi hipertansifti ve diüretikler ile 5 yıldır tedaviediliyordu ve potasyum takviyesi alıyordu.

17. Vaka incelemesi 13– Eklampsi (Anne Ölümü)36 haftalık hamile olan 33 yaşında bir kadın ölümünden bir hafta önce arteriyel hipertansiyon (160/115),ödem ve proteinürigeçirdi. Son gün kişi ciddi konvülzyon (eklampsi) ve serebral kanama sonucu 12 saatsonra yaşamını kaybetti. Ölüm hamilelik, doğum ya da lohusa sırasında gerçekleşirse, bu durum her zaman uygun kısım altındabelirtilmeli ya da annelik ile ilgili durum ölümle bağlantılı olmasa da bölüm II’de rapor edilmelidir.

18. Vaka incelemesi 14– Düşük komplikasyonları28 yaşında bir kadın. Arteriyel hipertansiyonu ve 23yaşındayken teşhis edilen kronikromatizmal kalp hastalığı vardı, muhtemelen çocukkengeçirdiği romatizmal ateş nedeniyle oluşmuştu. Ölüm tarihinden, iki gün önce düşük sonrasındaküretaja bağlı olarak gelişenuterin hemoraji sonucu hastaneye kaldırıldı. Hasta hipovolemik şok nedeniyle hayatını kaybetti.

19. Vaka incelemesi 15– Kronik alkol tüketiminin genel komplikasyonları65 yaşındaki bir erkek. 20 yaşından beri alkol kullanıyordu. Ölümündendört yıl önce alkolikkaraciğer sirozu tanısı konmuştu. İki yıl sonra, kalça kemiği ve kaburgalarını kırdığıbir trafik kazası geçirdi. Ölümünden üçgün önce, hematemez ve melena ile birlikte seyreden özafagusvaris kanaması görüldü. Ölümden iki yıl önce meydana gelen trafik kazası ölümle direkt ilişkili değildir, bu nedenle ölümbelgesinde rapor edilmemiştir. Kronik alkol tüketimi kişinin ölümüne neden olan komplikasyonlarıngerçek nedenidir.

20. Vaka incelemesi 16- Ölüm nedeninin değiştirilmesi60 yaşında bir erkeğin 3 yıldır tekrarlayan idiopatik pankreatit hastası olduğu teşhis edilmişti.Tıbbi hikayesinde tip 1diyabet mellitus, litotripsi gerektiren nefrolitiyazis ve kolosistektomi gerektirenkolesistit yer alıyordu.Pankreatik apse veperitonit teşhislerinin yapılmasına neden olanabdominal semptomlar vardı. Tıbbi tedavi ve cerrahi drenaj enflamatuar süreçtençeşitli organizmalarınüremesine yol açtı; sonrasında sistemik sepsis ve koagülopati gelişti ve ölümle sonuçlandı. Hastanın ailesibaşlangıçta otopsi yapılmasını reddetti ve ölüm formunda yer alan ölüm nedeni ifadesi görevli doktortarafından aşağıdaki gibi belirtilmiştir:

21. Vaka 16 DEVAM. Otopsi sonuçlarına bağlı olarak yapılan değişikliklerYapılan otopsi, yayılmış intra-abdominal apseler ortaya çıkardı. Pankreas başı, infiltratif musinözkistadeno karsinom olduğumikroskobik olarak tespit edilmiş 3 cm’lik bir musinöz kistik neoplazmiçeriyordu. Akciğerlerde metastatik adenokarsinom,subkarinal ve pulmoner hiler lenf nodları, perirenalyumuşak doku ve peripankreatik ve periportal lenf nodları bulunmuştu. Ayrıca pankreasta, apselerle tutarlıhemorojik kistik alanlar ve hemorojik psödokistler görüldü. Tümörün yeri ve morfolojik özellikleri,tümörün pankreatik kanalı engellediğini ve bu durumun pankreatite ve psödokist oluşumuna nedenolduğunu ortaya koymuştur.

22. Vaka incelemesi 17 – Kaza sonucu yaralanma ve depresyon64 yaşında bir kadın eşi tarafından gece ölü bulundu. Buzdolabının yanında yerde yatıyordu ve yakınında kırık süt dolu bir bardak bulundu. Yere düşmüş ve bir basamağa çarpmıştı. Kişi resüstasyon sonrasında, göğüs ağrısından ve baş ağrısından şikayetçiydi. Kişi acil servise ulaştırıldı. Hasta 30 dakika sonra komaya girdi ve bir saat sonra hayatını kaybetti. Yapılan otopsi, petroz kemiğin kırıldığını, serebral hematom olduğunu ve kaburgaların kırıldığını ortaya çıkardı. hasta depresyondaydı ve 1 yıldır uyku bozukluğundan şikayetçiydi. Çeşitli uyku ilaçları kullanıyordu. Altta yatan neden, ölen kişinin evinde gerçekleşen yaralanmadır. İstatistiksel ve epidemiyolojik amaçlar için, ölümleriönlemekadına, kırığa sebep olan dış nedeni bilmek önem taşımaktadır. Bu vakada dış neden kişinin basamağaçarpmasıdır. Bu nedenle, lezyonun özelliği ve ona neden olan dış ajan bölüm I’de rapor edilecektir. Depresyon,katkıda bulunan neden olarakrapor edilmiştir.

23. Vaka incelemesi 18- Araç kazasındaki sürücü49 yaşında bir erkek dar bir yolda araba ile ağır yük kamyonunun çarpışmasından kısa bir süre sonra kafatasının kırılması sonucu hayatını kaybetti. Araç kazasının nasıl ve nerde meydana geldiğini belirtiniz. Bu vakada altta yatan neden, bir motorlu taşıtla başka birmotorlu taşıtın yolda çarpışmasıdır. Ölen kişi “sürücü“ olarak belirtilmiştir.

24. Vaka incelemesi 19 – Arabanın çarptığı yaya59 yaşında bir erkek. Kişinin 20 yıllık insüline bağımlı olmayan diyabet hastalığı geçmişi vardı; son yıl diyabetik prekoma gelişmişti. Ölümünden bir yıl önce, akut laterobazal transmural myokardiyal enfarktüs gelişti ve kişi hastaneye yatırıldı. Ölümünden sekiz gün önce, yolda karşıdan karşıya geçerken hastaya bir araba çarptı. Kişinin kaburgalarında ve göğüs kafesinde kırıklar vardı ve kişi hastaneye kaldırıldı. Öldüğü gün aynı bölgede yeni bir myokardiyal enfarktüs gelişir ve kişi hayatını kaybetti. Belgeyi dolduran kişi, yeni oluşan myokardiyal enfarktüse kazanın yol açtığı çeşitli kırıkların neden olduğunainanmaktadır.

25. Vaka incelemesi 20- Otopsinin onayladığı kasıtlı olarak kendini silahla yaralama25 yaşında bir erkek başından aldığı kurşun yarasıyla hastaneye yatırıldı. Silahla yaklaşık akşam saat 9’da ateş edildiği sırada kişi evinde, çalışma odasındaydı. Kendini öldürme isteğini açıkça belirten bir mektup masanın üstündeydi. Kişi aynı gün, akşam saat 11:05'te hayatını kaybetti. Yapılan otopsi sağ şakakta bitişik atış yarası olduğunu gösterdi, bu da yapılan eylemin kasıtlı olduğunu ortaya koyuyordu.

26. Vaka geçmişi 21 – Depresyonun neden olduğu intiharManik depresif psikoz tedavisi olan 35 yaşındaki bir kadın lityum ile tedavi edilmekteydi ve hasta düzensiz takip edilmekteydi. Ambarın kirişine asılmış bulunduğunda çoktan hayatını kaybetmişti. Tek başına ve çok yalnız bir hayat sürüyordu (aile ya da akraba yok). Depresyon sıklıkla intihar nedenidir. Belgeyi dolduran doktorun görüşüne göre depresyon, intiharın öncealtta yatan neden olarak bölüm I'de ya da katkıda bulunan neden olarak bölüm II’de rapor edilebilir.

27. Vaka incelemesi 22- Saldırı32 yaşında bir erkek birden çok bıçak yarası ile hastaneye yatırıldı. Sabah saat 4’te polis tarafından bir sokakta bulunmuştu. Hiçbir silah bulunmamıştı. Kişi aynı gün, akşam saat 6:30'da hayatını kaybetti. Yapılan otopsi akciğerdeki bıçak yaralanmasına bağlı olan intratorasik kanamanın ölümcül olarak değerlendirilebileceğini ortaya koydu. Ölüme neden olan tek yaralanma bölüm I’de rapor edilmektedir. Diğer bıçak yaraları bölüm II’de raporedilmiştir çünkü ölüme katkıda bulunmuş ancak doğrudan ölüme sebebiyet vermemişlerdir.

28. Vaka incelemesi 23– Düşmeler ve demansDemansı olan yaşlı bir kadın ayakta dengede duramıyordu. Yürürken düştü ve başını yere çarptı. İyi gibi görünüyordu ama birkaç saat sonra koltukta ölü bir şekilde bulundu. Yapılan otopsi oksipital skalp hematomu ve önemli subdural hematom olduğunu gösterdi. Düşme, ölüm şeklinin kaza olarak sınıflandırılmasına izin veren Bölüm I'in en alt satırında raporedilmektedir. Bu vakada, demans diğer önemli durumlar olarak Bölüm II’de rapor edilmektedir.

29. Vaka incelemesi 24 – Zehirlenerek intihar54 yaşında bir erkek kapalı bir garaj içerisinde bulunan arabasında karbon monoksit zehirlenmesi yüzünden ölü bulundu. Arabanın yolcu bölmesine yerleştirilen bir hortum egzoz borusuna bağlanmıştı. Ölen kişi habis bir tümörü olduğu için bir süredir umutsuzluğa kapılmıştı ve arabada kendini öldürme isteğini belirten mektuplar bulunmuştu. Egzoz dumanı gibi genel bir ifade kullanmak yerine ölüme neden olan maddenin özelliğini belirtmek tercihedilmektedir.

30. Vaka incelemesi 25 - Ölüm şeklinin değiştirilmesi ve dış neden50 yaşında alkolik bir erkek terk edilmiş bir evde sabah saat 4’te polisler tarafından bilincini yitirmiş bir şekilde bulundu. Kişi hastaneye kaldırıldı ve aynı gün sabah saat 10’da hayatını kaybetti. Muayene sonunda intraserebral kanamaya neden olan subdural hematom olduğunu ortaya çıktı. Subdural hematomun bulunduğu alanda büyük bir subgaleal kanama vardı. Yukarıdaki belge polis soruşturmasından önce doldurulmuştu. Kapsamlı bir araştırmadan sonra, savcı ve adli tabib ,ölen kişininmuhtemelen cesedin yakınında bulunduğu merdivenlerden düştüğü hükmüne vardı. Belge “Kaza”maddesine uygun olarakdeğiştirilmelidir.

32. Katıldığınız ve dinlediğiniz için teşekkürler