De invloed van psychische klachten op de kwaliteit van leven na nierpancreastransplantatie

1. De invloed van psychische klachten op de kwaliteit van leven na nierpancreastransplantatie 13-06-2009 M.F. Nijhoff Arts-assistent interne geneeskunde

2. Overzicht • Achtergrond • Hypothese & onderzoeksopzet • Methode • Vragenlijsten • Uitkomsten • Model interactie KvL • Conclusie zie : View / Header and footer ?

3. Nierpancreastransplantatie • Type 1 diabetes belangrijke oorzaak nierfalen & dialyse-afhankelijkheid • Sinds ’86 nierpancreastransplantatie, ~300 • Verbetering ziektelast en overleving • Weinig onderzoek kwaliteit van leven • Geen lange termijn • Kleine aantallen • Geen diabetes controlegroep • Poli psychiatrie: meer psychiatrische klachten?  weinig onderzoek naar zie : View / Header and footer ?

4. Hypothese • Kwaliteit van leven beter na transplantatie en bij type 1 diabetes patiënten • Meer psychiatrische klachten transplantatiegroepen • Psychiatrische klachten negatieve invloed kwaliteit van leven • Patiënten voor en na nier/pancreas transplantatie (eerder bestaande) persoonlijkheidsstoornissen zie : View / Header and footer ?

5. Onderzoek • ‘Cross-sectioneel cohortonderzoek’ • Demografische kenmerken (leeftijd, geslacht, etc.) • Kwaliteit van leven • psychische gezondheidstoestand • Screening persoonlijkheidsstoornissen • 3 groepen • Voor nierpancreastransplantatie (wachtlijst 2006/2007) • 1+ jaar na nierpancreastransplantatie (‘90-’07) • Vergelijkbare type 1 diabeten • Uitsluiting: ernstige psychiatrische ziekten • Subgroepen zie : View / Header and footer ?

6. Onderzoek • Werving: • Diabetes/transplantatiepatienten: thuis (papier) / op poli (pc) • Pretransplantatiepatienten: tijdens traject op poli • Drie vragenlijsten (totaal ~30 min) • Brief Symptom Inventory (BSI): psychiatrische symptomen en ernst • Dimensional Assessment of Personality Pathology short form (DAPPsf): screening persoonlijksproblematiek • Short Form 36 (SF-36): kwaliteit van leven (KvL) zie : View / Header and footer ?

7. Onderzoek • Tevens mogelijke factoren KvL, psychiatrie • Opleiding, geslacht, huwelijkse staat, afkomst • Tijd van blootstelling diabetes, tijd na transplantatie, insulinegebruik, kwaadaardige ziekte (huid/overig), HbA1c • Diabetes-gerelateerde complicaties • Netvliesschade: laserbehandeling ja/nee • Vaatlijden: vaatziekte of interventie ja/nee • Nierziekte: indeling obv klaring; dialyse-afhankelijkheid • Diabetische voet: amputatie vanwege diabetische voet ja/nee • Pretransplantatie uitgesloten voor posttransplantatie • Vervolgd zie : View / Header and footer ?

8. Dimensional Assessment of Personality Pathology – Short form(DAPP-sf) • Screeningsinstrument grove persoonlijkheidsproblemen • Gebaseerd op de DAPP-BQ (290 items), recent aangepast met 135 items • 5-punts vragen: • 1 (helemaal niet op mij van toepassing) • 3 (evenveel wel als niet op mij van toepassing) • 5 (geheel op mij van toepassing) zie : View / Header and footer ?

9. DAPP-sf: subschalen Passief – agressief Niet gesteld op intimiteit Dominantie Bezorgdheid / angstig Gedragsproblemen Gebrekkig vertrouwen Sociale ontwijking Narcisme Onveilige hechting • Volgzaam • Cognitieve vertekening • Identiteitsproblemen • Affectieve labiliteit • Behoefte aan prikkels • Dwangmatigheid • Gesloten • Gebrekkige empathie • Zelfbeschadiging zie : View / Header and footer ?

10. DAPP-sf • Voorbeeldvragen: • Een activiteit als parachute springen spreekt mij zeer aan • Helemaal niet op mij van toepassing 1 • Meer niet dan wel op mij van toepassing 2 • Evenveel niet als wel op mij van toepassing 3 • Meer wel dan niet op mij van toepassing 4 • Helemaal op mij van toepassing 5 • Ook al heeft iemand anders de leiding, dan nog heb ik steeds de neiging om de leiding over te nemen • 1-5 • Hogere score duidt op meer persoonlijkheidsproblemen (echter: screening! Geen diagnose) zie : View / Header and footer ?

11. Short form 36 (SF-36) • Multidimensioneel kwaliteit van leven meetinstrument • Gebaseerd op Medical Outcomes Study (MOS) • 36 vragen, 8 sub-schalen; ja/nee, 3-, 5-, 6- puntsantwoorden • Pijn • Vitaliteit • Algemene gezondheidsbeleving • Lichamelijk functioneren • Geestelijke gezondheid • Sociaal functioneren • Rolbeperkingen door emotionele problemen • Rolbeperkingen door lichamelijke problemen zie : View / Header and footer ?

12. SF-36 • Voorbeeldvragen: • Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid noemen? • Uitstekend 1 • Zeer goed 2 • Goed 3 • Matig 4 • Slecht 5 • Heeft u in de afgelopen 4 weken minder bereikt dan u zou willen vanwege uw lichamelijke gezondheid? • Ja • Nee • Hogere score, meer kwaliteit van leven/minder beperkingen zie : View / Header and footer ?

13. Brief Symptom Inventory (BSI) • Meetinstrument psychiatrische klachten • Afgeleid van de Symptom Checklist-90, 53 items • Vragen op 0-4 schaal • Mate van hinder van bepaald psychiatrisch symptoom • ‘Helemaal geen’ tot ‘zeer veel’ • Dimensies: • Somatische klachten • Hostiliteit • Cognitieve problematiek • Teruggetrokkenheid • Interpersoonlijke gevoeligheid • Wantrouwen • Depressie • Fobische angst • Angst • BSI totaalscore zie : View / Header and footer ?

14. BSI • Voorbeeldvragen: • In hoeverre had u in de afgelopen week inclusief vandaag last van: • Je eenzaam voelen ook al ben je in gezelschap • Helemaal geen 0 • Een beetje 1 • Nogal 2 • Veel 3 • Zeer veel 4 • Problemen met in slaap vallen • 0-4 • Hogere score meer psychiatrische problematiek zie : View / Header and footer ?

15. Statistiek • Data patiënten & SF-36 • Parametrisch; categorisch en numeriek • Ongepaarde t-test • One-way ANOVA • Chi-kwadraat toets • Vragenlijsten BSI en DAPPsf • Non-parametrisch • Wilcoxon rank-sum; Kruskal-Wallis • Correlatie • Spearman’s Rank Correlation zie : View / Header and footer ?

16. Resultaten: algemene data

17. Ziektegerelateerde data

18. Ziektegerelateerde complicaties

19. Resultaten: DAPP-sf zie : View / Header and footer ?

20. Resultaten: SF-36

21. Resultaten: SF-36 zie : View / Header and footer ?

22. Resultaten: BSI zie : View / Header and footer ?

23. Resultaten: correlatie zie : View / Header and footer ?

24. Resultaten: correlatie zie : View / Header and footer ?

25. Model • Model: • Ter identificatie en weging (eventueel verstorende) factoren • Uitkomst: SF-36 totaal (kwaliteit van leven) • Factoren: • BSI-totaal (psychiatrische klachten) • Netvliesschade • Dialyse • Kwaadaardige ziekte • Vaatziekte Diabetische voet niet significant zie : View / Header and footer ?

26. Model • Model: Kwaliteit van leven = β0 + β1*(psych) + β2*(netvliesschade) + β3*(dialyse) + β4*(vaatziekte) + β5(1)*(kwaadaardigeziekte(1)) + β5(2)*(kwaadaardigeziekte(2)) • Uitgewerkt: Kwaliteit van leven = 757.4 - 176.9*(psych) - 74.0*(netvliesschade) - 78.0*(dialyse) - 57.8*(vaatziekte) - 99.6*(kwaadaardigeziekte(1)) - 137.4*(kwaadaardigeziekte(2)) zie : View / Header and footer ?

27. Conclusie • Betere KvL na transplantatie • KvL na transplantatie: niet minder beperkingen, wel beter ervaren en positiever over gezondheid • Lange termijn: verlies KvL winst • Sterk verminderd tov controlegroep diabetespatiënten • Meer psychiatrische klachten na transplantatie tov diabeten • Negatieve relatie psychiatrie <-> kwaliteit van leven • Deel van verlies kwaliteit van leven na transplantatie lijkt te wijten aan psychiatrische klachten • Behoudens ‘volgzaamheid’ geen duidelijke relatie met persoonlijkheidskenmerken zie : View / Header and footer ?

28. Discussie • Meer alertheid behandelaars & patiënten en snelle doorverwijzing zou KvL winst kunnen opleveren • Vervolgonderzoek nodig om effect van interventie hierop vast te stellen • Kritiekpunten • Cross-sectioneel • Geen structureel psychiatrisch interview • Gemixte vragenlijstafname zie : View / Header and footer ?