330 likes | 476 Views
Het Nationale Park De Hoge Veluwe: een ‘ groene schatkamer’. Een bijzondere combinatie van natuur en cultuur. Welke veranderingen heeft de mens in de loop der tijd aangebracht?. IJstijd H oe is ondergrond ontstaan? Veluwe: zand en heuvels.
E N D
Het Nationale Park De Hoge Veluwe: een ‘groene schatkamer’. • Een bijzondere combinatie van natuur en cultuur. • Welke veranderingen heeft de mens in de loop der tijd aangebracht?
IJstijd • Hoe is ondergrond ontstaan? • Veluwe: zand en heuvels. • Hoogteverschillen ontstaan tijdens voorlaatste ijstijd (Pleistoceen).
Landijs vanuit Scandinavië > stuwing zand en grind. • Heuvels: Veluwe 110 meter, Hoge Veluwe 57 meter. • Tijdens warme tussenperiodes ontstonden smeltwaterdalen. • Nog te herkennen in het Park!
Laatste ijstijd > geen ijs. • Wind > Veluwe bedekt met dekzand. • Duinvorming. • Zwerfkeien en kleine keitjes.
Landbouw • Nadat het klimaat 10.000 jaar geleden warmer werd, verscheen de mens op het toneel. • Hoge, droge gebieden zoals de Veluwe werd het eerste bevolkt. • Vanaf de middeleeuwen nam de bevolking toe. • Bos en heide Veluwe op de Veluwe.
Landbouw • Boeren lieten schapen grazen op de heide. • Plaggen van heide/vermenging met mest voor akkertjes -> es. • Deze landbouwvorm tot in 19de eeuw aan rand Hoge Veluwe.
Landbouw • Boeren gebruikten vennetjes Deelense Veld -> drinken en wassen schapen. Deelense Was
Landbouw • Houtwallen rond akkers en boerderij om ‘wild’ weg te houden. • Hout werd gebruikt • voor gereedschap. • Eerste wegen.
IJzerwinning • Veluwe -> ijzerwinning vroege Middeleeuwen. • Hiervoor houtskool gemaakt voor stoken primitieve ovens. • ‘Roodzand’ op Veluwe mogelijk restant ijzerwinning.
Stuifzand • Eeuwen (te intensief) menselijk gebruik. • Begroeiing verdween langzamerhand. • Dekzand kwam los te liggen, wind kreeg er vat op -> grote delen Veluwe veranderde in stuifzand.
Stuifzand • Door stuifzand daalde waarde van landbouwgrond. • In 19de eeuw kochten grootgrondbezitters voor weinig geld steeds meer land op zandgronden. • In 1846 kocht Dhr. Sickesz het noordelijk deel van Het Nationale Park De Hoge Veluwe. • -> heidevelden/zandverstuivingen en enkele boerderijtjes.
Veranderingen door de tijd heen 1830 1903 1930
Grootgrondbezitters • Wat moest grootgrondbezitter met ‘waardeloze’ grond? • Overheid stimuleerde ontginning woeste grond. • Toenemende vraag naar hout • -> Vanaf halverwege 19de eeuw productiebossen.
Grootgrondbezitters • Ook noodzaak: bossen als bescherming tegen stuifzand. • Voor vervoer hout nieuwe lanen (eik/beuk).
Veranderingen zichtbaar gemaakt Wat is het verschil?
Nationaal Park • Echtpaar Kröller-Müller kocht grond van Sickesz. • Tussen 1909 en 1921 verwierf Kröller stukje bij beetje grond. • Rijke industriëlen.
Nationale Park • Naam: Het Nationale Park De Hoge Veluwe. • Kröller: fervent jager, gebruikte bezit vooral als jachtgebied.
Jachtgebied • Rijke industriëlen -> veranderen landschap in ‘gedroomde’ jachtgebied en cultuuroase. • Introductie aantal uitheemse soorten zoals damhert en moeflon.
Gebouwen en infrastructuur • Bouw van Jachthuis Sint Hubertus. • Aanleg verharde wegen -> doorgaande openbare weg Otterlo-Hoenderloo laten omleggen.
Kunstcollectie • Helene Müller: groot kunstliefhebber. • Haar droom: verzamelplaats voor kunstcollectie. • 1921: start aanbouw groot museum voor kunst. • Door ‘economische crisis’ werd dit nooit afgebouwd -> fundamenten.
Kunstwerken • Wel verschenen in opdracht kunstwerken in Park als ‘landmark’.
Museum • Echtpaar Kröller-Müller schonk collectie aan Nederlandse Staat. • Voorwaarde: Nederlandse Staat bouwt museum Hoge Veluwe. • In 1938 werd huidige Kröller-Müller Museum geopend.
Recreatie • Na de Tweede Wereldoorlog -> bevolking welvarender en mobieler. • Recreatie in opkomst. • Combinatie natuur, rust en kunst -> • De Hoge Veluwe populaire bestemming.
Natuurbeheer • Om natuur en landschap in park mooi te houden grijpen parkbeheerders soms in. • Zonder (actief) natuurbeheer verdwijnt heide en open zand. • Afwisseling verschillende landschappen (o.a. productiebos, natuurlijk bos, heide, vennen en stuifzand) maakt Het Nationale Park De Hoge Veluwe bijzonder!
Natuurbeheer • Boswachters & parkbeheerders zorgen voor behoud landschap. • Soms subtiel -> verwijderen exoten (vogelkers). • -> verwijderen aanwas nieuwe boompjes. • Soms ingrijpend -> afplaggen heide voor herstel stuifzanden. • -> verjongen eiken- en beukenlanen door kap.
Voorlichting/educatie • Kröller-Müller Museum 2x uitgebreid/kunstcollectie op peil. • Publieksvoorlichting belangrijk! -> bezoekerscentrum Museonder. • Jong en oud op interactieve manier natuur/landschap beleven.
Voorlichting/educatie • Talloze (thematische) fiets- en wandeltochten. • Digitale informatievoorziening: audiotour voor mobiel/iPod/mp3. audiotour ‘Het bewaarde landschap’
Veel plezier met de veldles, waarin jullie een tocht maken langs de geschiedenis van Het Nationale Park De Hoge Veluwe.