Download
1 / 32
E N D
Podatki Kamil Ruciński IIIC
Ogólnie • Podatki stanowią zasadnicze źródło dochodów budżetowych państwa i samorządu terytorialnego. Dzięki wpływom z tytułu podatków można finansować działalność instytucji państwowych i samorządowych. Pozwalato na zaspokajanie potrzeb obywateli w różnych dziedzinach życia społecznego, takich jak: administracja, policja, sądownictwo, wojsko, oświata, nauka i kultura itp.
Podatki to nieodłączny element w działalności podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Najprościej możemy je zdefiniować jako przymusowe świadczenia pieniężne pobierane na podstawie przepisów prawa przez państwo lub samorząd terytorialny. Konstrukcję każdego podatku określają następujące elementy.
Elementy określające konstrukcję podatku: • Podmiot podatkuto inaczej podatnik, czyli osoba, na której spoczywa obowiązek uiszczenia podatku. • Przedmiotem podatkujest natomiast określone wydarzenie, z którym przepisy prawa łączą powstanie obowiązku podatkowego. Przedmiotem podatku może wiec być np. uzyskanie dochodu, nabycie prawa majątkowego lub posiadanie nieruchomości. • Podstawa opodatkowaniato przedmiot podatku skonkretyzowany pod względem wartościowym lub ilościowym, a więc dochód o określonej wartości lub nieruchomość o określonej wielkości.
Stawka podatkuwyraża procentowo, jaka cześć podstawy opodatkowania musi zostać przekazana w formie podatku, np. 10% podstawy opodatkowania. Stawka danego podatku może się jednak zmieniać wraz ze zmianą wysokości podstawy opodatkowania. Mamy wtedy do czynienia z tzw. skalą podatkową. Wysokość podatku może być także wyrażona kwotowo, tzn. w określonych kwotach pieniężnych przypadających na jednostkę miary podstawy opodatkowania, np. 2 zł podatku za każdy l m2. • Zwolnienia i ulgi podatkowepolegają na całkowitym lub częściowym zaniechaniu poboru danego podatku od podatnika. Jest to możliwe, jeżeli podatnik spełni określone warunki, np. przeznaczy część swojego dochodu na cele inwestycyjne, remontowe albo charytatywne.
Podatek dochodowy od osób fizycznych • Podatnikami są wszystkie osoby fizyczne uzyskujące dochody w danym roku kalendarzowym. Podatek ten obciąża wiec zarówno pracowników, jak i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek. • Przedmiotem podatku dochodowego od osób fizycznych jest uzyskanie dochodu w danym roku kalendarzowym. Dochód podatnika stanowi różnica pomiędzy przychodami uzyskanymi z różnych źródeł a kosztami ich uzyskania, które szczegółowo określa ustawa. Obliczona w ten sposób suma wszystkich dochodów osiągniętych przez podatnika jest podstawą opodatkowania.
Po zakończeniu danego roku kalendarzowego podatnicy muszą złożyć swoje roczne zeznania podatkowe we właściwym urzędzie skarbowym do dnia 30 kwietnia następnego roku. W przypadku pracowników i zleceniobiorców rocznego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych może dokonać pracodawca, ale tylko wówczas, gdy dany podatnik: • poza dochodami uzyskanymi u danego pracodawcy, nie miał dochodów z innych źródeł; • nie ponosił wydatków podlegających odliczeniu od uzyskanego dochodu albo podatku; • nie rozlicza się wspólnie z małżonkiem; • nie jest osobą samotnie wychowującą dzieci, która chce się opodatkować wspólnie z wychowywanymi dziećmi.
Podatek dochodowy od osób prawnych • Do podatników należą nietylko osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą, ale także jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek jawnych i komandytowych. Zwolnione od podatku są natomiast jednostki budżetowe i jednostki samorządu terytorialnego. Przedmiotem podatku jest dochód, a wiec nadwyżka uzyskanych przychodów nad kosztami ich uzyskania. Sposób obliczania przychodu, kosztów oraz dochodu określają szczegółowo przepisy wspomnianej ustawy. Dochód uzyskany przez podatnika w danym roku jest bez względu na jego wysokość obciążony jedną stawką podatku (w 2006 roku — 19%). • Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych co miesiąc składają deklaracje o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku. Ponadto do dnia 20 każdego miesiąca wpłacają na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczkę na poczet podatku za miesiąc poprzedni. Ostateczne rozliczenie z podatku następuje natomiast dopiero po zakończeniu danego roku.
Podatek od towarów i usług (VAT) • Podatek od towarów i usług, nazywany także podatkiem od wartości dodanej (angielski skrót: VAT), to najważniejszy podatek związany z obrotem gospodarczym. Został on uregulowany w ustawie z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. • Podatnikami podatku VAT są zasadniczo wszystkie podmioty, które sprzedają towary lub odpłatnie świadczą usługi na terytorium naszego kraju, albo zajmują się eksportem lub importem towarów i usług. Zgodnie ze wspomnianą ustawą istnieją jednak towary i usługi nie objęte opodatkowaniem. Ponadto określona grupa podatników jest zwolniona z podatku VAT.
Podstawowa stawka VAT wynosi 22% podstawy opodatkowania. Niektóre towary i usługi objęte są stawką 7%, a ich szczegółowy wykaz zawiera załącznik do ustawy. Ponadto istnieje także stawka 0%, którą stosuje się w eksporcie towarów i usług oraz w wypadku wybranych towarów, takich jak np. prasa, książki lub określone leki.
Podatek naliczony to kwota podatku VAT zapłaconego w związku z nabyciem towarów lub usług potrzebnych do prowadzenia działalności. • Podatek należny to kwota podatku wynikająca 5 wartości sprzedaży towarów lub usług. Podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest zobowiązany do odprowadzenia do urzędu skarbowego kwoty podatku należnego. Podatnik ma jednak prawo umniejszyć te kwotę o wartość podatku naliczonego.
Rejestrowanie dochodów • Część podatników VAT, która prowadzi działalność handlową na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej, jest zobowiązana do prowadzenia ewidencji obrotu za pomocą kas rejestrujących, czyli tzw. kas fiskalnych. Obowiązek ten ciąży tylko na tych podatnikach, którzy przekroczyli pewien określony poziom obrotów.
Podatek akcyzowy i cło • Podatek akcyzowyobejmuje sprzedaż, darowiznę i import tzw. wyrobów akcyzowych. Wyroby akcyzowe to takie towary konsumpcyjne, na które zawsze utrzymuje się duży popyt, a więc m.in. samochody osobowe, wyroby kosmetyczne, wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe, sprzęt elektroniczny, sól oraz zapałki. • Wyroby tytoniowe i niektóre napoje alkoholoweprzed wprowadzeniem do obrotu muszą zostać opatrzone znakami skarbowymi akcyzy. Zakup takich znaków przez producenta lub importera jest równoznaczny i uiszczeniem podatku akcyzowego.
Cło • Cłojest świadczeniem pieniężnym zbliżonym do podatku. Jest ono pobierane przy przywozie towarów z zagranicy, przewozie towarów przez terytorium danego kraju oraz wywozie towarów za granice. Stawki celne mogą być określone procentowo (od wartości danego towaru) albo kwotowo (od ilości danego towaru). Stawki te są ogłaszane w specjalnym wykazie, czyli tzw. taryfie celnej.
Przedsiębiorstwo państwowe i jego prywatyzacja • Przedsiębiorstwo państwowe to samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot, prowadzący działalność gospodarczą i posiadający osobowość prawną. Przedsiębiorstwa państwowe mogą być zakładane wyłącznie przez naczelne (np. minister), centralne (np. kierownik urzędu centralnego) lub terenowe (np. wojewoda) organy administracji państwowej oraz przez banki państwowe. Organ, który tworzy przedsiębiorstwo państwowe, nosi nazwę organu założycielskiego. • Organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w środki materialne i finansowe niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwo państwowe powstaje poprzez wydanie przez organ założycielski aktu o utworzeniu, a następnie wpis do sądowego rejestru przedsiębiorstw państwowych. Z chwilą tego wpisu przedsiębiorstwo nabywa osobowość prawną. • Wśród przedsiębiorstw państwowych możemy wyróżnić grupę przedsiębiorstw, które w ramach prowadzonej działalności zajmują się zaspokajaniem potrzeb ludności. W związku z tym nie zawsze są w stanie wypracować zysk i dlatego otrzymują finansowe wsparcie z budżetu państwa. Są to na przykład: Poczta Polska, PKP, przedsiębiorstwa energetyczne itp.
Organami przedsiębiorstwa państwowego są: • • ogólne zebranie pracowników, • • rada pracownicza, • • dyrektor przedsiębiorstwa. • Ogólne zebranie pracowników pozwala uczestniczyć załodze w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Organ ten ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa, • Rada pracownicza jest wybierana przez pracowników na 2 lata. Zadania rady mają charakter opiniodawczy i kontrolny. W określonych sytuacjach przepisy nakładają obowiązek zasięgania opinii rady pracowniczej. Ponadto organ ten dysponuje szerokimi uprawnieniami kontrolnymi, dotyczącymi m.in. bilansu przedsiębiorstwa, wykonania umów oraz sprawozdań dyrektora. • Dyrektor zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz. W zakresie swoich obowiązków dyrektor podejmuje samodzielne decyzje i ponosi za nie odpowiedzialność.
W związku z przeprowadzanymi reformami ekonomicznymi od 1990 roku trwa prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Obowiązujące przepisy przewidują dwa podstawowe typy takiej prywatyzacji: • prywatyzacje kapitałową, • prywatyzacje likwidacyjną.
Prywatyzacja kapitałowa • Pierwszy krok do prywatyzacji kapitałowej stanowi przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z o.o. lub spółkę akcyjną, a wiec podmiot także posiadający osobowość prawną. Takie przekształcenie to tzw. komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego. W jej wyniku Skarb Państwa staje się jedynym posiadaczem wszystkich akcji (udziałów) w spółce akcyjnej lub w spółce z o.o. Od tej pory taka spółka jest określana mianem jednoosobowej spółki Skarbu Państwa.
Prywatyzacja likwidacyjna • Prywatyzacja likwidacyjnapolega na likwidacji przedsiębiorstwa państwowego w celu zadysponowania całością lub częścią pozostałych po nim składników majątkowych. Majątek przedsiębiorstwa może być wiec sprzedany, wniesiony do spółki lub oddany do odpłatnego korzystania. W ten właśnie sposób mogą powstać tzw. spółki pracownicze. Są to spółki z o.o. lub spółki akcyjne, których udziałowcami zostają pracownicy likwidowanego przedsiębiorstwa państwowego. Po zakończeniu likwidacji przedsiębiorstwo zostaje wykreślone z rejestru i w ten sposób kończy swoje istnienie jako osoba prawna.
Źródła • T.Adamiec - ”Zarys wiedzy o gospodarce” • Oficjalna strona Ministerstwa Finansów http://www.mofnet.gov.pl
