JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

1. JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag C.I. Lanting, N. Heerdink-Obenhuijsen, H.L.L. Schuit-van Raamsdonk, E.M.M. Hofman-van den Hoogen, E. H. Leeuwenburg-Grijseels, A. Broerse, M. Kamphuis, A.J.P.G. Smeets, K.I. van Drongelen Oktober 2013

2. Inhoud van de presentatie • Prevalentie eetproblemen • Oorzaken en gevolgen van eetproblemen • Achtergrond, doel en afbakening • Inhoud van de richtlijn: wat is nieuw? • Registratie Voeding en eetgedrag

3. Prevalentie • Lichte tot matige eetproblemen bij 25% tot 45% van de gezonde, normaal ontwikkelende jonge kinderen • Ernstige eetproblemen vooral bij kinderen met psychomotorische retardatie en chronische ziekten (incidentie 40% tot 80%) • Overgewicht bij circa 13 % van alle kinderen en obesitas bij circa 2% • Anorexia nervosa bij jonge vrouwen van 15-29 jaar ongeveer 370/100.000 en boulimia nervosa ongeveer 1.500/100.000 Voeding en eetgedrag

4. Oorzaken en gevolgen • Belaste medische voorgeschiedenis, • Fase afhankelijk (‘moeilijke eters’) • Ingrijpende gebeurtenissen, ziekteperioden, voedingsovergangen • Gedrags- en ontwikkelingsproblemen Kunnen leiden tot: • Fysiek: achterblijvende groei, ondergewicht, overgewicht, obstipatie, diarree, tandbederf • Cognitief: schoolprestaties ↓ • Sociaal-emotioneel: angst, depressie, negatief zelfbeeld, regeloverschrijdend gedrag Voeding en eetgedrag

5. Achtergrond, doel en afbakening • Vroege ervaringen met voedselsoorten en eetmomenten leggen de basis voor volwassen eetgewoontes en gezondheid • Op alle leeftijden onvoldoende consumptie van groenten, fruit, vis en vezels • Leidraad voor handelen tijdens contacten met ouders, kinderen en jongeren • Voor artsen, verpleegkundigen en doktersassistenten • Preventie van overgewicht komt beperkt aan de orde • Overlap met andere richtlijnen (voedselovergevoeligheid, borstvoeding, zindelijkheid, opvoedondersteuning) Voeding en eetgedrag

6. Inhoud van de richtlijn • Indeling naar leeftijd van het kind of de jongere (0-1 jaar; 1-4 jaar; en 5-19 jaar, met een uitloop naar 23 jaar) • Basis voor de voedingsadvisering aan alle kinderen en hun ouders zijn de richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad • Aandacht voor voedingsproblemen, eetproblemen en eetstoornissen Voeding en eetgedrag

7. Preventieve voorlichting en advies Nieuw voor de JGZ: • Praktische pedagogische adviezen voor ouders: • bieden van structuur door ouders (vaste eetmomenten, vaste plaats om te eten) • goede voorbeeld geven • leiding geven door ouders (gezond inkoopbeleid, leeftijdspassende tafelregels) • positieve feedback (focus op wat goed gaat) • Vanaf de leeftijd van 4 maanden kan, als kind en ouders er aan toe zijn, bijvoeding Voeding en eetgedrag

8. Ondersteuning en begeleiding • Bij milde voedingsproblemen (spugen, diarree, obstipatie, onvoldoende groei) • Let op onevenwichtige voeding (tekort aan vezels, vet), voldoende vochtinname • Niet: druk op een verhoogde inname (het kind zou meer moeten eten) • Bij eetproblemen • Bezorgdheid verminderen, normale fase problematiek • Nadruk op (goede) groei • Pedagogische advisering Voeding en eetgedrag

9. Signalering Nieuw voor de JGZ: • Symptomen die kunnen wijzen op een somatische oorzaak van voeding- en/of eetproblemen en/of een eetstoornis • Symptomen die kunnen wijzen op een eetstoornis (duur problemen > 1 maand; leeftijd > 2 jaar; anticipatoir kokhalzen en/of pathologisch eetgedrag) • Anorexia en boulimia nervosa kunnen al voorkomen vanaf de leeftijdsperiode tussen 8 en 12 jaar • Bij verdenking op een klassieke eetstoornis: SCOFF of ESP Voeding en eetgedrag

10. Verwijzen • Naar prelogopedist: bij problemen op het gebied van materiaal (bij voeden/eten), techniek, houding, mondmotoriek/sensoriek • Naar kinderdiëtist: bij vragen over voeding en voedingspatroon • Naar huisarts / kinderarts: • als begeleiding door de JGZ onvoldoende helpt • als eetprobleem de groei en ontwikkeling bedreigt en/of bij vermoeden (ernstige) onderliggende organische ziekte • bij vermoeden van een eetstoornis. De jeugdarts/ huisarts / kinderarts kan na uitsluiten van een somatische oorzaak doorverwijzen naar een kinderpsycholoog of kinderpsychiater. Voeding en eetgedrag

11. Overige interventies Indien hiervoor lokale of regionale mogelijkheden zijn: • Kortdurende pedagogische – gedragsmatige begeleiding door de JGZ • Videohometraining • Begeleiding door gedragswetenschapper (pedagoog) van het CJG Voeding en eetgedrag

12. Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze • De richtlijn vervangt deels de uitgave ‘Uitgangspunten voor de voedingsadvisering voor kinderen van 0-4 jaar’ uit 2007 van het Voedingscentrum • Bundeling van informatie aangevuld met recente wetenschappelijke ontwikkelingen • Uniforme verwijscriteria voor: • somatische oorzaken van afwijkend voedingsgedrag • niet-somatisch gestoord eetgedrag en eetstoornissen Voeding en eetgedrag

13. Registratie Registratie van gegevens rondom de thema’s: • Vitamine D • Lijngedrag • Aanwezigheid eetproblemen • Aanwezigheid eetstoornissen, • Score op SCOFF of ESP • Verwijzing in verband met score op SCOFF of ESP Voeding en eetgedrag

14. Randvoorwaarden • Inleestijd van 2 uur en 40 minuten • Inhoudelijke scholing (bij voorkeur gevolgd door regelmatige ‘opfrismomenten’) is wenselijk • Extra benodigde consulttijd bij zwaardere problemen naar schatting 9 minuten Voeding en eetgedrag

15. Vragen en discussiepunten Voeding en eetgedrag

16. Contactinformatie centrumjeugdgezondheid@ncj.nl Caren.Lanting@tno.nl Drongelen@voedingscentrum.nl Voeding en eetgedrag

17. Voeding en eetgedrag