Hoofdstuk 8 Moderne literatuur 1940 -1970

1. Hoofdstuk 8Moderne literatuur 1940 -1970 • Tijdens de oorlog speelt literatuur een belangrijke rol om het volk en de verzets-mensen een hart onder de riem te steken. • Het literaire niveau van deze verzets-literatuur was niet zo hoog. De inhoud was belangrijk. • Heel bekend: Het lied der achttien dooden van Jan Campert.

2. Na 1940 • Veel boeken van na 1940 gaan over de oorlog. Dat is natuurlijk niet zo gek. Men heeft veel meegemaakt. Er moet veel verwerkt worden.

3. Bekende Nederlandse boeken met de oorlog als thema • Marga Minco: o.a. Het bittere kruid • Harry Mulisch: o.a. De aanslag • Simon Vestdijk: Pastorale • Theun de Vries: Het meisje met het rode haar.

4. Existentialisme • Na de oorlog moest West-Europa opgebouwd worden. Daarvoor was eensgezindheid nodig. De macht van de vooroorlogse politieke partijen en van de Kerk was daarbij heel groot. Maar deze politieke partijen en de Kerk hadden er volgens velen nou net voor gezorgd dat de Tweede Wereldoorlog kon ontstaan.

5. Existentialisme • Dat betekende voor die mensen dat zij niet langer moesten doen wat de politiek of de Kerk hen opdroeg, maar dat zij zelf beslissingen moesten nemen. • Existentialisme: de mens is vrij in zijn keuzen en zelf verantwoordelijk voor zijn bestaan. (Sartre)

6. Existentialisme in de literatuur • De jeugd wilde zich na de oorlog niet neerleggen bij de situatie zoals die toen was. Men zette zich af tegen de berustende houding van de mensen. • Je bent verplicht inhoud aan je leven te geven, je moet je eigen bestaan scheppen (=existentialisme)

7. Existentialisme in de literatuur • We zien een aantal motieven steeds terugkeren: • Vervreemding • Absurditeit • Grenssituaties • Egocentrisme en het doorbreken van seksuele taboes • Engagement

8. Doorbreken van het seksuele taboe • Dit zien we vooral bij Jan Wolkers. • Serpenina’s petticoat; • Gesponnen suiker; • Turks fruit.

9. Experimenteren • Het experiment is een belangrijk kenmerk in de naoorlogse literatuur. Vooral in de poëzie is dat heel sterk het geval. Er wordt verder geborduurd op expressionisme, surrealisme, en het dadaïsme.

10. Experimenteren • Een groep schrijvers / dichters die veel experimenteerden waren de Vijftigers. • Men probeert de chaotische wereld niet te ordenen, maar juist te weerspiegelen. • Bekende Vijftigers: Lucebert, Kouwenaar, Vinkenoog en Schierbeek.

11. Hoofdstuk 9Moderne literatuur 1970 - heden • Algemeen: • Economisch gaat het niet zo goed in West - Europa (oorlog Israël ….oliecrisis) • Er groeit een toenemend milieubesef (Club van Rome 1972) • Toenemend terrorisme in Europa en daarbuiten (Rote Armee Fraktion, Eta)

12. Postmodernisme • Na de optimistische jaren zestig is men in de jaren zeventig en tachtig overwegend pessimistisch. De samenleving wordt gekenmerkt door leegte, doelloosheid en verveling. Men is sterk“ik-gericht”. • Het levensgevoel van de jaren zeventig wordt ook wel post-modern genoemd.

13. Kenmerken post-modernisme • De wereld is onbegrijpelijk en ongrijpbaar. (het menselijk verstand is niet in staat om systemen te bedenken die de wereld ordenen) • Niets staat meer vast, alles is veranderlijk alles is een illusie, alles is relatief. • Pluralisme: er is een veelheid aan culturen en we moeten niet proberen die naar één hand te zetten. Dat geldt ook voor de vele afwijkende meningen en uitingen. • De mens en de wereld zijn fragmentarisch. Het is onmogelijk van het leven en van de wereld een algemene interpretatie te geven.

14. Literatuurgeschiedenis na 1970 • Een duidelijk beeld geven valt nu nog niet mee. Er zijn wel een aantal kenmerken aan te geven: • postmodernisme; • feminisme; • toenemende subjectivering; • terugkeer van het verhaal; • vercommercialisering en internationalisering. • Deze kenmerken komen in de literatuur naast elkaar voor.