Polityka wsparcia – kierunki zmian legislacyjnych

1. Polityka wsparcia – kierunki zmian legislacyjnych Rafał Bakalarczyk Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski Warszawa, 02.04.2014 Patronat honorowy

2. Świadczenie pielęgnacyjne – dotychczasowy kierunek zmian • Dotychczasowa ewolucja świadczenia • początkowo dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, spełniających kryterium dochodowe, • rozszerzenie uprawnionych o opiekunów osób dorosłych, • drugie rozszerzenie uprawnionych za sprawą zniesienia kryterium dochodowego, • gwałtowny wzrost liczby wypłacanych świadczeń.

3. Stan obecny • Podział: • opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dzieciństwa zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, • opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w późniejszej fazie życia mogą starać się o specjalny zasiłek opiekuńczy, obwarowany szeregiem kryteriów. • Zmiana zakresu podmiotowego uprawnionych do świadczenia w wysokości świadczenia pielęgnacyjnego : początkowo 420 złotych – obecnie 620 złotych + rządowy program ( 200 złotych). • Bez zmian pozostaje świadczenie dla podopiecznego - 153 złotych.

4. Projekt ustawy o zmianie ustawyo świadczeniach rodzinnych z 31 października 2013 roku Najważniejsze postanowienia: • ujednolicenie zasad dla wszystkich opiekunów bez względu na wiek powstania niepełnosprawności podopiecznego, • zróżnicowanie wysokości świadczeń według 5-stopniowej skali, która miałaby wyznaczać poziom potrzeb opiekuńczych osoby niesamodzielnej, • dochodzenie do wysokości płacy minimalnej (dla opiekunów o najwyższym stopniu niesamodzielności) do 2017 roku, zaś dla opiekunów osób z najniższym stopniem niepełnosprawności – 620 złotych.

5. Projekt ustawy z 31 października 2013 roku – wybrane zastrzeżenia i obawy rodzin osób niepełnosprawnych • Uznanie, że świadczenie dla opiekuna nie powinno być skalowane, gdyż rezygnacja z pracy lub jej niepodejmowanie nie jest stopniowalne, a zero-jedynkowe w kontekścienabywania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. • Niepewność wobec skali i możliwości sprawiedliwego określenia potrzeb opiekuńczych. • Niska wysokość świadczeń dla opiekunów osób o najniższym stopniu niesamodzielności. • Brak możliwości podniesienia dochodu w gospodarstwie domowym w związku z brakiem możliwości łączenia pobierania świadczenia z wszelką aktywnością zawodową.

6. Obietnice złożone przez Premiera RP protestującym rodzicom dzieciz niepełnosprawnościami • Dojście do płacy minimalnej dla wszystkich obecnie otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne, a więc i opiekunów osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dzieciństwa. • Przyspieszenie tempa dochodzenia do płacy minimalnej. • Projekt nie przewiduje skali ani ujednolicenia zasad nabywania uprawnień dla opiekunów osób niesamodzielnych bez względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego.

7. Dylematy i pułapki towarzyszące podnoszeniu świadczeń • Ryzyko przekraczania progów dochodowych • Ryzyko konserwowania intensywnej opieki domowej • Opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami/ opiekunowie osób niesamodzielnych • Świadczenie dla podopiecznego czy dla opiekuna? • Zwiększenie świadczeń – dla podopiecznego czy opiekuna?

8. Uzawodowienie – jedyna możliwość czy jedna z opcji? • Pełne uzawodowienie opieki nie musi być jedyna alternatywą dla rodzin,w których pojawia się konieczność długoterminowej opieki ze względu na niezdolność do samodzielnej egzystencji jednego z członków gospodarstwa domowego. • Możliwe i w opinii autora pożądane jest tworzenie systemu, w którym konieczność rezygnacji z pracy i intensywnego oddania się opiece byłoby ograniczone do poszczególnych przypadków, ale dla wielu rodzin obecność dziecka/podopiecznego z niepełnosprawnością nie oznaczałaby konieczności wycofania się opiekuna z innych pełnionych ról społecznych, w tym zawodowej. • Jednocześnie względem pracujących i nie w pełni uzawodowionych opiekunów również należy rozważyć wsparcie pieniężne.

9. Alternatywny scenariusz zmian względem obecnie procedowanych • Uzawodowienie dla części opiekunów, którzy oddają się intensywnej opiecei nie są w stanie łączyć jej z pracą. • Dla pozostałych stworzenie świadczenia godziwego, ale w mniejszej wysokości, którego pobieranie nie kolidowałoby z możliwością wykonywania pracy przynajmniej w pewnym wymiarze i/lub do określonej wysokości. • Wzmocnienie systemu wsparcia zewnętrznego i regulacji w polityce rynku pracy, pozwalających na faktyczne godzenie pracy z opieką, a nie tylko formalną możliwość. • Zwiększanie wsparcia pieniężnego dla podopiecznego, z możliwością jego różnicowania względem odpowiednio wyskalowanego zakresu potrzeb opiekuńczych.

10. Dziękuję za uwagę Rafał Bakalarczyk