Impact van 13 kerken op een plattelandsgemeente

1. Studiedag VVSG Woensdag 16 januari 2013 Impact van 13 kerken op een plattelandsgemeente Mark Vos Burgemeester Riemst

2. Hoe kijken gemeenten en kerkfabrieken tegen de onderbenutting van kerkgebouwen? • Hoe kunnen ze samen een visie op de toekomst van parochiekerken uitwerken? • En wat verwachten ze van elkaar? Impact van 13 kerken op een gemeente

3. Voorstelling Riemst • Kerken en hun beschermingsstatus • Investeringen • Pastoriën • Toekomst • Open kerken • Kerk-musea • Stebo-studie • Draagvlak Overzicht

4. 16.286 inwoners • Gemiddelde leeftijd: 42,1 jaar • 3.120 buitenlanders (2.626 Nederlanders) • Oppervlakte: 5.788 km² • 13 kerkdorpen, dorp concentreert zich rond de kerk, kerk is vaak een baken in het landschap (bvb. de kerk van Herderen) • plattelandsgemeente • 82,6% landbouwzone - 240 boerderijen • Bevolkingsdichtheid : 283 inwoners/km² Plattelandsgemeente

5. Dorpskernenrond de kerk

6. Muzikaalste gemeente van Vlaanderen • Liefst 365 verenigingen (jeugd, sport, cultuur,...) • Toeristische toppers • Het Mergelland van Vlaanderen • Het Wijnkasteel van Genoelselderen Typisch Riemst

7. Het Mergelland van Vlaanderen

8. Wijnkasteel van Genoelselderen

9. 11 kerken en 2 kapellen • 5 kerken beschermd als monument • Genoelselderen, Membruggen, Millen, Vlijtingen, Zichen-Bolder • Vaak ook de oude kerkhofmuur en het kerkhof mee beschermd • Van de kerken van Kanne en Val-Meer zijn de toren en het orgel beschermd als monument. • De kerken van Riemst, Herderen, Vroenhoven en Zussen zijn niet beschermd. Beschermingsstatus

10. Het uitzicht van de meeste kerken is het resultaat van bouwcampagnes uit de tweede helft van de 19de en begin 20ste eeuw, waarbij vaak de oorspronkelijke toren uit de 14de of 15de eeuw, opgebouwd in mergel (streekeigen bouwsteen) (deels) bewaard bleef (bvb. Val-Meer, Kanne). Beschermingsstatus

11. SINT-MARTINUS GENOELSELDEREN • TOREN SINT- HUBERTUS KANNE alsook de orgel • SINT-HUBERTUS MEMBRUGGEN • SINT-STEFANUS MILLEN • SINT-SEVERINUS KAPEL VALMEER • TOREN SINT-STEFANUS VALMEER • SINT-ALBANUS VLIJTINGEN • SINT- PIETER EN LAURENTIUS ZICHEN-BOLDER Beschermd

12. Sint-MartinuskerkGenoelselderen

13. Toren Sint-HubertuskerkKanne

14. Sint-HubertuskerkMembruggen

15. Sint-StefanuskerkMillen

16. Sint-SeverinuskapelVal-Meer

17. Toren Sint-StefanuskerkVal-Meer

18. Sint-AlbanuskerkVlijtingen

19. Sint-Pieter en LaurentiuskerkZichen-Bolder

20. SINT-JAN BAPTIST HERDEREN • SINT-GENOVEVA ZUSSEN • SINT-PETRUS EN PAULUS VROENHOVEN • SINT-MARTINUS RIEMST • SINT-HUBERTUSKERK KANNE (toren wel) • SINT-STEFANUSKERK VALMEER (toren wel) Niet beschermd

21. Sint-Jan BaptistkerkHerderen

22. Sint-GenovevakerkZussen

23. Sint-Petrus en PauluskerkVroenhoven

24. Sint-MartinuskerkRiemst

25. Sint-HubertuskerkKanne

26. Sint-StefanuskerkVal-Meer

27. subsidies algemeen: • beschermde kerken: 90% wordt gesubsidieerd vanuit de administratie Onroerend Erfgoed, van deze 90% wordt 60% betaald door Vlaamse Overheid, 20% provincie, 10% gemeente. De overige 10% is in principe voor de kerkbesturen. • niet-beschermde kerken: 30% subsidies vanuit het agentschap Binnenlands Bestuur. Financiële druk

28. Uitgevoerde investeringen kerkelijk patrimonium

29. Nog te verwachten investeringen kerkelijk patrimonium

30. Totaal investeringen kerkelijk patrimonium

31. Totale begroting 17 miljoen Euro • Tekorten kerkfabriek = • Doorgeefleningen: • Jaarlijkse leningslast = • Totaal schuld = • Percentage begroting = Impact op begroting

32. Pastoriën

33. Open kerken • Kerkmusea • STEBO Mogelijkheden

34. Gemeente onderschrijft doelstellingen stichting Open Kerken. • De Heilig Grafkapel in Kanne (eigendom gemeente) is lid van Open Kerken. • In 2011 ondersteunde en coördineerde de gemeente i.s.m. Zolad+ de deelname van 7 kerken in Riemst aan Dag van de Open Kerken. • Onderzoek om kerken te voorzien van glazen binnendeuren Open Kerken

35. Heilig-GrafkapelKanne

36. De dienst Cultuur van de gemeente Riemst zetten enkele jaren geleden i.s.m. Zolad+ een project op om kleine lokale, heemkundige musea die kampen met plaatsgebrek onder te brengen in de portalen van de kerken in Vlijtingen en Zichen. • Dubbel gebruik van de kerken Kerkmusea

37. In het kader van het grond-en pandendecreet hebben de gemeenten de opdracht om de publieke en semi-publieke eigendommen te inventariseren, eventueel met het oog op de realisatie van sociale woningbouw. • Het is voor de regio een bijzondere uitdaging om het landschappelijk karakter te bewaren, het bindend sociaal objectief te realiseren en het (beeldbepalend) erfgoed te bewaren. • Via een actief herbestemmingbeleid kunnen deze drie doelstellingen hand in hand gaan en kan de financiële druk op de gemeenten naar het kerkonderhoud worden getemperd. Stebo

38. Er wordt een werkmethodiek uitgewerkt om een structureel overleg te bewerkstelligen met de diverse betrokken partijen, zijnde het bisdom, kerkfabrieken om het herbestemmingidee voor de kerken te bespreken en een traject uit te werken, de onderzoekscel ArchK van de PHL (zie verder). • Binnen dit kader zal een afweging gebeuren of deze panden benut kunnen worden met een woonfunctie of een andere functie (bv cultuur, vrije tijd, ontspanning). De mogelijkheden van een woonfunctie wordt bekeken naar doelgroepen, voorzieningenniveau e.d.. Hiermee wordt ook ingespeeld op Vlaamse denkoefeningen en ambities rond het religieus erfgoed. Stebo

39. Er is nog geen draagvlak binnen de verschillende dorpen/kerkbesturen • Dubbel gebruik van kerken promoten: • Concerten • Gebruik orgels • Schoolfeesten • Culturele voorstellingen • Financiële druk is een deel van de opdracht van elk gemeentebestuur om ons erfgoed te bewaren Draagvlak

40. BEDANKT VOOR UW AANDACHT!