Upphaf kristni

1. Upphaf kristni Gyðingar í Rómaveldi

2. Hundruð kristinna trúfélaga starfrækt - listi • Rómversk-kaþólska kirkjan (56% allra kristinna) • Mótmælendur • Grísk-kaþólska austurkirkjan (ortodox) • Enska biskupakirkjan – England, BNA

3. Jesús í Palestínu • Þá réðu Rómverjar yfir Palestínu – Pontíus Pílatus og Heródus • Jesús var gyðingur frá Nasaret • Hann var um þrítugt þegar hann hóf starf sitt og boðun • Varð fljótt virtur lækningamaður og prédikari • Hann gagnrýndi samfélag sitt og setti fram nýjar hugmyndir • Áhrifamenn innan gyðingasamfélagsins töldu hann vanvirða lögmál gyðinga • afvegaleiddi hann æskulýðinn líkt og Sókrates?

4. Kristinn söfnuður verður til • Jesús – lækningamaður og predikari • Krossfestur, um árið 30 • Ný hreyfing verður til í kjölfarið • Bylting í grísk-rómverska heiminum • Nánustu samstarfsmenn trúðu að hann væri messías sem gyðingar höfðu beðið eftir • Hófu að boða trú : náungakærleikur og kærleikur Guðs

5. Nokkur grunnatriði • Flestir kristnir söfnuðir trúa eftirfarandi • Heilög þrenning • Jesús var Guð/sonur guðs og guðlegur þar með • Upprisa Jesús • Friðþægingin/fórn Jesú fyrir mannkyn • Frelsun manna fyrir náð Jesú • Biblían er heilagt rit komið frá Guði/innblásið af Guði • Meyfæðingin • Endurkoma Jesús

6. Kristni almennt • Sáttmáli (Nýja Testamentið: NT) í stað þess gamla milli Guðs og Israel (Gamla Test. : GT) • NT gengur út frá því að Jesús sé Messías. Bækur þess eru • Guðspjöllin fjögur (Mattheus, Lúkas, Jóhannes og Markús) • Bréf postulanna til safnaða • Postulasagan • Opinberunarbók Jóhannesar

7. Kristni almennt • Menn tókust á um margt í upphafi s.s. • Umskurn • Borða kjöt • Kenning til um að klofningur innan kirkjunnar sé vegna tungumálanna • hebreska, arameíska, gríska, latína • gríska leyfir óhlutbundna hugsun • Austur kirkjan – gríska • Vestur kirkjan – latína – Rómverjar komu skipulagi á kirkjuna eins og her

8. Kristni almennt • Í Kristni ber Jesú vitni um persónulega þátttöku Guðs í heiminum – Guð gerist maður • Guðdómurinn birtist í heilagri þrenningu • Föður • Syni • Heilögum anda • Með dauða sínum á krossi opnar Jesú leið fyrir frelsun manna • Opnar möguleikann fyrir nýtt upphaf þar sem hann rís upp • Allir sem iðrast geta öðlast hjálpræði í Guði þrátt fyrir syndir sínar

9. Útbreiðsla • Breiddist hraðast út í borgum við Miðjarðarhaf, einkum meðal lágstéttar • Konur voru áberandi í fyrstu söfnuðunum • Samhjálp og aðstoð við þá sem voru hjálparþurfi • Gátu gyðingar einir gerst kristnir? • Var umskurn nauðsynleg? • Páll postuli (grískumælandi gyðingur í Róm) tók af skarið – allir velkomnir, ekki aðeins gyðingar • Afar mikilvægur við að móta starf kristinna söfnuða • alltaf kallaður postuli

10. Kenningar Jesú • Hugmyndir um mannlegt hátterni – lifa í samræmi við vilja guðs • Örlæti og náð guðs á að vera fyrirmynd mannanna í samskiptum þeirra á milli • Kærleikur æðst boðorða • “elska skaltu náungann eins og sjálfan þig” • Hélt því ekki fram sjálfur að hann væri sonur guðs. Sagðist vera “mannssonurinn” sem lifir út fyrir gröf og dauða

11. Kristni - holdtekning • Guð tekur á sig mannlega mynd í Jesú • Hann er bæði maður og guð í senn • María Mey hefur sérstöðu í sumum greinum Kristni því hún er milliliður í þessari holdtekningu sbr. Heilög María Guðsmóðir • Englar eru sendiboðar milli Guðs og manna sbr. heimsókn Gabríels til Maríu

12. Ævi Krists • Erfitt að setja saman heildstæða ævisögu Krists • Guðspjöllin greina aðeins frá 3 árum í lífi hans • Hann talaði arameísku. • Markúsarguðspjall er fyrsta skrásetningin á lífi hans • Skráð 60 e.Kr. þ.e. 30 árum eftir dauða hans • Tómasarguðspjall gæti hafa verið skráð um 40 árum eftir dauða Jesú.

13. Ofsóknir • Þjöppuðu kristnum enn frekar saman • Katakombur (grafhýsi) • Sagt um kristna – s.s. Tasítus, rómverskur sagnaritari: • Kristnir eru “siðferðilega spilltir” • “stórhættuleg hjátrú” • kristnir “hati mannkynið”. • Neró (keisari um 54 - 68 e.Kr) hóf miklar ofsóknir á hendur kristnum í kjölfar þess að Róm brann til kaldra kola. • Talið að þessar ofsóknir hafi verið fyrirmynd síðari ofsókna • Kenningar til um að 666 sé þversumman af nafni Nerós... Kannski var hann þannig hinn fyrsti And-kristur...

14. Kirkjan • Skipulagi komið á samfélög kristinna • djáknar, prestar og biskupar • prestar voru leiðtogar og þjónar safnaðarins. • djáknar voru aðstoðarmenn, m.a. við helgiathafnir • Konur voru stundum prestar eða djáknar í fyrstu söfnuðunum • biskupar höfðu umsjón með stærri einingum. Voru sumstaðar kallaðir patríarkar

15. Hagur kristinna vænkast • Constantín leyfði kristni 313 • Þeodósíus gerði hana að ríkistrú heimsveldis Rómverja 392

16. Klofningur 1054 • Klofningur milli austurkirkjunnar og vesturkirkjunnar vegna deilna um yfirvald • Austurk.: rétttrúnaðark/ortodox einnig kölluð grísk-rómverska kirkjan • Æðsta vald í höndum biskuparáðs allra biskupanna • Íkonar eru helgir og geta veitt blessun • Vesturkirkjan: rómversk kaþólska kirkjan • Æðsta yfirvald í höndum páfans, þ.e. biskupsins í Róm • Viðurkennir ekki helgi íkona

17. Krossferðir • Rómversk-kaþólska kirkjan breiddist út á tímum krossferðanna sem hófust 1095 • Farnar til að hrekja múslima burt úr landinu helga • Samskipti milli kristinna og múslima örvuðu kristna heimspeki því vestrænir fræðimenn kynntust forngrískri speki – t.d. Aristotelesi

18. Siðbreyting • Gagnrýni á kaþólsku kirkjuna fyrir vald prestastéttarinnar og spillingu innan kirkjunnar • 1517 Marteinn Lúter, munkur í Þýskalandi • Birti gagnrýni í 95 greinum - mótmælti t.d. Sölu aflátsbréfa • Fékk mikinn hljómgrunn • Klofningur vesturkirkjunnar • Mótmælendur verða til

19. Mótmælendur • Trúa að orð ritningarinnar sé æðra kirkjunni og prestastéttinni • Mótmælendur skiptust síðar í mismunandi greinar • Lúterstrúarmenn: sáluhjálp fyrir trú fremur en gjörðir • Kalvínistar: mótmæltu helgimyndum og skirlífi presta • Útvalning: sáluhjálp bíður sumra sanntrúaðra en annarra ekki • Yfirvöld sem tóku upp mótmælendasið komust nú yfir auðæfi kirkjunnar

20. Anglíkanar • Enska biskupakirkjan • Má rekja til hjónabandsvandamála einvaldsins Hinriks VIII (konungur 1509-1547) sem páfinn neitaði um hjónaskilnað