Dłuższe życie zawodowe: gdzie jest praca dla osób po 50 roku życia ?

1. Dłuższe życie zawodowe: gdzie jest praca dla osób po 50 roku życia ? Konferencja Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkichoraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pt.: „Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+ - Solidarność pokoleń”, Warszawa 27-28 czerwca 2012

2. Plan wystąpienia • Kierunki działań wg rekomendacji UE • Krajowe osiągnięcia w zakresie aktywizacji zawodowej osób w wieku 45/50+ • Wyniki analiz wybranych badań przeprowadzonych wśród pracodawców ramach projektu „Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+” Bogusława Urbaniak

3. Pytanie stawiane we wszystkich krajach UE Więcej możliwości godnej pracy dla starszych pracowników w wydłużającym się okresie życia zawodowego ! Czy to jest możliwe, skoro kryzys gospodarczy i wysoki poziom bezrobocia dotyka kraje Wspólnoty Europejskiej ? Bogusława Urbaniak

4. W kwietniu 2012 r. ukazał się Komunikat Komisji Europejskiej „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” Wsparcie tworzenia miejsc pracy i (re) alokacji siły roboczej powinno być ukierunkowane na małe i średnie przedsiębiorstwa, gdyż to one odpowiadają za 85% wzrostu liczby miejsc pracy netto w latach 2002-2010 PRZYSZŁOŚĆ – W JAKIM KIERUNKU NALEŻY ZMIERZAĆ? Bogusława Urbaniak

5. „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” Wśród rekomendowanych narzędzi wpływających pozytywnie na popyt na pracę, duże możliwości pracy dla osób w wieku 50/45+ stwarzają takie jak: • Propagowanie i wspieranie podmiotów gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych – podmioty te powinny uzyskać szczególne wsparcie, w tym poprzez zamówienia publiczne i dostęp do finansowania; • Przekształcenie pracy nieformalnej lub nierejestrowanej w legalne zatrudnienia; • Wyższe płace netto (m.in. świadczenia pracownicze, by zachęcić do podejmowania pracy);unikanie pułapki niskich płac Bogusława Urbaniak

6. „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” Kolejne rekomendowane narzędzia wpływające pozytywnie na popyt na pracęosób w wieku 50+/45+: • Wykorzystanie potencjału rozwojowego sektorów zielonych (zasobooszczędnych) i niskoemisyjnych ; • Rozwój sektora zdrowia i opieki społecznej (wzrost zatrudnienia w tych sektorach w UE był dwukrotnie wyższy od wzrostu zatrudnienia ogółem) ; Bogusława Urbaniak

7. A w jaki sposób stymulować podaż pracy w wieku osób w wieku 50+/45+ Kraje członkowskie UE najczęściej sięgają po tradycyjną metodę „kija i marchewki” Bogusława Urbaniak

8. Jako zachęty służą reformy rynku pracy, uwzględniające kwestie: • Zachęty podatkowe dla osób kontynuujących pracę zawodową w starszym wieku; • Pomoc w doborze i dostęp do możliwości uczenia się przez całe życie za pośrednictwem poradnictwa zawodowego i szkoleń; wzrost znaczenia zawodu andragoga; • Elastyczny czas pracy dla tych, którzy go potrzebują; • Bezpieczne i zdrowe warunki pracy; Bogusława Urbaniak

9. Wszystkie rodzaje umów o pracę powinny zapewniać pracownikom dostęp do podstawowego zbioru praw pracowniczych Powstrzymanie nadmiernego stosowania niestandardowych umów i nadużywania fikcyjnego samozatrudnienia- Bogusława Urbaniak

10. Co już osiągnęliśmy ? Wzrost średniego wieku odejścia na emeryturę: • w 2011 r. wyniósł 59,8 lat tj. o 1,6 lat więcej niż w 2008 r. (58,0 lat); • ale nadal jest b. niski, bo w UE =61,4 (2009r.) , zaś np. w Norwegii aż 63, 6 (2010r.) Bogusława Urbaniak

11. Osiągnięcia krajowe w zakresie aktywizacji osób w wieku 50+ • Wiek odejścia na emeryturę wśród kobiet właściwie pokrywa się już z powszechnym wiekiem emerytalnym, gdyż wyniósł 59,5 lat; w przypadku mężczyzn – 60,1 lat , a więc pozostaje znacznie niższy niż wiek powszechny, równy 65 lat; • Staż pracy w momencie przejścia na emeryturę był nieco wyższy w przypadku kobiet (34,8lat) niż mężczyzn (34,2 lata) Bogusława Urbaniak

12. Gdzie szukać wyjaśnień przyczyn niskiej atrakcyjności zatrudnienia wśród osób w wieku 45/50+ ? Bogusława Urbaniak

13. Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+

14. Faza 1: Raport zawiera analizy dotychczas zrealizowanych programów skierowanych do osób 50+ w Polsce w latach 2004-2009: • Krajowe i regionalne programy rynku pracy wobec aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45+; • Fundusz Inicjatyw Obywatelskich – rola w wyrównywaniu szans na rynku pracy osób w wieku 50/45+; • Rola środków pomocowych UE w aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45 +; • Rola PO KL w aktywizacji zawodowej osób w wieku 50/45 +; • Finansowanie inicjatyw w ramach projektów międzynarodowych

15. Faza 2: Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce

16. Poziom zatrudnienia osób w wieku 45/50+ zależy od sytuacji na lokalnym rynku pracy Sytuację oceniono oddzielnie dla każdego z 50 badanych powiatów pod kątem wartości 4 wskaźników determinujących sytuację starszych pracobiorców na lokalnym rynku pracy, tj.: • Odsetka osób w wieku 45-69 lat wśród ogółu mieszkańców powiatu, • Stopy bezrobocia ogółem, • Udziału osób bezrobotnych w wieku 45-69 lat wśród ogółu osób bezrobotnych w powiecie, • Odsetka mieszkańców miast w ogólnej liczbie mieszkańców.

17. Trzy obszary analizy – wypowiedzi pracodawców powiaty młode demograficznie, o niskim udziale osób „starszych” wśród bezrobotnych, słabo zurbanizowane; powiaty najstarsze demograficznie, o wysokim udziale osób „starszych” wśród bezrobotnych, silnie zurbanizowane; Rynek pracy przychylny pracobiorcom w wieku 45+ Rynek pracy neutralny wobec pracobiorców w wieku 45+ Rynek pracy nieprzychylny pracobiorcom w wieku 45+

18. Czy stosunek pracodawców do starszych pracowników jest inny w zależności od typu rynku pracy? TAK ! Generalnie bardziej dogodnym miejscem pracy dla osób w wieku 45/50+ jest obszar zdefiniowany jako RYNEK PRACY PRZYCHYLNY OSOBOM W WIEKU 45+ JAKIE PRZESŁANKI SKŁANIAJĄ DO TEGO WNIOSKU

19. Pracodawcy z sektora publicznego i niepublicznego – czy różni ich stosunek do starszych pracowników ? TAK ! Generalnie sektor publiczny wydaje się bardziej dogodnym i przychylnym miejscem pracy dla osób w wieku 45/50+ JAKIE PRZESŁANKI SKŁANIAJĄ DO TEGO WNIOSKU ?

20. Wykres 1. Rodzaj umowy łączącej pracowników w wieku 45+ z pracodawcą (% wskazań)

21. Wykres 2. Senioralność w polityce personalnej (% wypowiedzi)

22. Wykres 3.Tematyka szkoleń pracowniczych zrealizowanych w okresie minionych 5 lat kształtujących klimat organizacyjny sprzyjający zatrudnieniu osób w wieku 45+ (% wypowiedzi)

23. Wykres 4. Skala zainteresowania szkoleniami oferowanymi przez pracodawców wśród pracowników w wieku 45+

24. Wykres 5. Stopień zainteresowania szkoleniami oferowanymi przez pracodawców wśród pracowników w wieku 45+

25. Wykres 6. Popularność programów finansowanych ze środków unijnych w ramach PO KL, dotyczących osób w wieku 45+ w latach 2004-2006 i 2007-2013 (% pracodawców uczestniczących w projektach skierowanych do osób 45+)

26. Wykres 7. Popularność programów (projektów) finansowanych ze środków unijnych dotyczących osób w wieku 45+, który był opracowany na potrzeby pracowników danej organizacji

27. Wykres 8.Nowelizacja Ustawy o promocji zatrudnienia .. itd. a decyzje zatrudnieniowe dotyczące osób w wieku 50+ wśród pracodawców sektora niepublicznego (zwolnienia z obowiązku opłacania składek na F. Pracy i F. Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych)

28. Wykres 9.Wpływ ulgi dla pracodawców w postaci krótszego okresu wypłaty wynagrodzenia za czas choroby pracownika, który ukończył 50 lat (14 dni choroby) na decyzje zatrudnieniowe w sektorze niepublicznym

29. Wnioski Wnioski Ostoją dla pracowników w wieku 45/50+ jest sektor publiczny W skali kraju pracodawcy w powiatach, które uznano za „rynki pracy przychylne osobom w wieku 45+” (z uwagi na czynnik demograficzny, względnie dobrą sytuację w zakresie bezrobocia osób w wieku 45+) w większym zakresie stosują praktyki przyjazne utrzymaniu w zatrudnieniu osób w wieku 45/50+ • Polityka wsparcia osób w wieku 45/50+ na rynku pracy przynosi pozytywne efekty • Trudno oddzielić skutki będące wynikiem aktywnej polityki państwa na rynku pracy od niezależnych decyzji podmiotów rynkowych

30. Wnioski Wnioski • utrzymujący się w społeczeństwie mit o niechęci pracowników w wieku 45+ do szkoleń nie potwierdził się • organizacje korzystające z projektów wspieranych z funduszy strukturalnych o tematyce „ageingowej” częściej w swych praktyce stosowały rozwiązania sprzyjające utrzymaniu w zatrudnieniu pracowników w wieku 45+

31. Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+ Dziękuję za uwagę Bogusława Urbaniak, Uniwersytet Łódzki Adres: bogelur@uni.lodz.pl