Kryteria wyodrębniania kierunków/szkół w ekonomii

1. Kryteria wyodrębniania kierunków/szkół w ekonomii • Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych • Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i teorie wzrostu gospodarczego • Rola rynku i państwa jako mechanizmów regulacji: paradygmat rynkuversus paradygmat państwa (planowania)

2. Interpretacja kategorii i praw/prawidłowości ekonomicznych • Czynnik historyczny vs. logiczny w rozwoju ekonomii • Naturalna vs historyczna interpretacja praw • Interpretacja deterministyczna a stochastyczna • Pogląd o braku obiektywnych praw/prawidłowości ekonomicznych (szkoła historyczna, instytucjonalizm, merkantylizm) • Pogląd: rozwój ekonomii jako poszukiwanie modeli i teorii adekwatniej opisujących rzeczywistość (krytyczny racjonalizm, C. Popper) • Paradygmaty (T.Kuhn) i programy badawcze (I.Lakatos)

3. Kryteria postępu/rozwoju ekonomii jako nauki • 1. kryterium zdolności do objaśniania zjawisk i procesów gospodarczych (kryterium tzw. realizmu naukowego) • 2. kryterium utylitarności • 3. kryterium siły predykcji (Friedman) • 4. kryterium efektywnościMongina (tzw. realizmu instrumentalnego): wyższej (rosnącej) w stosunku do teorii konkurencyjnych efektywności w rozwiązywaniu problemów naukowych • 5. Kryterium falsyfikacjonizmu (Popper)

4. Interpretacja wartości/cen dóbr i związane z tym teorie podziału i zrostu • Klasyczna/obiektywna teoria wartości • Teoria produkcyjności krańcowej czynników wytwórczych jako TW • Psychologiczna/subiektywna TW (PTW a współczesna ekonomia psychologiczna) • Pragmatyczna teoria wartości • „Anty-teoria wartości”

5. Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: paradygmat rynku versus paradygmat państwa (planowania) • Istota paradygmatu rynku • Podmioty kierują się obserwacją zmian cen • Rynek ma cechę efektywności alokacyjnej • Na rynku występuje trwała tendencja do równowagi • Równowaga efektywna – maksymalizacja dobrobytu (optimum Pareto) • Optimum Pareto a polityka gospodarcza (kryterium kompensacji – Hicks, Kaldor)

6. Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. • Paradygmat rynku – punkt odniesienia to rynek doskonale konkurencyjny (idealny) • Rzeczywistość ekonomiczna: występowanie licznych błędów rynku (market failures) • Istota błędów rynku: naruszanie warunków konkurencji i systemu prywatnych praw własności • Błędy rynku wiążą się z: mono/oligopolami, efektami zewnętrznymi, dobrami publicznymi, niedoskonała informacją, niepewnością i ryzykiem

7. Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. • Niedoskonałości/błędy rynku – potrzeba regulacji publicznej • Regulacja publiczna nie jest sprzeczna z paradygmatem rynku • Regulacja publiczna a polityka makroekonomiczna i strukturalna państwa • Normatywna i ekonomiczna interpretacja regulacji publicznej • Zróżnicowanie błędów rynku powoduje potrzebę zróżnicowania metod i instrumentów regulacji publicznej

8. Rynek i państwo jako mechanizmy regulacji: .... C.d. • Punkt wyjścia paradygmatu państwa: trwała niezdolność mechanizmu rynkowego do maksymalizacji dobrobytu, przez m.in.: • Brak tendencji do równowagi makroekonomicznej (keynesizm) • Potrzeba bezpośredniego określania i realizowania przez państwo celów społecznych (instytucjonalizm, szk. historyczna, merkantylizm) • Tendencja do „anarchii produkcji” i marnotrawstwa zasobów ekonomicznych (marksizm) • Regulacja państwowa jako quasi-rynek