Pristupi proučavanju me đunarodnih odnosa

1. Pristupi proučavanju međunarodnih odnosa

2. Predmet nauke o međunarodnim odnosima su međudržavni odnosi, odnosi između različitih subjekata međunarodnih odnosa, istraživanje faktora koji utiču na ponašanje međunarodnih subjekata i traženje osnovnih zakonitosti djelovanja i ponašanja u međunarodnom političkom sistemu.

3. Klasična djela: Tukidid, Platon, Makijaveli... • Prva katedra-Univerzitet Velsa, Aberistvit, 1919, pod imenom Vudroa Vilsona • Institut za međunarodne i razvojne studije, Ženeva, 1927. godine • Značajniji razvoj - nakon II svj. rata • Naziv: međunarodna politika, svjetska politika, spoljna politika, globalna politika... • Sinteza više disciplina

4. S obzirom na ciljeve koje autori postavljaju u proučavanju m.o. izdvajaju se četiri grupe od kojih svaka postavlja pred nauku o m.o. specifične zadatke i zahtjeve: • Autori koji svoja istraživanja zasnivaju na proučavanju međunarodnih institucija i međunarodnog prava, što treba da vodi prema ostvarivanju očuvanja mira i bezbjednosti • Autori koji se posebno bave vojnim i odbrambenim pitanjima u svjetskim odnosima. Strategijska pitanja i nacionalna bezbjednost čine glavne okvire ovakvog posmatranja m.o.

5. Treća grupa autora ističe da glavni zadatak nauke o m.o. mora biti vezan za stvanje opšte teorije koja bi na osnovu činjeničnog materijala objasnila ponašanje država na međunarodnom planu. Dalji zahtjevi ovih pisaca traže i da m.o. predviđaju budući razvoj događaja i upozoravaju na mogućnosti budućeg razvoja • Neki autori se bave problemima vezanim za vođenje rata, eskalaciju nasilja u međunarodnim razmjerama, kontrolu naoružanja, razoružanju, etc. • Postavljaju se ciljevi koji su veoma različiti, tako da svaka podjela na pristupe proučavanju m.o. treba da bude shvaćena uslovno.

6. Istorijski pristup - stavlja težište na diplomatsku istoriju • Poznavajući prošlost može se istraživati sadašnji trenutak i projektovati budućnost • Ne daje adekvatno objašnjenje uzročno-posljedičnih veza

7. Sistematski pristup-u m.o. postoje pravilnosti koje se ponavljaju • Balans sile • Bipolarnost • Univerzalnost • Samo daje okvir, ne ulazi u dubinu funkcionisanja sistema, ne uzima u obzir nove momente

8. Normativni pristupi: u m.o. je, bez obzira na njihovu razvijenost u određenoj fazi, uvijek postojao jedan broj standarda, normi i pravila međunarodnog ponašanja. • Idealistička škola (Hjum, Kant, Vilson)-pravo, pravda, moralna načela • Realistička škola (Makijaveli, Bekon, Spajkmen, Morgentau)-sila je stalan i neizmjenjiv element, a svijet je nesavršen • Preusko, zanemaruje druge vrijednosti i ciljeve

9. Politikološki pristupi-kombinovanje različitih akademskih disciplina i tehnika • Bihejvioralna analiza-posmatranje ponašanja od manjih do većih društvenih grupa sve do djelovanja međunarodnog sistema • Istraživanja stavova, uloga elita, nacionalnog karaktera

10. Teorija igre-analiza ponašanja u konfliktnim situacijama, procesu donošenja odluka, analizirajući korist i štetu, koristeći i matematičke modele • Svrha-stvaranje što boljih sopstvenih pozicija koje se mogu suprotstaviti suprotnoj strani • Igre sa nultim rezultatom-nepomirljivi interesi, pobjeda jedne je poraz druge strane • Igre sa nenultim rezultatom-interesi aktera se susreću i nijesu apsolutno suprotni • Simplifikacija i neuzimanje u obzir niza faktora, kvalitet a ne samo kvantitet

11. Analiza sistema-uprkos bogatstvu m.o. moguće je stvoriti određen sistem i na osnovu njegovog ponašanja posmatrati m.o. • Sistem: skup elemenata ili jedinica koje se ponašaju na određeni način, a pomoću određenih granica se mogu izdvojiti iz okoline koja ih okružuje • Ne zalazi dublje u m.o. i postavljen je isključivo kao teorijski model

12. Donošenje političkih odluka-analiza procesa donošenja odluka može skrenuti pažnju na određenu regularnost i motive donošenja odluka • Proces donošenja odluka i sistem planiranja spoljne politike su prije svega samo operativni djelovi međunarodne politike, pa se pomoću njih ne može analizirati međunarodni sistem niti odnosi u njemu.

13. Eklektički pristup-nijedan monistički pristup bez obzira na metode ne može racionalno objasniti zbivanja na međunarodnom planu, ali svaki od njih ima određenu vrijednost sadrži dio vrijednih materijala koji omogućavaju kompleksnije istraživanje.

14. Stenli Hofman ističe komponenete koje mora osvijetliti svako istraživanje svjetske politike: • Politička struktura svijeta u datoj situaciji • Snage koje djeluju u pojedinim djelovima strukture i mogu uticati na njenu promjenu ili jačanje • Odnosi između vanjske i unutrašnje politike pojedinih jedinica • Rezultanta odnosa sva tri elementa naziva se međunarodnim odnosima