Serdar GÜMÜŞAY Gelirler Kontrolörü serdar.gumusay@gelkont.tr 06 Şubat 2009

1. Ar-Ge Serdar GÜMÜŞAY Gelirler Kontrolörü serdar.gumusay@gelkont.gov.tr 06 Şubat 2009

2. Sunum Planı * Genel Olarak Araştırma ve Geliştirme Harcamaları * Gelir ve Kurumlar Vergisi Açısında Araştırma ve Geliştirme Harcamalarının Durumu * 5746 Sayılı Ar-Ge Kanunu Açısında Araştırma ve Geliştirme Harcamalarının Durumu * Uygulamaların Karşılaştırılması * Soru ve Cevap

3. Ar-Ge * Ülkemizin kalkınmasında * Uluslararası rekabet gücümüzün artırılmasında araştırma ve geliştirmeye yönelik harcamaların gayri safi milli hasıla içindeki payının artırılması büyük önem taşımaktadır.

4. Ar-Ge 2007 Yılı TÜİK Ar-Ge Anketi Sonuçları 13.11.2008 Tarihinde Sonuçlanan

5. Ar-Ge Harcamalarının Oranı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri * Yeni GSYİH ile hesaplanan 2006 ve 2007 yılı değerleri için yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarında brüt ücretler kullanılmıştır.

6. Ar-Ge Harcamalarının Tutarı * 2008 sabit fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge istatistikleri

7. Ar-Ge Harcamalarının Finansmanı 2008 Sabit Fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

8. Ar-Ge Harcamalarının Dağılımı 2008 Sabit Fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

9. Ar-Ge Harcamalarına Yapılan Destek TÜBİTAK ve DTM Tarafından Özel Sektör Ar-Ge ve Yenilik Hibe Destekleri 4 Yılda 5,2 Katına Çıkmıştır.

10. Araştırma Geliştirme Harcamaları ile Zirveye... Ar-Ge yapmayan sanayici... Ar-Ge yapan sanayici

11. Ar-Ge Ar-Ge harcamalarının gelir ve kurum kazancından indirilmesi ile ilgili olarak; * 193 Sayılı GVK ve 5520 sayılı KVK, * 5746 sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki ayrı düzenleme vardır.

12. GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNU’NA GÖRE AR-GE İNDİRİMİ

13. Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. ve Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 10. maddesi uyarınca, kazancının tespitinde, ilgili dönem beyannamesinde gösterilmek suretiyle yapılacak indirimler düzenlenmiştir. Bu kapsamda beyanname üzerinde yapılacak indirimler * Ar-Ge İndirimi, * Sponsorluk Harcamaları, * Bağış ve Yardımlar.

14. Ar-Ge indirimi dışındaki indirimler, kazancın yeterli olması halinde indirilecek,indirilemeyen kısımlar ise sonraki yıllara devredilmeyecektir. Kurumlar Vergisi Mükellefleri için kazancın yetersiz olması nedeniyle indirime konu edilemeyen Ar-Ge indirimi tutarı süre sınırı olmaksızın sonraki yıllara devredilebilecektir.

15. Ar-Ge indirimi oranı % 40 iken, 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 5. maddesiyle yapılan değişiklikle, 01.04.2008 tarihinden itibaren bu oran % 100'e çıkarılmıştır. Kanunun yürürlük süresi 31.12.2023 tarihinde sona ereceğinden 01.01.2024 tarihinden itibaren ar-ge indirimi 5746 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önce olduğu gibi % 40 olarak uygulanacaktır.

16. * Yeni teknoloji * Bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri çerçevesinde işletmelerin bünyelerinde yaptıkları harcamaların %100'ü kazancın tespitinde Ar-Ge indirimi olarak dikkate alınabilecektir.

17. Ar-Ge faaliyeti kapsamında yapılan harcamalarının Ar-Ge indirimi olarak değerlendirilebilmesi için işletmelerin bünyelerinde ayrı bir Ar-Ge Departmanı kurmaları zorunludur.

18. Yapılan bir harcamanın Ar-Ge indirime konu edilebilmesi için, doğrudan araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile ilgili olması gerekmektedir. Dolaylı olarak Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili olan giderler üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanması kabul edilmemiştir.

19. ATİK için hesaplanan amortisman giderleri üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanması için söz konusu iktisadi kıymetlerin tamamen Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan iktisadi kıymetler olması gerekmektedir. Kısmi kullanımlar için indirim hesaplanması kabul edilmemektedir.

20. Ar-Ge İndirimi * Doğrudan gider olarak dikkate alınan Ar-Ge harcamaları * ATİK üzerinden amortisman hesaplanan Ar-Ge harcamaları üzerinden %100 oranında hesaplanacak ve ilgili dönem kurum kazancından indirilecektir.

21. Yapılan bir harcamanın Ar-Ge indirimine konu edilebilmesi için Ar-Ge faaliyeti kapsamında yapılmış olması gerekmektedir.

22. Ar-Ge Faaliyetlerinin Kapsamı - I * Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla, bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi. * Yeni yöntemlerle yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, işlemler, sistemler geliştirilmesi, tasarım ve çizim çalışmaları ile yeni teknikler ve prototipler üretilmesi.

23. Ar-Ge Faaliyetlerinin Kapsamı - II * Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri. * Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerinin araştırılması veya geliştirilmesi. * Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya performansını yükseltici yeni tekniklerin /teknolojilerin araştırılması.

24. Ar-Ge Faaliyetlerinin Sınırı - I Ar-Ge faaliyeti, esas itibarıyla * denemelerin son bulduğu *ilk üretimin yapıldığı aşamada sona erer. Ar-Ge projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir aşamaya geldiği andan itibaren Ar-Ge projesi bitmiş sayılır.

25. Ar-Ge Faaliyetlerinin Sınırı - II Tamamlanan bir proje sonucunda elde edilen ürünün geliştirilmesi amacıyla yapılacak çalışmalar, yeni Ar-Ge projesi olarak değerlendirilir. Nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsamındadır.

26. Ar-Ge Faaliyetlerinin Sınırı - III * Ticari üretimin planlanmasına ve seri üretim sürecine ilişkin harcamalar * Ürünün tanıtılması amacıyla üretilip dağıtılan numuneler için yapılan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsamı dışındadır.

27. Ar-Ge Faaliyeti Kapsamında Değerlendirilmeyen Harcamalar - I * Pazar araştırması ya da satış promosyonu, * Kalite kontrol, * Sosyal bilimlerdeki araştırmalar, * Petrol, doğalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri, * İcat edilmiş ya da mevcut geliştirilmiş süreçlerin kullanımı, * Biçimsel değişiklikler (şekil, renk, dekorasyon v.b., estetik ve görsel değişiklikler),

28. Ar-Ge Faaliyeti Kapsamında Değerlendirilmeyen Harcamalar - II * Bilimsel ve teknolojik yenilik doğurmayan rutin faaliyetler * İlk kuruluş aşamasında kuruluş ve örgütlenmeyle ilgili araştırma giderleri, * Proje sonucunda geliştirilen ürüne ilişkin fikri mülkiyet haklarının korunmasına yönelik çalışmalar, * Numune verilmek amacıyla prototiplerden kopyalar çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici testleri.

29. Ar- Ge Harcamaları İlk Madde ve Malzeme Giderleri - I Her türlü * direkt ilk madde, * yardımcı madde, * işletme malzemesi, * ara mamul, * yedek parça ve benzeri giderleri * amortisman uygulamasına konu olmayan maddi ve gayrimaddi kıymet iktisaplarına ilişkin giderleri kapsar.

30. İlk Madde ve Malzeme Giderleri - II Hammadde ve diğer malzeme stoklarından Ar-Ge faaliyetlerinde fiilen kullanılan kısma ilişkin maliyetler Ar-Ge harcaması kapsamındadır. Henüz Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılmamış olan hammadde ve diğer malzemelere ilişkin maliyet tutarlarının stoklar hesabında; * kullanılan, * satılan * elden çıkarılanların malzemelerin stoklar hesabından mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerekmektedir.

31. Personel Giderleri Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla çalıştırılan ve faaliyetin gerektirdiği nitelikte personel ile ilgili olarak tahakkuk ettirilen ücretler ile bu mahiyetteki giderlerdir. İşletmenin Ar-Ge departmanında çalıştırılan * Hizmetliler ve benzeri vasıfsız personel * Ar-Ge departmanına tahsis edilmemiş olup günün bir kısmında Ar-Ge departmanında çalışan personele ödenen ücretler bu kapsamda girmemektedir.

32. Genel Giderler - I Ar-Ge faaliyetlerini yürütmek amacıyla * elektrik, su ve gaz, * bakım-onarım, * haberleşme, * nakliye * Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan makine ve teçhizata ilişkin bakım ve onarım giderleri gibi Ar-Ge faaliyetinin devamlılığını sağlamak için katlanılan giderleri kapsar.

33. Genel Giderler - II * Sigorta giderleri, * Ar-Ge faaliyetlerinin bizzat yürütülmesi amacıyla kullanılan tesis için ödenen kira giderleri * kitap, dergi ve benzeri bilimsel yayınlara ait giderler bu kapsamdadır.

34. Genel Giderler - III Genel giderlerin, Ar-Ge harcaması olarak değerlendirilebilmesi için Ar-Ge departmanında fiilen kullanıldığınıntespit ve tevsik edilmesi gerekmektedir. Çeşitli kıstaslara göre genel işletme giderleri üzerinden hesaplanacak paylar bu kapsamda değerlendirilmez.

35. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler Ar-Ge faaliyetleriyle ile ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer kurum ve kuruluşlardan * mesleki veya teknik destek alınması * bunlara yaptırılan analizlerle ilgili olarak yapılan ödemelerle, bu mahiyetteki diğer ödemelerdir.

36. Vergi, Resim ve Harçlar Doğrudan Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin olan ve gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan ayni vergi, resim ve harçları kapsar. * Doğrudan Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldüğü taşınmazlar için ödenen vergiler, * Ar-Ge projesinde kullanılmak üzere ithal edilen mallarla ilgili gümrük vergileri ile benzeri vergi, resim ve harçlar bu kapsamdadır.

37. Amortisman ve Tükenme Payları - I Doğrudan Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan * bina, * makine-tesis ve cihazlar, * taşıtlar, * döşeme ve demirbaş gibi maddi ve maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman ve tükenme paylarından oluşur.

38. Amortisman ve Tükenme Payları - II İktisadi kıymetin münhasıran Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılması ve bu kullanımın sürekli olması gerekmektedir. Ar-Ge departmanı dışında başka faaliyetlerde de kullanılan iktisadi kıymetlere ilişkin amortismanlar Ar-Ge harcaması kapsamında değildir.

39. Finansman Giderleri Ar-Ge projesi bazında yerli, yabancı ve uluslararası kurumlardan temin edilen kredilere ilişkin finansman giderleridir.

40. Ar-Ge Harcamalarının Aktifleştirilmesi veya Doğrudan Gider Yazılması - I UFRS’na uyumlu 38 nolu Türkiye Muhasebe Standardında ( TMS) (Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı) işletme içi bir * Araştırma projesine ilişkin harcamaların doğrudan gider olarak muhasebeleştirilmesi gerektiği, * Geliştirme safhasının araştırma safhasına göre daha ileri bir safha olması ve ilgili varlığın işletmeye gelecekte muhtemel ekonomik yarar sağlayacağı muhtemelse işletme bünyesinde yürütülen harcamaların maddi olmayan duran varlık olarak muhasebeleştirilebileceği belirtilmiştir.

41. Ar-Ge Harcamalarının Aktifleştirilmesi veya Doğrudan Gider Yazılması - II 1 nolu KVK Genel Tebliğine göre yapılan Ar-Ge harcaması sonucunda * bir değer elde ediliyorsa * bu değerden işletmenin gelecek yıllarda da yararlanması kuvvetle muhtemelse o harcama ar-ge niteliğinde olsun veya olmasın aktifleştirilmesi gerekmektedir. Aktifleştirilmesi gerekmeyen harcamalar doğrudan gider yazılabilecektir.

42. Ar-Ge Harcamalarının Aktifleştirilmesi veya Doğrudan Gider Yazılması- III Örneğin, tıbbi cihaz geliştirmek için yapılan araştırma faaliyetleri sonucunda patent, lisans gibi bir gayrimaddi hak ortaya çıkacağından, yapılan araştırma harcamalarının aktifleştirilmesi gerekecektir. Proje sonucu ortaya bir gayrimaddi hak çıkması halinde, aktifleştirilmesi gereken bu tutar, amortisman yoluyla itfa edilecektir.

43. Mükelleflerin Ar-Ge projesi kapsamındaki harcamalarını, işletmenin diğer faaliyetlerine ilişkin harcamalarından ayırarak, Ar-Ge indiriminin doğru hesaplanmasına imkan verecek şekilde muhasebeleştirmeleri gerekmektedir.

44. Ar-Ge Harcamalarının Muhasebeleştirilmesi - I Aktifleştirilerek amortisman yoluyla itfa edilmesi gereken Ar-Ge harcamaları Tekdüzen Hesap Planında 263 numaralı Araştırma ve Geliştirme Giderleri hesabında izlenmektedir. Doğrudan gider yazılabilecek Ar-Ge harcamaları ise, 750 numaralı Araştırma ve Geliştirme Giderleri hesabına kaydedilecektir.

45. Ar-Ge Harcamalarının Muhasebeleştirilmesi - II * Aktifleştirilmeyen ar-ge giderleri * Aktifleştirilmiş olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları 750 Nolu hesabın borcuna kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, "751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı" ile karşılaştırılarak kapatılır.

46. Ar-Ge Harcamalarının Muhasebeleştirilmesi - III "750- Araştırma Geliştirme Giderleri Hesabı"nın borcuna kaydedilen tutarlar bu hesabın alacağı karşılığı, sonuç hesaplarında "630- Araştırma ve Geliştirme Giderleri" veya ilgili aktif hesaplara (263 numaralı Araştırma ve Geliştirme Giderleri hesabına) borç kaydedilir. Ar-ge projesi sonucunda patent alındığı takdirde harcama tutarının 260- Haklar hesabına aktarılması gerekir.

47. Ar-Ge İndiriminin Uygulanması - I Ar-Ge indirimi, Ar-Ge faaliyetine başlandığı andan itibaren hem yıllık beyannamelerinde hem de geçici vergi beyannamelerinde uygulanabilecektir. “Ar-Ge Projesi Değerlendirme Raporu” nun olumsuz olması halinde, Ar-Ge indirimi dolayısıyla eksik ödenen vergilerle ilgili olarak gerekli tarhiyat yapılacaktır.

48. Ar-Ge İndiriminin Uygulanması - II Ar-ge indirimi geçici veya yıllık beyannamede “kazancın bulunması halinde indirilecek istisna ve indirimler” bölümünde gösterilmesi gerekmektedir. 450.000YTL ar-ge indirim hakkı bulunan bir kurumun beyannamesi aşağıdaki gibi düzenlenecektir. Ticari Bilanço Karı (29) 300.000.-TL Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (31) 50.000.-TL İndirime Esas Tutar (54) 350.000.-TL Ar-ge İndirimi (56) 450.000.-TL Dönem Safi Kurum Kazancı ( Matrah) (67) 0 Gelecek Yıla Devreden Ar-Ge İndirimi (108) 100.000.-TL (450.000 - 300.000)

49. Ar-Ge Projesi İçin İstenecek Belgeler - I Ar-Ge indiriminin uygulanmaya başlanacağı döneme ait geçici vergi beyannamesinin verileceği tarihe kadar Ar-Ge faaliyetiyle ilgili olarak hazırlanacak Değerlendirme raporu, Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilecektir.

50. Ar-Ge Projesi İçin İstenecek Belgeler - II Gelir İdaresi Başkanlığı, raporun değerlendirmesini yaptıktan sonra, projeyi TÜBİTAK ve/veya üniversiteler ile araştırma yapılan konuda uzmanlaşmış kuruluşlara intikal ettirecektir. Mükellefe, proje bütçesinin %0,3’ü oranında bir tutarı incelemeyi yapan kuruluşa ödemesi için bir yazı gönderilecek, ancak bu tutar 15.000.- TL’yi aşmayacaktır.