TÜRKİYE’DE ÖZEL GÜVENLİK MEVZUATI 25 Haziran 2014-İzmir Yusuf Vehbi DALDA

1. TÜRKİYE’DE ÖZEL GÜVENLİK MEVZUATI 25 Haziran 2014-İzmir Yusuf Vehbi DALDA Güvenlik ve Eğitim Uzmanı UNDP Danışmanı

2. Türkiye’de özel güvenlik uygulamaları 1981 yılında çıkartılan 2495 sayılı yasa ile kısmen başlamış, ancak 26.06.2004 tarihinde 5188 sayılı “Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair” kanunun kabulünden sonra hızla yurt çapında yayılarak genelleşmiştir. Kanunun birinci maddesi “özel güvenlik hizmetlerini” kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyette tanımlamıştır.

3. İSTATİSTİKÎ VERİLER

4. ÖZEL GÜVENLİK İZNİ-ŞİRKETLER Bir yerde özel güvenlik hizmetleri; • Bünyede “Özel Güvenlik Birimi” oluşturmak, • Özel Güvenlik Şirketlerinden hizmet satın almak, • 1. ve 2. maddenin birlikte uygulandığı “Karma sistemle” gerçekleştirilebilir.

5. ÖZEL GÜVENLİK İZNİ-ŞİRKETLER • Bir yerde verilecek özel güvenlik hizmeti için izin almak üzere İl Valiliğine başvurulur ve bu amaçla oluşturulan “Özel Güvenlik Komisyonu” kararının alınması sonrası başlatılır. • Komisyonda, devlet görevlileri dışında özel sektör-ticaret ve sanayi odası temsilcisi de bulunmaktadır. • Özel Güvenlik Şirket ve Eğitim Kurumları İçişleri Bakanlığından “Faaliyet İzin Belgesi” alarak hizmet verirler. • Alarm Merkezi İzleme Kurma ve İşletmek için valilikten “Yeterlilik Belgesi” alınır.

6. ÖZEL GÜVENLİK İZNİ-ŞİRKETLER • Özel Güvenlik Şirket ve Eğitim Kurumların Yöneticilerinin 4 yıllık yüksek okul mezunu olması ve özel güvenlik temel eğitimi almaları gerekmektedir. • Yabancı kişi ve şirketlerin Türkiye’de özel güvenlik hizmeti verebilmesi “mütekabiliyet” esasına tabiidir.

7. ÇALIŞMA İZNİ-KİMLİK-KIYAFET • Özel güvenlik görevlileri ve şirket kurucu/yöneticileri hakkında valilikçe arşiv araştırması (silahsız çalışacaklar için) ve güvenlik soruşturması (silahlı çalışacaklar için) yapılır. • Olumlu olanlara valilikçe “çalışma izni” ve “Kimlik kartı” verilir. • Özel güvenlik görevlileri görev alanı ve süresince üniforma giyerler. Görevin ve iş yerinin özelliği nedeniyle sivil kıyafetle görev yapılmasına komisyon izin verebilir

8. ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİLERİNİN YETKİLERİ Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetkileri bu kanunun 7.maddesinde belirlenmiştir. Bu yetkiler, sadece görevli oldukları süre içinde ve görev alanlarında kullanılabilirler. Bunlar; a) Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme. b) Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme. c) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Ceza Muhakemesi Kanununun 90 ıncı maddesine göre yakalama. d) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama. e) Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme,

9. ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİLERİNİN YETKİLERİ f) Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme. g) Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek şartıyla, aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek ya da suç teşkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eşyayı emanete alma. h) Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma. ı) Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama. j) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemesi Kanununun 168 inci maddesine göre yakalama. k) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Türk Medeni Kanununun 981 inci maddesine, Borçlar Kanununun 52 nci maddesine, Türk Ceza Kanununun 24 ve 25 inci maddelerine göre zor kullanma

10. EK ÖNLEMLER Mülkî idare amirleri havalimanı, liman, gümrük, gar ve istasyon gibi yerler ile spor müsabakalarının, sahne gösterilerinin ve benzeri etkinliklerin yapıldığı yerlerdeki özel güvenlik tedbirlerini denetlemeye ve kamu güvenliğinin gerektirdiği hallerde ek önlemler aldırmaya yetkilidir. Kamu güvenliğinin sağlanması yönünden 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu ile vali ve kaymakamlara verilen yetkiler saklıdır. Bu yetkilerin kullanılması durumunda özel güvenlik birimi ve özel güvenlik personeli mülkî idare amirinin ve genel kolluk amirinin emirlerini yerine getirmek zorundadır

11. SİLAH BULUNDURMA VE TAŞIMA YETKİSİ Silah bulundurma ve taşıma komisyon kararıyla belirlenir. • Eğitim ve Öğretim Kurumları, • Sağlık Tesisleri, • Talih Oyunları İşletmeleri, • İçkili Yerlerde silahlı görevli çalıştırılmasına izin verilmez. Ayrıca, • Özel toplantılar, • Spor müsabakaları, • Sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerde silahlı olarak görev yapamazlar.

12. ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLERİNDE ARANACAK ŞARTLAR • TC vatandaşı olma, • Silahsız görev yapacaklar için 8 yıllık ortaöğretim, silahlı görev yapacaklar için lise/dengi okul mezunu olma, • 18 yaşını doldurmuş olma, (Silahlı görev için 21 yaş) • Adli sicilin temiz olması, • Görevin yapılmasına engel olabilecek vücut ve akıl sağlığı ile özürlü bulunmama, • Özel Güvenlik Temel eğitimini başarıyla tamamlamış olma şartları aranır.

13. ÖZEL GÜVENLİK EĞİTİMİ • Özel güvenlik görevlileri ve yöneticilerinden silahlı çalışanlar 120, silahsız görev yapacaklar 100 saat zorunlu özel güvenlik temel eğitimi alırlar. • Her beş yılda, silahlı görev yapacaklar 60, silahsız görev yapacaklar 50 saat zorunlu “Yenileme eğitimi “ alırlar. • Ayrıca, Üniversitelerde 2 yıllık “Özel Güvenlik ve Koruma Programları” bulunan MYO mezunları da bu alanda hizmet verirler. (Halen 20’den fazla Devlet ve Vakıf Üniversitede MYO mevcuttur) • Özel güvenlik eğitimlerinde kullanılan ders kitaplarının Emniyet Genel Müdürlüğünden tavsiye edilmesi gerekmektedir. • Özel güvenlik eğitmenleri 4 yıllık yüksek okulu mezunu, belli süre deneyimi olan ve kendi alanlarında uzman, sertifikalı kişilerden olmalıdır.

14. ÖZEL GÜVENLİK TEMEL EĞİTİM PROGRAMI

15. ÖZEL GÜVENLİK YENİLEME EĞİTİM PROGRAMI

16. YASAKLAR VE CEZALAR • Özel güvenlik görevlileri kanunda belirtilen koruma ve güvenlik hizmetleri dışında başka bir işte çalıştırılamazlar, • Özel güvenlik personeli grev yapamaz, • Özel güvenlik görevlileri lokavt dolayısıyla işten uzaklaştırılamaz • Özel Güvenlik kanununda öngörülen hususların yerine getirilmemesi ve ihlal edilmesi halinde adli ve idari para cezaları uygulanır. • İhlal durumuna göre 3 aydan-bir yıla kadar hapis, • Bin liradan-iki bin liraya kadar para cezası uygulanır

17. ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER ÖZEL GÜVENLİK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI Özel hukuk tüzel kişileri ve özel güvenlik şirketleri, istihdam ettikleri özel güvenlik görevlilerinin üçüncü kişilere verecekleri zararların tazmini amacıyla özel güvenlik malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadır. Özel güvenlik malî sorumluluk sigortasına ilişkin esas ve usuller Hazine Müsteşarlığınca belirlenir

18. DENETİM • İçişleri Bakanlığı ve valilikler özel güvenlik hizmetleri kapsamında, özel güvenlik birimlerini, özel güvenlik şirketlerini ve özel güvenlik eğitimi veren kurumları denetlemeye yetkilidir. Denetimin mahiyeti, kapsamı, usul ve esasları yönetmelikle belirlenir. • Denetim sonucu tespit edilen eksikliklerin ilgili kişi, kurum, kuruluş ve şirketlerce verilen süre içinde giderilmesi zorunludur. • Amacı dışında faaliyet gösterdiği veya suç kaynağına dönüştüğü tespit edilen şirketlerin ve özel eğitim kurumlarının faaliyet izni iptal edilir. • Bu şekilde faaliyet izni iptal edilen şirketlerin veya kurumların, kurucu ve yöneticileri, özel güvenlik şirketlerinde ve özel güvenlik eğitimi veren kurumlarda kurucu ve yönetici olamazlar

19. RUHSAT HARCI • Özel güvenlik şirketlerine ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlara faaliyet izni verilmesi için onmilyar lira, • Özel güvenlik görevlilerine çalışma izni verilmesi için ikiyüzmilyon lira ruhsat harcı alınır. Bu harç miktarları her yıl yeniden değerlendirilir: 2014 yılı için: • Özel Güvenlik ve Eğitimi Kurumu faaliyet izin belgesi alma miktarı: 21.490.04 TL • Özel Güvenlik Çalışma izni harcı: 430,92 TL

21. ÖZEL GÜVENLİĞİN BAĞLI OLDUĞU MAKAM İÇİŞLERİ BAKANLIĞI • Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Daire Başkanlığı Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığı • Jandarma Genel Komutanlığı Özel Güvenlik Şubesi

22. TEŞEKKÜRLER.. Yusuf Vehbi Dalda Güvenlik ve Eğitim Uzmanı UNDP Danışmanı