Centar za javno zdravje Bitola

1. Centar za javno zdravje Bitola KONTRACEPCIJA Metoda za prvencija od bremenosta Izrabotil: Dr.Vr~kovska Marija spec. po socijalna medicina

5. PRIRODNI METODI ZA KONTRACEPCIJA Prirodnite metodi na kontracepcija se zasnivaat na vozdr`uvawe(apstinencija) od polovi odnosi vo vreme na plodnite denovi na ciklusot. [to e i kako deluva? Prirodnite kontraceptivni metodi se zasnivaat na pratewe na vremeto na ovulacija.Potrebna e podu~uvawe od stru~ni lica i samokontrola na dvata partneri kako i dobro poznavawe i redovnost na menstrualniot ciklus.Metodata se karakterizira so mala uspe{nost i ne se prepora~uva na adolescenti. Efektivnost: 92-94% Indikatori: -bazalna temperatura -pratewe na cervikalna sluz(Billingsova metoda) -kalendarska ili ritmi~ka metod (Ogino-Knausova metoda)

6. Plodni denovi: Ovoj period opfa}a 4 dena pred ovulacijata i 3 dena po ovulacija Bazalna temperatura Temperaturata na teloto raste posle ovulacija.Ako ja merite bazalnata temperatura(temperatura odma posle budewe)sekoe utro posle stanuvawe,sekoga{ vo isto vreme(najdobro v usta), }e se znae koga se slu~uva ovulacijata. Pred mereweto `enata mora da spie najmalku 6 sati i nesmee da zema sredstva za spiewe. Pri ureden menstrualen ciklus razlikuvame dve fazi.Vo prvata faza bazalnata temperatura e poniska(pod 36,6 º C). Vo vtorata faza,po ovulacijata.bazalnata telesna temperatura e povisoka za 0,2 do1,0 º C (36,6-37,2 º C ) Poka~uvaweto na nivoto na progesteron, neposredno posle ovulacijata, }e ja zgolemi telesnata temperatura za 0.5 do 1.0 º C i taa }e ostane taka zgolemena vo tekot na celata vtora polovina na ovulaciskiot ciklus.Ovulacijata se slu~uva 1-2 dena pred skok na temperaturata pa se odreduva retrogradno.Promenata na temperaturata uka`uva na plodni denovi.Neplodniot period po~nuva po tretiot den so kontinuirano poka~ena telesna temperatura.

7. Bazalna temperatura

8. Pratewe na cervikalnata sluz: Za vreme na menstruacijata se javuvaat promeni vo koli~estvoto na cervikalna sluz.Takvite promeni predizvikuvaat oset na suvost ili vla`nost vo vaginata. Na po~etokot i na krajot na ciklusot ,pred i posle menstruacijata, sluz nema ili e oskudna.Sluzta e gusta,lepliva i matna.Nekolku dena pred ovulacijata se sozdava pove}e sluz, obilna e i stanuva bistra,elasti~na i rastegliva.Po ovulacijata,za nekolku dena,sluzta stanuva po gusta lepliva i matna pa is~eznuva.Plodnite denovi traat celo vreme koga sluzta e obilna, bistra i elasti~na,5 dena pred i 3 dena po ovulacijata.Se prepora~uva apstinencija od pojava na prvite znaci na sluz po menstruacijata do 4 dena po najgolema elasti~nost na sluzta.

9. Kalendarska ili ritmi~na metoda Ogino zaklu~il deka vtorata faza na ciklusot,fazata posle ovulacijata,e stabilna i ovulacijata mu predhodi na slednata menstruacija sekoga{ 12-16 dena.Treba da se sledi dol`inata na ciklusot vo tek na 12 meseci i treba da se odredi najkratok i najdolg ciklus.Ne se prepora~uva na `eni so neredovni ciklusi.Prema Knaus prviot ploden den se presmetuva po formula najkratok menstrualen ciklus(NKC) vo denovi-(minus) 17.Posledniot ploden den se presmetuva po formula najdolg menstrualen ciklus(NDM) vo denovi - (minus) 13.(Pr:Ako e NKC 26 dena a NDC 32 dena plodni denovi seod 9-19 den)

10. MEHANI^KA KONTRACEPCIJA Spermicidni sredstva Se vbrojuvaat krema,gel,supozitorii,vaginalni tableti...... Spermicidite se hemiski sredstva koi gi inaktiviraat ili gi ubivaat spermatozoidite. Efektivnost-So obzirom na toa deka kontraceptivnoto dejstvo im e mnogu malo, sekoga{ se upotrebuvaat vo kombinacija so drugi kontraceptivni sredstva,na primer:dijafragma ili kondom Se stavaat vo vaginata so aplikator pred poloviot odnos(mo`e i eden ~as pred polov odnos). Hemiski sredstva koi deluvaat spermicidno se octoxynol, menfegol, benzalkonium chlorid, nonoxynol-9. Nesakani pojavi: lokalna iritacija poradi osetlivost ilialergija

11. Cervikalni kapici i dijafragmi Toa se vaginalni barierni sredstva,t.e.gumeni kapici koi se poja~ani so elasti~en prsten.Se stavaat vo vaginata zaedno so spermicidno sredstvo pred poloviot odnos i go pokrivaat vratot na matericata.Deluvaat taka {to spre~uvaat vleguvawe na spermatozoidite vo matericata a spermicidnoto sredstvo gi inaktivira spermiumite.Zaedno deluvaat mehani~ki i hemiski. Se postavuvaat sekoga{ pred polov odnos.Spermicidot se nanesuva na dijafragmata ili kapata , koja potoa se vnesuva vo vaginata i go prekriva vratot na matricata.Ako e vmetnata 3 ~asa pred poloviot odnos treba dodatno da se koristi spermicidno sredstvo.Cervikalnata kapa ili dijafragmata treba da se stavat najmnogu 6 sati pred poloviot odnos a ostavat 6- 8 ~asa po poloviot odnosot, vo teloto. Potoa vnimatelno da se izvadi,da se izmie i da se ~uva.

13. Efektivnost: Zavisi od toa kolku vnimatelno se koristat.92-96%. Prednosti : Se koristi samo koga saka{ da ima{ seks ,vo bilo koe vreme - Nema ozbilni zdravstveni rizici -Kontrola od lekar posle po~etniot pregled ne e potrebna -Moo`e da se koristi nekolku godini -Smaluva rizik od nastanuvawe na rak na vrat na materica -Delumno {titi od od nekoi polovo prenoslivi bolesti Nedostatoci:-Iritacija -Potrebno e vreme i praksa da bi se nau~ilo pravilno rakuvawe Koj i koga netreba da koristat cervikalni kapici i dijafragmi? -`eni po 6-12 nedeli od bremenost -`eni so ~esti urinarni infekcii -ne se koristi za prviot seksualen odnos Kako mo`e da se kupat cervikalni kapici i dijafragmi? Samo so preporaka na ginekolog zo{to toj odreduva to~na merka koja mu odgovara na `enata.Ne treba lekar za stavawe na kapicata

14. Prezervativ(kondom) kontraceptivno sredstvo koe go zapiraat prodorot na spermatozoidite do jajce kletkata po mehani~ki pat i spa|aat vo mehani~ki metodi na kontracepcija.Se raboti za tenok lateks ili silikon.Mo`e da e ma{ki ili `enski Efektivnost zavisi od toa kolku vnimatelno se upotrebuva.do 98%. Da se koristi pri sekoj blizok genitalen kontakt se do ejakulacija,toga{ se vadi vnimatelno Prednosti -Sigurni se i efikasni -Gi koristitite samo za vreme na polov odnos -[titat od polovo prenoslivi bolesti -Eftini se ne go zagrozuvaat zdravjeto Nedostatoci -lesno se o{tetuvaat so nokti ili so nakit -nepravilno rakuvawe vodi do sliznuvawe Kondomot za `eni(femidom) Ima oblik na crevo koe na dvata kraja ima gumen prsten.Edniot prsten se pricvrstuva za cerviksot a drugiot koj stanuva nadvor od vaginata gi {titi nadvore{nite genitalii na `enata od infekcii

15. Pravilna upotreba na prezervativi -se stava samo koga e ma{kiot polov organ vo erekcija, pred kontakt so vaginalnoto podra~je -pri otvorawe i stavawe na prezervativot pazete da ne go skinite -vi{okot na vozduh vo prezervativot mo`e da predizvika negovo pukawe -pri odnos da pazite kondomot da ostane na svoe mesto,ako ispadne da se stavi nov -pri sekoj polov odnos se koristi nov prezervativ -da se vnimava na rokot na upotreba i na kvalitetot na prezervativot -kvaliteten prezervativ e od lateks, navla`net, prema~kan so nonoxynolom-9,elektronski testiran -da se ~uvaat na ladno i suvo mesto,nadvor od direkten kontakt so son~eva svetlina     -da ne se koristat premazi na baza na maslo zo{to tie mo`at da go uni{tat Odlukata da se upotrebi kondom nezna~i nedostig na doverba nego uka`uva na va{ata gri`a za partnerot i za vas samite.

17. HORMONSKA KONTRACEPCIJA Kontraceptivni tableti- sodr`at kombinacija na estrogeni ili gestageni Estrogensko-gestagenski tableti- Mehanizm na dejstvo im e inhibicija na ovulacija.Se primenuvaat 21 den a potoa sledi 7 dena pauza koga nastapuva krvarewe sli~no na menstrualno.Imaat indikacii i za lekuvawe na akni,sostojbi so povi{eni ma{ki polovi hormoni,obilnimenstrualni krvarewa,menstrualni gr~evii sl. Gestagenski tableti-Ne inhibiraat ovulacija,tuku ja zgru{avaat cervikalnata sluz i taka ne propu{taat spermatozoidi,onevozmo`uvaat implantacija vo sluzoko`ata na na matericata,smaluva podvi`nost na jajovodi,i tie nemo`at da go prifatat jajceto po ovulacijata.Se koristat kontinuirno bez pauza.Vodat do nepravilni krvarewa

20. Kontraceptivni flasteri Implantati

21. Intrauterina kontracepcija - IUU (intrauterinedevice-IUD, spirala) gradeni od plastika. neoblo`eni,oblo`ni(bakarni ili plasti~ni), hormonski

22. BLAGODARAM